istanbul emniyet sandığı

• türkiye tarihindeki en eski kredi kuruluşlarından biriydi. 1863 yılında kurulan rusçuk emniyet sandığından elde edilen deneyimler ışığında 1868 yılında istanbul'da kurulmuştur. başlangıçta yalnızca halkın tasarruflarını toplamak üzere kurulan sandık, mahmutpaşa'daki binasında faaliyetlerine başlamış, sermayesiz olarak kurulduğundan dolayı ve devletin ileri gelenlerinin hırsızlık girişimlerine bağlı olarak da günümüzdeki bankalar gibi büyük mali kuruluş özelliklerine sahip olamamıştır.
  
  küçük mevduat sahibi vatandaşların kıymetlerini değerlendiren sandık, zaman içerisinde emtia ve kıymetli eşya da rehin almaya başlamış ve 1886 yılından itibaren rehin karşılığı borç verir hale gelmiştir. ancak emperyalist sömürü düzenine bağımlı yarı-sömürge osmanlı imparatorluğu'nda böyle işlerle uğraşan yerli bir mali kuruluştan son derece rahatsız olan batılı finans tekelleri her fırsatta sandığın faaliyetlerini engellemeye çalışmıştır.
  
  emperyalist odakların ülkemizde cirit atmasına seyirci kalan ikinci abdülhamit gibi yöneticilerin kuruma karşı tutumları da ayrıca olumsuz etki yaratmıştır. söz gelimi 1895 yılında refia sultan vefat ettiğinde, mirasçısı olarak ikinci abdülhamit sandıktan mücevher rehin edilerek alınan borçlar ödenmediği halde, kardeşinin mücevherlerini borçları ödemeden geri almak istemiştir. sandık müdürü borçlar ödenmeden rehnedilen mücevherlerin iade edilemeyeceğini belirtince de, kendisini bitlis'e sürgün etmiştir. daha sonra yerine gelen yeni müdür de aynı cevabı verince ikinci abdülhamit onca servete sahip olduğu halde ve osmanlı bankası'nda binlerce lira parası olduğu halde, devlet tahvili çıkarttırmış ve tahvil senetlerini refia sultan'ın borçlarına teminat göstererek mücevherleri geri almıştır. bu durum "osmanlı devleti üç beş parça mücevher için tahvil çıkarttı" haberleriyle birlikte büyük sansasyon yaratmış, 1895 yılında türkiye'de yaşanan ekonomik buhran sürecinin iyice derinleşmesine neden olmuş ve sandığın yurt dışındaki bankalarda bulunan varlıklarına bloke konulmasına varan sonuçlara yol açmıştır.
  
  sandıkta parasını değerlendiren ve devlete vergi ödeyen vatandaşın üç beş kuruş parası böylece ikinci abdülhamit'in açgözlülüğüne kurban edilmiştir.
  
  zamanla etkinliğini yitiren sandık ise 1907 yılında ziraat bankası bünyesine alınmış ve uzun yıllar sonra, 1984 yılında kalan şubeleri de ziraat bankası şubelerine dönüştürülmüştür.
  
  (bkz: ikinci abdülhamit'in açgözlülüğü)
  (bkz: ikinci abdülhamit/#53332072)
  (bkz: ikinci abdülhamit/#53144494)
• 1888'de kurulan memleket sandıkları'nın öncülü olan emniyet sandıkları ya da resmi adıyla istanbul emniyet sandığı aslında tasarruf bankaları, mevduat bankaları ve halk bankalarının karışımı bir finansal kuruluş. bir taraftan esnaf ve zanaatkârlara diğer taraftan da halkın gündelik ihtiyaçlarına cevap verir tarzda bir bankacılık faaliyeti yürüten bu kuruluş 1907'de ziraat bankası tarafından satın alınır.
• bir çeşit tasarruf sandığı ya da kooperatif banka. bunun bir benzeri groupe caisse d'épargne ismiyle fransa’da hala geniş bir operasyona sahip. ülkemizdeki bu benzeri ise ismi sandık olsa da zamanında ki bütün bankalarla aynı hizmeti veriyordu.