kadı burhaneddin

• burhaneddin bey kayseri doğumludur.. sırasıyla mısır, şam ve halep'te karşılaştırmalı edebiyat tahsili gördükten sonra yirmi bir yaşında olmuştur.. nitekim bu yaş, babasının yerine kayseri'ye kadı tayin edilmesine de yol açmıştır.. kadı bey, ertena devletinin tarumar olmasından sonra, siyasete soyunmuş ve 1381 zamanında sivas'da hükümdarlığını ilan etmiştir.. akkoyunlu'nun kurucusu karayülük osman'la girdiği düelloda kaybeden kadı, 1399'da sivas'da dar ağacının dalından meyve yerken görülmüştür en son..
  
  kadı bey bir anadolu şairidir, tüm bunların berisinde.. dili azerî türkçesiyle benzerlik gösteren burhan bey, iran şiirine meftun olarak gazeller, rubâîler ve tuyuğlar döktürmüştür.. cesur ve maceraperest bir ruhun etkisindeki şiirlerinde daha çok aşk ve tabiat gibi pastoratik temalara değinir gibi yapan kadı'nın orta boydan bir "divan"ı da mevcuttur..
• yüzyıllar öncesinden gelen bir nefestir kadı burhaneddin hazretleri:
  
  "gönlüme ben didüm ki kandesin
  gamzesinün ohlarıyla kandesin"
• kadı burhaneddin'den:
  
  dün gice düşte ben sini benüm ile görür idüm
  bu düşümün tabirini yorayın andan öleyin
• üslubunun özgünlüğüne çok güvendiği için gazellerinde mahlas kullanmamış devlet adamı, şair. ayrıca tuyuğ denilince türk edebiyatında ilk onun adı gelir akla.
• akkoyunlu devleti ile girdiği savaşta zafer kazanmasına rağmen, kara osman'nın kendisini takip ederken yaralanmasıyla eline esir olarak düşmüş, aynı kişinin adamları tarafından idam edilmiştir. hayatı ilim, siyaset ve devlet yönetimi ile geçmiştir. bu kadar meşguliyet içerisinde 1500'den fazla manzume içeren bir divan ortaya çıkarmıştır.
  
  bilinen tek eseri kadı burhaneddin divanı adlı eseridir. türk dil kurumu tarafından 1944'de basılmıştır. tek nüshası ingiltere'dedir.
• kişinin öncelikli ve esasında tek meselesinin, kendini bilmek olduğunu dile getirenlerdendir.
  
  "sen bu erenler cem'ine dîvâne gel dîvâne gel
  kendü hisâbun anlayup defter kılup dîvâna gel."
• yıldırım bayezit'in, aksak timur gelene kadar en çok çekindiği anadolu şövalyesi. hatta yıldırım'ın çok sevdiği büyük oğlu şehzade ertuğrul kendisiyle çorum yakınlarında kırkdilim mevkisinde büyük bir savaşa tutuşarak maktül düşmüş sonrasında kadı burhaneddin nefreti osmanlının saraylarını süslemiştir. yine de doğu'da beliren timur tehlikesini yıldırım'a nameler yoluyla yazarak ittifak teklifinde bulunmuş fakat hasmane tutumundan dolayı karşılık bulamamıştır.
• edebiyatımızda hükümdar olmuş tek şairdir, tuyuğlarıyla nam salmıştır
• günümüzde yaşasa bir lisede edebiyat öğretmenliği yapıp, boş zamanlarında da sevgi sözleri sitelerine şiirler gönderebilirdi kadı burhaneddin. fekat o 14. yüzyılda yaşamış, eretna devleti'nde yönetici iken kaptıkları ile bey olup devlet kurmuştur. bey olma gazıyla hem akkoyunlu'ya, hem osmanoğlu'na atarlanayım derken sonunda bir dar ağacında yitmiştir deli başı.
• kendi adına devlet kuran kadı.
  
  günümüze uyarlarsak, atıyorum cumhuriyet başsavcısı mehmet yılmaz isimli kişinin "cumhuriyet başsavcısı mehmet yılmaz devleti" diye devlet kurması gibi bir şey. biraz saçma olmuş, evet.