*

  • lenin'e göre emperyalizm, adorno'ya göre holocaust, kimine göre post modernizm falan feşmekandır. kapitalizmi bir süreç, bir yol olarak algılayınca o yolun nereye götürdüğüne dair binlerce teori üretilip durulur. marx'a göre finalde mutlu son vardır. komunizlere göre nihai çözüm * devrimdir.
  • ayılmak olsundur. artık bu güç ve para sarhoşluğunun bir sonu gelsindir. kapitalizmin karaciğeri iflas etsindir. artık yeterdir. nihai bir sona ihtiyacımız vardır.
  • bir nihai aşama olacaksa durmak olsa keşke. gelişmese artık. sonsuza kadar dursa da rahatlasak, sakin bir yaşam sürsek.
  • simdi, her seyden once bir asama olmasi gereken sey. daha once buna dair bir katki yapilmisti literature: kapitalizmin en yuksek asamasi olarak lenin tarafindan. demem o ki 'nihai asama' ile 'en yuksek asama' arasinda bir anlam farki illa ki var. biraz kafa yordugumuzda 'nihai asama' ifadesinin 'bundan baska bir asama olamaz' anlamina geldigi asikar. fakat 'en yuksek asama' dendiginde, 'benim tespit ettigim en yuksek asama bu' gibi bir anlam da pekala cikabilir. yani lenin'in kendisi buna 'nihai asama' dememisse bir bildigi vardir sanki.

    bu bir yana, benim sahsi kanaatimce kapitalizmin nihai asamasi diye bir sey olamaz. bunu da komunist manifesto'ya, marx'in en erken metinlerinden birine dayanarak soyluyorum. cunku kapitalizm olememek ile lanetlenmis, lanetli bir sistem! yani en buyuk kriz anlarindan bile, eger onu o anda yataginda opecek bir kuvvet yoksa, savasla veya toptan cokusle bile olsa cikmayi bilen bir sistem. ya sosyalizm ya barbarlik sloganina kapitalizm defalarca 'barbarlik amina koyim` yanitini verdi ve gerektiginde de yine verir.

    dolayisiyla, kapitalizmin nihai asamasi ancak kapitalizm yikildiktan iki saniye sonra tespit edilebilecek bir seydir. o zamana kadar kapitalizm en yuksek asamasindadir. bir devrim olur, durup bakar insanlar ve biri der ki: 'ulan megerse nihai asamasindaymis'... ama boyle bir sey olmazsa hep en yuksekte kalir gider. *
  • luksemburg'a gore kendini yeniden uretebildigi muddetce (althusser'ci bir yeniden uretimle karistirilmasin, kizil rosa daha ziyade c+v+s'nin genisletilmis maddi yeniden uretiminden dem vurur) surecektir. fakat bu yeniden uretim kapitalist sistemin disi-yagmalanabilecek, sermayenin ilkel birikim araclarinin tum dehsetiyle uzerine salinabilecek halihazirda piyasa ekonomisine acilmamis, ya da luksemburg'un dogal iktisat dedigi bicimin hukum surdugu alanlar- varoldukce yasayabilecektir. bu da neredeyse kesinlikle askeri-endustriyel komplekse baglidir-her ne kadar bu kavram dile getirilmemisse de, kizil rosa askeri uretimin arti deger donusumu uzerindeki etkisi hakkindaki bolumle bolusum savaslarinin dogasini ve takip edecek soguk savasin yapisi hakkinda esine az rastlanir dogrulukta bir tahlil ortaya koymustur.

    dedigini biraz daha acarsak:
    capitalism is the first mode of economy with the weapon of propaganda, a mode which tends to engulf the entire globe and to stamp out all other economies, tolerating no rival at its side. yet at the same time it is also the first mode of economy which is unable to exist by itself, which needs other economic systems as a medium and soil. although it strives to become universal, and, indeed, on account of this its tendency, it must break down-because it is immanently incapable of becoming a universal form of production. in its living history it is a contradiction in itself, and its movement of accumulation provides a solution to the conflict and aggravates it at the same time. at a certain stage of development there will be no other way out than the application of socialist principles. the aim of socialism is not accumulation but the satisfaction of toiling humanity's wants by- developing the productive forces of the entire globe. and so we find that socialism is by its very nature an harmonious and universal system of economy.
    [acc. of capital, s. 467]

    ki kanimca lenin'in emperyalizminden cok daha derinlikli, ama bir o kadar da reelpolitikten uzak bir saptamadir bu. eninde sonunda lenin zamaninda yazilmis en zengin ekonomi-politik calismasini gene-ve maalesef- martov ve gavernitz'e savas acarak bitirmeyi, emperyalizmin isci sinifi siyasasinin oportunizmine gobekten bagli oldugunu tanitlamayi terchi etmistir. haksiz degildir ilyin, lakin kapitalist birikim bicimi uzerine soyledikleri luksemburg kadar da genis bir ufuk acikligi sunmaz.

    ayni konu uzerinde bir de immanuel wallerstein namli pseudo-marxist, sonuk braudelci, ersatz yapisalcinin soyle seyleri vardir: (bkz: utopistics) ya da illa ogrenecegim ne demis diyorsaniz fernand braudel merkezi web sitesinde yazdigi haftalik yazilara da bakabilirsiniz: orada gorursunuz ki kendisi su kavramin hastasidir:(bkz: bifurcation) ve daha bir suru kaos teorisinden aparma ofemistik aforizmalar...

    zaten yukaridaki ikisini okuduysaniz hic isim olmaz demeniz gerekir(di), lakin illa okuyacagim derseniz bir de baska bir zat-i sahane var: giovanni arrighi. o da luksemburg'un kuramlarindan devsirdigi sermayenin donusumu aglari yoluyla kuresel kapitalizmin evrimini gramsci'den aldigi bir hegemonya sosuna bulayip, uzerine de iki tutam braudel fistigi, bir tutam da wallerstein cikolotasi serperek servis eder. lakin, ne luksemburg hakkinda ne de gramsci hakkinda disinizin kovugunu dolduracak denli iki kelam eder-luksemburg'a atifta bile bulunmaz, halbuki kendisi vay italyan sehir devletlerinden baslayan sermayenin sirkulasyonu oradan amsterdam'a oradan da ingiltere'ye sicramistir, en nihayetinde de abd'de son bulmustur derken kor gozum parmagina luksembu(bkz: )rg'un 1913'te gelistirdigi formulasyonun ceperini yineler.

    arrighi'ye gore de, en azindan wallerstein'le bozusmalarina sebep oldugundan biliyorum, kapitalizmin nihai asamasi yoktur, top simdi cin'in sahasindadir, flamanlarin, ingiltere'nin, amerika'nin oynadigi oyunu biraz da onlar surdurecekler, topa hakim olma orani daha yuksek olan taraf olarak emek dedigim fazlasiyla soyut nesnenin kalesine gol ustune gol atacaktir. (futbol metaforu stg'ye aittir, arrighi'nin futbol meraki hususunda bir bilgisi yoktur.)

    bahsi gecen son iki kapitalizm vaizinin trajik retro-tekerruru icin:
    (bkz: kutsal aile)
hesabın var mı? giriş yap