ipsos savaşı

• büyük iskender'in ölümünden sonra ardılları olan komutanları (diodoklar) arasında frigya'ya bağlı ipsos'ta yapılan çarpışma (mö 301). imparatorluğun parçalanmasını hızlandıran mücadelenin bir parçasını oluşturur.
  
  mö 302'de trakya kralı lysimakhos, babil kralı ı. selevkos nikator, mısır kralı ı. ptolemaios ve makedonya kralı kassandros'un kuvvetleri anadolu'da ı. antigonos monophtalmos ve oğlu ı. demetrios poliorketes'e karşı harekete geçti. selevkos ile lysimakhos'un birlikleri antigonos'un 70 bin yaya ve 10 bin atlıdan oluşan kuvvetlerinden sayıca biraz azdı, ama müttefiklerin fil üstünlüğü belirleyici oldu. düşman süvarilerini yenilgiye uğrattıktan sonra uzun süre izleyen demetrios'un babasını kurtarmak için geri dönmesini filler engelledi. antigonos öldürüldü, demetrios kaçtı. anadolu lysimakhos'a bağlı topraklara katıldı.
• (bkz: ipsos vs nielsen)
• m.ö 301 yılında, büyük iskender'in generallerinden cassander, lysimakhos, ptolemy ve seleukos'un, antigonus'a karşı bir koalisyon kurması sonucu, günümüz türkiye topraklarında meydana gelen bir savaş. antigonus'un oğlu demetrius'un yunanistan'daki sparta hariç şehir devletlerinin neredeyse hepsini kendisine bağlamasının ardından, makedonya kralı cassander'in diğer ardıl krallıklara koalison teklif etmesiyle savaş başlar.
  
  lysimakhos iran'daki seleukos'a elçi göndererek desteğini talep eder. seleukos o sırada hindistan'daki maurya hanedanlığına karşı kanlı bir savaştan mağlup çıkmıştı ve artık doğuya doğru ilerleyişinin imkansız olduğunu, batıya yönelmesi gerektiğini düşündü. bu yüzden teklifi hemen kabul edip ordusuyla beraber süratle anadolu'ya ilerledi. cassander ise mısır'daki ptolemaios'e mesaj gönderir ve koalisyona katılmasını teklif eder. ptolemaios de teklifi kabul eder ve hızla ordusunu savaşa hazırlar.
  
  lysimakhos ve cassander'in en güvendiği komutanı prepelaus komutasındaki trakya-makedonya ordusu anadolu'ya girer ve batı kuzey batı anadolu'yu işgal eder. cassander ise atina'da bulunan demetrius'u bahane ederek başkenti pella'da kalır. seleukos müthiş bir hızla kış ayı olmasına rağmen hindistan sınırlarından anadolu'ya ulaşır. o sırada ptolemaios, suriye'deki sidon şehrini kuşatır. ptolemaios'nin kulağına, koalisyon ordusunun antigonus tarafından yok edildiği söylentileri gelir ve bu söylentilere inanarak mısır'a geri döner. antigonus, 80 yaşında olmasına rağmen suriye'deki başkenti antigonia'dan anadolu'ya doğru ilerler. seleukos ordusunun gelmesiyle sayısal dezavantajı kaybettiğini anlayınca oğlu demetrius'u çağırır. demetrius ise zaman kaybetmeden ordusuyla ege denizini geçer ve babasının ordusuna katılır. böylece iki orduda savaşa hazır pozisyona gelir.
  
  iki orduda çoğunlukla makedonya mirası olan, mızraklı ağır piyadelerden oluşuyordu. antigonus'un 75 fili vardı, buna karşın seleukos, hindistan seferinden getirdiği tahmini en az 500 fille savaş alanındaydı. bu filler daha sonra savaşın kaderini belirleyecek. antigonus bütün fillerini merkeze yerleştirirken, seleukos fillerinin yaklaşık 100 kadarını merkeze, geriye kalanları ise kendisiyle beraber yedekte tuttu. böylece ön taraftaki filler antigonus'un filleri ve okçuları tarafından öldürülmesine rağmen büyük çoğunluğunu savaşın geri kalanına saklamış oldu. demetrius ise atlı birlikleriyle seleukos'un oğlu antiochus'un komuta ettiği atlılara doğru hücuma başladı ve onları kolaylıkla püskürttü. bu sırada antigonus'un komutasındaki mızraklı piyadelerde koalisyon güçlerini püskürtüyordu. savaş her ne kadar antigonus'un lehine gitse de, seleukos perslerden oluşan hafif süvarilerini antigonus'un piyadelerinin etrafından dolaştırdı. bu hafif atlılar, pers savaş kültürüyle yetişmişti ve at üzerinden ok ve mızrak fırlatmada ustaydılar. demetrius, babasına yardım edip savaşı kazanmayı düşünürken, seleukos savaşın kaderini belirleyen hamleyi yaptı ve 300'den fazla filiyle demetrius'un süvarilerinin önünü kesti. demetrius bir türlü bu devasa filden duvarı aşamadı. antigonus'un ise etrafı sarılmıştı. komutanları antigonus'a kaçabilirken kaçması için yalvarsa da antigonus, oğlunun geleceğinden emindi ve oğlunun gelmesini bekledi. demetrius gelemeyince, antigonus kısılıp kaldı ve pers atlılarının birinden fırlatılan bir mızrakla öldü ve savaş kaybedildi.
  
  demetrius yunanistan'a kaçtı ve babasının imparatorluğunu yeniden kurmaya çalışmasına rağmen başarılı olamadı. fakat demetrius ve oğulları daha sonra makedonya'yı ele geçirdi. böylece büyük iskender'in imparatorluğunu birleştirmeye en yakın olan antigonus'un imparatorluğu çöktü ve iskender'in imparatorluğu bir daha asla birleştirilemedi. antigonus'dan en çok toprak koparan lysimakhos ve seleukos oldu. lysimakhos anadolu'nun batısını ve karadeniz bölgesini, seleukos ise anadolu'nun doğusuna ve suriye'ye kondu. ptolemaios'de filistin'i ele geçirdi. bu savaştan sonra özellikle seleukos ve ptolemaios arasında uzun yıllar sürecek savaşlar da başlamış oldu.