• "benim yemiyor aga buyur sen gir aslansın kaplansın sen" diye timur'u yıldırım beyazıt'a karşı gazlayan türkmen beylerinden.
  • kara yülük osman bey akkoyunlular hanedanı'nın kurucusu türkmen beyi akkoyunlu aşiret reisi kutlu bey'in oğlu, uzun hasan'ın büyükbabasıdır, öte yandan osmanlılarla da iyi geçinmeye özen göstererek osmanlı topraklarına akın düzenlenmemesi karşılığında para ve armağanlar aldı sık sık karakoyunlularla savaştı bu savaşlardan birinde karakoyunlu hükümdarı kara iskender'e tutsak düştü ve öldürüldü
  • vezir tonyukuk'tan asırlar sonra ve onunla benzer kaygılarla, türkler'in yerleşik hayata geçmesine karşı çıkan türk beyi.

    prof. dr. faruk sümer, "eski türklerde şehircilik" adlı çalışmasında, kara yülük osman bey'in "sakın oturarak yaşayışa geçmeyin, çünkü beylik ve hâkimlik yörüklük hayatı geçirmekle olur." dediğini yazar.

    ek: el-cahiz, türklerin faziletleri'nde bu konu hakkında "türk'ün künyesi hareket üzerine kurulmuştur. türk'ün ömrünün günlerini toplasan, at üzerinde geçen günlerinin toplamı oturarak geçirdiği günlerden daha fazla olduğunu görürsünüz." der.
  • akkoyunlular devleti'nin kurucusu.

    akkoyunlular aşireti 14. yüzyılın ilk yarısında tarih sahnesine çıkmıştır. bayburt-erzincan bölgesinde yaşamışlardır. bilinen ilk liderleri tur ali bey'dir. ardından kutlu bey ve ahmed bey aşirete liderlik yapmıştır. ahmed bey döneminde akkoyunlular, karakoyunlular karşısında yenilgiye uğrayınca kadı burhaneddin'e sığınmışlar, onun hizmetine girmişlerdir.

    kara yülük osman bey, aşiretin ikinci lideri kutlu bey'in ve trabzon imparatoru iii. aleksios'un* kız kardeşi maria'nın oğludur. kadı burhaneddin'in hizmetinde çeşitli savaşlara katılıp, kendisini ispat etti. bir zaman sonra kadı burhaneddin ile arası bozuldu, 1398 senesinde sivas'ta gerçekleşen bir savaşta onu öldürdü. bundan sonra anadolu sınırlarına dayanan timurlenk'e biat etti. 1401-1402 senelerinde timurlenk'in anadolu'daki faaliyetlerinde yanında yer aldı. bu hizmetine karşılık timurlenk ona diyarbekir'i verdi.

    1403 senesinde karayülük osman bey, diyarbekir'e gelerek beyliğini kurdu. beyliğini güçlendirdikten sonra; 1404-1405 yıllarında ilk olarak mardin'e saldırıp talan etti. ardından sur kalesi'ni ele geçirdi. 1408 senesinde karakoyunlular hükümdarı kara yusuf ordusuyla musul'da kışlamaktaydı. baharda kara yülük osman bey mardin'e gelince, iki ordu mardin hakimiyeti için savaştı. iki taraf da ağır kayıplar verdi, savaş sonuçsuz bir şekilde noktalandı. yapılan barıştan sonra karakoyunlular bölgeden çekildi ve kara yülük osman bey mardin'i kuşattı. mardin hükümdarı karşılık veremeyeceğini bildiğinden memlükler'in suriye valisinden yardım istedi. vali, ordusunu toplayıp desteğe geldi. kara yülük osman bey, memlük valisiyle amed önlerinde savaşa girişti, kaybetti. akabinde şehre sığınmak zorunda kaldı. memlükler şehri kuşatmaya aldığı esnada vali öldürüldü. valinin ölümüyle memlük ordusu bozularak geri çekilmeye başladı. kara yülük osman bey de takip edip memlük askerlerini öldürdü. ayrıca mardin hükümdarını da öldürmeyi başardı. bu zafer kara yülük osman bey'in ilk büyük zaferi oldu. bu zaferden sonra urfa'ya saldırıp, ele geçirmeyi başardı. ardından tekrar mardin önlerine gelerek şehri kuşatmaya aldı. şehri savunmakta zorlanan mardinliler de karakoyunlular'dan yardım istedi. o esnada muş'ta olan karakoyunlular hükümdarı kara yusuf derhal harekete geçti. iki ordu tekrar savaştı, kara yülük osman bey mağlup oldu ve geri çekildi. mardin de karakoyunlular'ın eline geçti. (1409)

    1410'lu yıllarda karakoyunlular fazlasıyla güçlenmişlerdi, kara yülük osman bey ise pek bir varlık gösterememişti. 1412 senesinde karakoyunlu kara yusuf, akkoyunlular'a ait amed'e çermik'e saldırdıktan sonra ergani'de bulunan kara yülük osman bey'in üzerine yürüdü. yapılan savaşta kara yülük osman bey mağlup olup, kaleye kapandı. kara yusuf da şehri yağmaladıktan sonra tebriz'e döndü.

    1417 senesinde kara yülük osman bey, kara yusuf'la tekrar savaşa girişip mağlup oldu. bu yenilgiden sonra sur kalesi'ni karakoyunlulara bırakmak zorunda kaldı.

    1418 senesinde kara yülük osman bey, mardin'i tekrar kuşattı. ayrıca mardin civarındaki köy halkına zulmetti. buna öfkelenen kara yusuf ordusuyla mardin'e geldi. amed'de iki ordu tekrar savaştı. kara yülük osman bey mağlup olup memlük topraklarına kaçtı. kara yusuf onu takip edip, mercidabık mevkiinde kıstırdı. tekrar bir savaş yapıldı. kara yülük osman bey tekrar mağlup oldu, bu sefer halep'e kaçtı. bu esnada memlük sultanı karakoyunlu hükümdarını uyardı. kara yusuf da geri çekilmek zorunda kaldı.

    1420 senesinde kara yusuf ölünce karakoyunlular'da taht kavgaları başladı. bu kargaşa ortamında kara yülük osman bey bir kez daha mardin'e saldırdı fakat ele geçiremedi. aynı dönemde kara yusuf'un oğullarından iskender mirza'yla nusaybin civarında savaşa girişti. kara yülük osman bey bu savaşta ağır bir yenilgi aldı. pek çok yerinden yaralandı ve amed'e çekildi.

    1421 yılında timurlular hükümdarı şahruh ordusuyla doğu anadolu'ya girdi. kara yülük osman bey de oğlunu ve askerlerinin bir kısmını onun hizmetine verdi. eleşkirt mevkiinde timurlular ve karakoyunlular arasında büyük bir savaş yaşandı. kara yülük osman bey bu savaşa timurlular'ın yanında katıldı. savaşta karakoyunlular ağır bir yenilgi aldı. savaşın sonunda kara yülük osman bey'in oğlu, şahruh tarafından azerbaycan valiliğine atadı. bu yenilgiden sonra karakoyunlular fazlasıyla güçsüzleşince kara yülük osman bey bayburt'u, çemişkezek'i, erzincan'ı, harput'u ve mardin'i ele geçirdi.

    1434'e gelindiğinde karakoyunlular tekrar toparlanmıştı. azerbaycan bölgesine gelip timurlular'a bağlı olan şirvanşahlar'a saldırılar düzenlemişti. şirvanşah lideri de hem şahruh dan hem de kara yülük osman bey'den yardım istedi. şahruh'un emriyle kara yülük osman bey diyarbekir'den ordusuyla harekete geçti. erzurum'a gelip, şehri karakoyunlular'ın elinden aldı. aynı dönemde şahruh da karakoyunlar hükümdarı kara iskender'in üzerine harekete geçmişti. kara iskender, timurlular'a karşı koyamayacağını anladığından ordusuyla anadolu'ya doğru çekilmeye başladı. şahruh, bir kuvvetini onun peşine takıp, kara yülük osman bey'e durumu haber verip, kara iskender'in önünü kesmesini bildirdi. nihayetinde erzurum'da iki ordu karşı karşıya geldi. savaşta kara yülük osman bey mağlup oldu ve hayatını kaybetti. (1435)

    ölümünden sonra kurduğu devlette otorite sorunu baş göstermiştir. oğulları arasında saltanat mücadeleleri başlamıştır. devletteki bu kargaşa dönemine 1452 senesinde tahtı ele geçiren uzun hasan son vermiştir.

    kaynaklar:
    + faruk sümer - ''akkoyunlular'' - türk dünyası araştırmaları dergisi - sayı: 40 - şubat 1986.
    + ilhan erdem - ''ak-koyunlu devleti'nin kurucusu kara-yülük osman bey'in hayatı ve faaliyetleri (?-1435)'' - ankara üniversitesi dtcf dergisi - cilt: 34, sayı: 1-2, 1990.
    + mustafa çetin varlık - ''ak-koyunlular'' - doğuştan günümüze büyük islam tarihi - cilt: 7 - çağ yayınları - 1993.
  • hayatı mağlubiyetlerle dolu olan yönetici.
    azim için bu adam örnek alınabilir.
    samuel beckett'in yine yenil ama bu sefer daha iyi yenil mottosunun vücut bulmuş hali resmen.
hesabın var mı? giriş yap