• joseph fouche. napolyonun daha sonra "yaşamım boyunca tanıdığım en kusursuz dönek" diye nitelendirdiği güvenlik bakanı. tıpkı salieri gibi onun adı da alçaklık ve döneklik konusunda sembol olmuştur.
  • stefan zweig'in denemelerinden birine de mevzu olan tarihsel karakter...
  • dönekliği her ne kadar mide bulandırıcı olsa da, her devrin adamı olmayı başarması da takdire değerdir. ki döneklği kişiliğinden çok, siyasetin doğasıyla ve belli güç odaklarının kirli işlerini yaptırmak hep onun gibilerine duyduğu ihtiyaçla daha çok ilgilidir.

    kendisi tarikat okulundan yetişmedir, ancak papaz olamayınca, hazır devrim olmuş, ona yanaşayım demiş ve girondinlerin yanında meclise girmiştir. devrim süreci radikalleşmeye başlayınca, jakobenlere katılmış, özellikle terör dönemindeki katliamlarda aktif rol almıştır. napoleon'un iktidarı ele geçirmesiyle, gizli polis teşkilatının başına geçmiş, içişleri bakanlığı da yapmış ve napoeleon'un en yakınında bulunan kişilerden biri olmuştur. ancak fransa'nın giriştiği savaşların kötü gidişiyle ve napoleon'un düşüşüyle, kralcılar ve ingilizlerle işbirliği yolu aramıştır. napoleon tekrar iktidarı ele geçirince, gene onun polis bakanı olmuş, ama kralcılarla da bağlarını koparmamıştır. napoleon'u tahtan çekilmeye ikna edip, hükümetin başına geçmiş, kral xvı. lous'in ikitdara gelmesiyle, onun polis bakanı olmuştur bu sefer. ancak geçmişteki jakoben kimliği başına bela olmuş ve bir süre sonra görevinden uzaklaştırlmıştır. hayatının geri kalan yıllarını avrupanın çeşitli yerlerinde siyasetten uzak geçirmiştir.
  • "joseph fouche rastgele ihanet eden biri değil, tam bir ihanet örneğidir. ihaneti dahilik yapabilmiş bir mizacı vardır. ..." diyor zweig bu adam hakkında. bir politikacının portresi adlı kitabı okurken, tüylerim ürperdi bir insanın nasıl bu kadar doğal bir şekilde ihanet edebildiğine.
  • bu adam için yapilabilecek en güzel tanimlardan birisi "dönekligin idesi"*dir. firildak kubi bile fouche'nin eline su dökemez.
  • fouche, maximillien robespierre ve saint just gibi jakobenlerin en aşırı kanadı montanyarlar grubu milletvekiliydi. collot d'herbois ile lyon'daki gerici ayaklanmayı korkunç bir şekilde bastırdı.bundan sonra gözden düştü ve paris'e çağrıldı.robespierre tarafından öldürülmekten korkan fouche gizlice faaliyetlere geçti ve muhaliflerle işbirliğine girdi. 9 thermidor darbesinde etkin rol aldı.bundan sonra direktuvarda da görev alan fouche 1799 da polis teşkilatının başına geçirildi.öyle kuvvetli bir haber alma teşkilatı vardı ki alınan her nefesten haberi vardı.en seçkin topluluklardan balolardan en kötü meyhanelere kadar her yerde ajanları vardı. 18 brumaire darbesinden sonra napoleon onu görevinde tuttu.napoleon'dan gizlice ingilizlerle anlaşmaya çalıştı.ancak bu ortaya çıkınca napoleon hakaretler yağdırarak (bkz: #394310) onu görevinden kovdu.fouche de polis teşkilatındaki fişleri (kişiler hakkındaki bilgileri içeren fişler) yoketti.daha sonra napoleon, onu gücünden biraz da korkarak ve de görevi başka kimsenin yapamayacağından tekrar polis bakanlığına getirdi.napoleon devrilince kralcılarla uzlaşma aradı.yüzgün döneminde tekrar polis bakanlığına getirildi.waterloo'dan sonra restorasyoncularla anlaşmak istedi ama aşırı kralcılara daha fazla karşı koyamadı ve dresden'e sürüldü. trieste'de öldü.

    fouche düzenbaz ve hayasız bir insan olmasının yanısıra çok çarpıcı bir felsefeye sahipti.ona göre akıntının karşısında durulamaz.olayların akışına engel olmak yerine omuz vermek gereklidir.olacakları engellememek aksine kolaylaştırmak gerekir.işte bu fouche'nin felsefesidir.ona göre jakobenlerin terör dönemi bitmişti ve artık geri gelemezdi.fouche de thermidoru ve direktuvarı destekledi.direktuvarın işi bitince talleyrand'la birlikte napoleon'un darbesini tezgahladı.napoleon devrilince restorasyoncularla uzlaşmaya çalıştı.ancak her zaman yaptığı en tutarlı şey monarşistlere karşı cumhuriyeti, halka karşı da burjuvaziyi kollamaktı.bu kesindir.

    ikisi de montanyardı ama robespierre nasıl uzlaşılmaz bir prensip adamıysa, fouche de tam ters bir diğer uç noktada oportünist bir realistti.
    (bkz: lyon kasabı)
  • mehmet barlas 'dan 200 yıl önce fransa'da yaşamıştır.
  • günümüzde napoleon'u konu alan oyunlarda, romanlarda sadece kötü bir karakter olarak vasat bir şekilde işlenen fakat fransız ihtilali sonrası döneminin çok önemli kişilerinden biri. insanı hayretlere düşürecek bir ikiyüzlülüğü ve dönekliği vardır ki zaman zaman bu davranış biçimi sebepli sempatik gelebilir. gülümsetecek derecede hain bir insandır. hatta napoleon bile gördüğü tek gerçek hain olduğunu söylemiştir bu kişinin.
    hayata ilk ciddi adımlarını bir papaz olarak atmıştır. 10 sene boyunca kiliselerde latince dersleri vermiştir. fakat bu ona yetmeyecektir tabi ki. fransiz ihtilalinden sonra xvi. louis'nin akıbetinin ne olacağı tartışılırken malum kuruluş meclisi ikiye bölünmüştü. muhafazakarlar ve jakobenler. fouche meclise dahil olana kadar jakobenler içersinde bir çevre yapmıştır fakat meclise muhafazakar olarak girer. robespierre kral ile ilgili kararın açık oylamaya sunulacağını kararlaştırır. jakobenler kralın ölümünü isterken muhafazakarlar ölümden yana değillerdir. fouche arkasına tüm muhafazakarları alır ve hepsinin kralın yaşaması yönünde karar vermesini söylemiştir. jakoben arkadaşları fouche'nin muhafazakarlarla bir arada olmasına anlam verememektedir bu sırada. kararlar teker teker açıklanırken jakobenlerin çoğunlukta olduğunu gören fouche birden karar değiştirir, o kadar muhafazakarı satmıştır tüm meclisin önünde. "la mort" kralın ölümünü isteyecektir fouche. ve akabinde jakobenlerin yanına geçecektir. ilk ikiyüzlülüğüdür fouche'nin bu. jakobenlerin lideri konumundaki robespierre şaşkınlık geçirmiştir haliyle.
    bir karışıklık durumu söz konusudur, fouche mecliste bu karışıklıkla uğraşmaktansa delege olarak nevers'e gitmeyi kabul eder. orada halka özgürlüğü, demokrasiyi tanıtmak adına lyon celladı olarak tarihe geçecektir. toplu infazlara imzasını atar. krallığı anımsatan mimariler yıkılır. kiliseler talan edilir, katolik mezhebinin sembolü olan o güzelim heykeller teker teker meclise gönderilir. bir de tören sahnesi vardır ki dillere destandır. fouche eşeğin kuyruğuna incil'i takar ve böyle ilerler, budur tören. 2000 insan ölür sadece fouche ve collot'nun sorumlu olduğu bölgede. bu bir vahşettir. fransız ihtilali sonrasının vahşetinde büyük rol sahibidir. zengin düşmanı olmuştur artık fouche(geleceğin otronto dükü). insanları zengin olduğu için utanç duyacak konuma getirmiştir. bu kadar ekmek size yeter diye zenginlerin mallarını alıp meclise göndermektedir. fakat daha sonra suçu collot'nun üzerine atarak sıyıracaktır.
    delegelik görevi bitince tekrar meclise gelir fouche. insanların muhafazakarlaştığını görmeye başlar ve söylediğim gibi olan bitenden collot'yu sorumlu tutar. daha sonra jakoben lideri robespierre'in başını giyotine vurdurmak için büyük çaba gösterir ve başarır.
    daha sonra beşli konsey ile barras hakimiyeti gözlenecektir. fouche robespierre'in öldürülmesinden sonra gözden kaybolmuştur fakat barras ile tekrar ortaya çıkar. barras ki pek de önemli sayılmayan bir subay olan napoleon'u da ortaya çıkaran insandır. tabi nerden bilsin daha sonra napoleon'un barras'nın ölümüne sebep olacağını. fouche de napoleon gibi barras'yı sırtından vurmuştur.
    napoleon'un hakimiyeti başlar. polis bakanı olacaktır fouche. fakat napoleon zeki bir insandır tıpkı fouche gibi bu yüzden fouche'ye asla güvenmeyecektir. ama girdiği her işin üstesinden gelen, bütün gizli haberlere ulaşan fouche'yi yanından uzaklaştırmayı asla göze alamaz. savaşçı napoleon iş başına geçmiştir. rusya'ya, ispanya'ya yavaş yavaş tüm avrupa'ya hakimiyetini göstermektedir. imparatorlaşmaktadır napoleon. fouche'nin en büyük başarısı da şudur: fouche napoleon savaşta iken ona sorma gereği duymaksızın ingilizleri püskürtmüştür. bu fouche'nin büyük bir başarısıdır, bir bakıma napoleon ile boy ölçüşebileceğine inandırmıştır onu. napoleon da bu davranışını takdir etmiştir. bir yandan da bonaparte ailesinin içini dışını bilmektedir fouche. napoleon bu yüzden korkmaktadır. hatta iddialara göre josephine bile yani napoleon'un ilk eşi bile fouche'nin ajanıdır. hatta josephine'i napoleon'a tabir-i caizse barras yamamıştır. neyse efenim, bu savaşlar sebebiyle memleketteki ne kadar erkek varsa ölmekte, ordu günden güne güçsüzleşmektedir. sonrasında xviii louis napoleon'un hakimiyetine son vererek kraliyete tekrar sahip çıkar. fakat demokrasinin az da olsun tadını almış "fransız halkının" kraliyet ile uzun süre yönetilmeyeceğini bilen fouche, bu sırada tarafsız olarak gözlemler. hangi tarafa geçeceğine karar vermeye çalışır. derken napoleon hapsedildiği adadan küçük bir asker topluluğuyla yola çıkar. deli napoleon kralı indirecektir güya. kral az sayıda askerin engelleyeceğini düşünür. ama yanılmaktadır çünkü soylular tarafından ezilen askerler savaşçı napoleon'un tarafına geçerler çünkü napoleon ile tekrar önemli olacaklardır. derken xviii louis tekrar tahttan indirilir. napoleon 100 gün için hakimdir tekrar. fakat hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır. fouche de ben krala katılmadım diyerek tekrar napoleon'un yanında yer alır. ancak bu sadakatinden değil iktidar hırsından kaynaklanır, fouche hep güçlünün tarafında olmak ister. 100 günlük süre içinde ikinci eşi maria louise'in bile saygı göstermediği napoleon sessiz bir şekilde izlemektedir. daha sonra tekrar düşecektir napoleon. bu bir dönüm noktasıdır fouche için. napoleon artık ortalıkta yoktur. fouche fransa'nın, bir bakıma dünyanın hakimidir birkaç gün için. jakobenler yeniden seslerini duyurmaya başlamışlardır. devletin ne şekilde yönetileceğine karar vermeye çalışmaktadırlar, fouche bir lider gibidir. hatta konseye seçilirken az sayıda oy almasına rağmen komik bir oyunla başkan bile olmuştur. cumhuriyet mi, krallık mı, napoleon'un oğlu mu derken fouche belki de hayatının hatasını yapmıştır. xvi louis'nin ölümünü isteyen fouche xviii louis'nin tekrar kral olması için uğraşmıştır. sonuçta başarılı olmuştur. tekrar xviii louis başa geçecektir. bir müddet sonra elbette fouche'den kurtulmak isteyeceklerdir. fouche her ne kadar gerçek anlamıyla olmasa da bir jakobendir. napoleon zamanında kendisini otranto dükü yapmıştır evet ama lyon celladı olduğu gerçeğini değiştirmeyecektir bu. fouche'nin görevine son verilir. kibarca kovulur. gazetelerde fouche aşağılanmaya başlar. zamanında herkesle irtibatta olan fouche'yi kimse ülkesine bile almak istemez çünkü bilirler ki dolaplar döndürecektir fouche. en sonunda avusturya'da yoksul kenti olarak bilinen linz'e yerleşir. orda bile saygı görmeyecektir.
    fakat önemli olan nokta şudur, krallar, napoleonlar, robespierre'ler iktidarını kaybederken fouche hep orada olmuştur. stefan zweig da pek güzel anlatmıştır biyografisini, tavsiye ederim..
  • (bkz: fouchet)
  • honore de balzac'ın oldukça önem verdiği bir tarihsel karakter. stephan zweig, gölgede kalmış bu karakterin önemini balzac'ın onun için yaptığı karakter tahlillerinden sonra farkeder. thermidor'da, babeuf isyanında, napolyon'un yükselişi ve çöküşünde, perde arkasında en etkili olmuş kişilerdendir. zweig'ın çalışması, bu döneme ilgisi olanlar için farklı bir bakış sağlar.
hesabın var mı? giriş yap