kapu

• kapının osmanlıca titreşimli, yerel veya bozuk bir söylenişi olabileceği gibi kanyon demeye gelen kapuzla ilgili de çıkabilir. hatta kaputaş'ın plajı^* kanyon bitimi bir plaj olduğuna göre kaputaş kapuz-taşı sözcüğünün akıcılaşmasıyla gelişmiş olabilir.
  
  (bkz: kapı/@ibisile)
• hawaii adalarinda yasayan halklarin, 19.yy'in basina kadar uyguladigi, sosyal hayati duzenleyen yasaklar ve kurallar butunu.
  
  bu kurallar butunu aslen hawaii dini inanci geregi, "kutsal" olan ruhani guclerin kirlenmesini ve onlara hizmet eden yasam duzeninin degismeden korunmasini amaclar bunun icin de hawaii sosyal sistemini duzenler ve katmanlara ayirir. kapuyu olusturan yasaklarin istemeden dahi olsa cignenmesi derhal olumle cezalandirilir ve asla affedilmez.
  
  ali'i: soylu sinif. tanrisal ozellikleri (mana) olduguna inanilirdi. kendi aralarinda da katmanlara ayrilirdi. bu katmanlarin en onemlisi seflerin aralarindan ciktigi noho ali'i'dir.
  kahuna: soylulara hizmet eden rahipler sinifi. her ne kadar rahipler sinifi olsa da kendi uzmanliklari vardi (doktorlar, profesyonel gemi yapimcilari ..vs.. )
  maka'ainana: halkin cogunlugu, tebaa. bunlar ya tarimla ugrasir ya da ufak tekneler ureterek balikcilik yaparlardi
  kauwa: savasta ele gecen esirler.
  
  * kapu bu farkli katmanlar arasinda evliligi siddetle yasaklar. bunun disinda,
  * basta sefler olmak uzere, mana tasiyanlar ile birebir iletisime gecmek, yuzlerine bakmak, onlarin istegi disinda onlarla konusmak, onlardan daha yuksek olacak sekilde ayakta durmak yasaktir.
  * ai kapu yani kadin ve erkek arasindaki iliskileri duzenleyen yasaklar. hawaii toplumunda erkegin tartisilmaz ustunlugu vardir cunku kadinlar regl gordugu icin kirli kabul edilir ve bu ayrim kapu sayesinde korunur. genel olarak kadinlarin her zaman erkeklere karsi sadik ve saygili olmasini sart kosar. kadinlarin varlik sebebi yemek hazirlamak, temizlik ve cocuklar ile ilgilenmek olarak tanimlanmistir. ayrica kapu kadinlarin erkeklerle beraber yemek yemesini yasaklar. bunun disinda kadinlarin belirli yiyecekleri yemeleri yasaktir. bunlar muz, kirmizi renkli baliklar, domuz, bazi deniz urunleri, kopekbaligi eti, kanatlilar gibi alabildigine genis bir listedir. ayrica kadin ve erkegin yemekleri ayri ayri kaplarda ve firinlarda pisirilmeli birbirlerine degmemelidir. bunun disinda kadinlar hamile iken erkeklerden uzakta yasamak zorundadirlar. cogu ai kapu wakea adli sefin yonetimi altinda ortaya cikmistir. bunun sebebi wakea'nin kendi kizi ile ensest iliskiye girmek istemesidir. bu yuzden kahuna yani ruhban sinifina giderek bu konuda karar cikarmalarini istemistir. (osmanli'da padisahin istedigini yaptirabilmek icin seyhulislam'dan fetva istemesi ya da ingiliz kralinin karisini bosayabilmek icin papa'dan icazet istemesine benzerlige dikkatinizi cekerim). kadin ve erkegin ayri ayri yemek yemesi gerekliligi bu kurallarin sonucudur ki wakea denen pis herif karisi uzaklastiginda kizina salca olabilsin. ai kapu 1819 yilina kadar hawaii'de sosyal hayati duzenlemisse de sef kamehameha'nin olumunun hemen ardindan karisi ka'ahumanu'nun hristiyanliga gecmesi ile birlikte ortadan kaldirilmistir.
• sanılanın aksine kapa- fiilinden değil, kap- fiilinden türemiştir. kapmak, bitişmek anlamındadır.
• macarcada büyük kapılara kapu deniyor. büyük kapı dediğim standart evlere girdiğimiz kapılar değil daha büyükleri işte.
  
  neden?
  
  çünkü osmanlı vaktinde kapı başına vergi almış. bunlar da sokağa bakan bir tane kapı koyup sonra içine elli tane hane sığdırmış, italian yard denilen yapıya geçmişler. bugün osmanlı'nın vaktinde hakim olduğu gavur ellerinde bu mimarinin baskın olmasının sebebi de buymuş.
  
  osmanlı'nın kapıdan aldığı gibi ingilizler de pencereden alıyor galiba, tam hatırlamadım. eğer doğruysam bundan herifler koskoca pencereler yapmışlar evlere.
• osmanlı devleti’nin yüksek kademeli makamlarına kapu denirdi.