kritisizm

• gerçek bilgi nin mutlak olamayacağını savunan septik filozoflarla, mutlak bilgi vardır ı savunan dogmatik filozofları uzlaştırmaya çalışan düşünce biçimidir.
  hiç bir bilgiyi tartışmadan kabul etmek doğru değildir der immanuel kant, yani gerçeği bilmeye çalışmadan önce bilgi nin şartlarını aramak ve üzerinde eleştirisel bir bakış açısı ile durulmalıdır. 5 duyu organımızın bildirdiklerinin zihin tarafından birleştirilerek bilgi haline gelmesidir.
  bir örnekle açıklayalım mesela ağaç gövdesi serttir gözümüzle sert olduğunu görür, dokununca sertliği hissederim, duyu organlarımla farkettiğim bu özellikler zihnimde birleşir ve bilgi haline dönüşür.kant' a göre deneyden gelmeyen kategoriler ile bilgi nin gerçekleştiğini ifade eder..
  
  (bkz: immanuel kant)
• rasyonalizm ve ampirizm sentezidir.
• "doğru bilginin kaynağı ne akıldır ne deneydir; hem akıldır hem deneydir." düşüncesini savunan görüştür. ayırca (bkz: elestiricilik)
• kritisizm, temel anlamda ünlü filozof immanuel kant'ın felsefi öğretisidir.
  kant'ın felsefesi genel olarak eleştiricilik, eleştiri felsefesi veya kritisizm (critisisme) olarak adlandırılmaktadır.
  
  kant'ın bilginin yapısı ve kaynağı konusundaki görüşleri ne salt olarak deneycilik, ne de salt olarak akılcılık içinde yer almayacak kadar farklıdır.
  kant'ta bilginin meydana gelmesi için hem deney, hem de zihin (akıl) gereklidir.
  yani bilginin üretimi için hem dış dünyadan gelen verilere, hem de bunları işleyip değerlendirecek bir akla ihtiyaç vardır.
  kant bu durumu, şu ünlü sözüyle ifade etmektedir: "görüsüz (deneysiz) kavramlar boş, kavramsız (aklın kalıpları dışında) görüler kördür."
  bu sözdeki "deneysiz kavramlar"ın örneği olarak metafiziği, "kavramsız görüler"in örneği olarak da hayvanların yaşamlarındaki deneyimlerini gösterebiliriz.
  
  bütün bunların yanında, kant'ın bilgi edinme sürecinde dışarıdan gelen verilere mi, yoksa aklık onlara kattığı değere mi daha büyük önem verdiği konusu tartışmalıdır.
  
  yani "kant acaba daha çok deneyci midir, yoksa daha çok akılcı mıdır?" sorusunun yanıtı, kant'tan sonraki farklı dönemlerde farklı biçimlerde yorumlanmıştır.
  örneğin pragmatistler, kant'ı daha çok deneyci olarak yorumlarken hegel gibi romantik filozoflar, onu akılcı bir düşünür olarak yorumlamışlardır.
  
  sonuç olarak kant'ın felsefesinde, bu iki farklı yorumu da destekleyen farklı örneklerin mevcut olduğu bilinmektedir.
  
  kaynak: prof. dr. ahmet arslan - felsefeye giriş kitabı
• kant'ın ortaya attığı görüş. şey diyordu yanılmıyorsam, yalnız başına akıl ya da yalnız başına deney doğru bilgiyi vermez diyordu.
• dogmatizm ile septisizm görüşlerinin uzlaştırılması sonucu ortaya çıkan görüş. ımmanuel kant tarafından ortaya atılmış olan bu görüş, bilgiye kesin gözle bakmaz ve hiçbir bilginin tartışılmadan kabul edilmemesi gerektiğini savunur.
• (bkz: eleştiricilik)
  kant felsefesi "eleştiri felsefesi" (critisisme) adı ile bilinir.
  kantin bilginin yapışı ve kaynağı hakkındaki görüşleri, ne salt olarak deneycilik, ne salt olarak akılcılık içinde yer alamayacak kadar incedir.
  kant, bilgide hem deneyden hem akıldan gelen unsurlar olduğuna inanır. ona göre deneyden gelen, bilginin malzemesi, ham maddesidir. akıldan gelen unsurlar işe, aklın bu ham maddeyi işlemesi, ona bir biçim verdirmesi işleminde ortaya çıkarlar…
• insan zihninin güçlerine ve insanın neyi bilip bilemeyeceğine ilişkin bir araştırmadan meydana gelen ve insan aklının birtakım olanak ve sınırları olduğunu savunan felsefe akımıdır.
• "deneysiz akıl boş, akılsız deney kördür." diyerek emprism ve rasyonalizmi birleştiren felsefe yaklaşımıdır. öncüsü immanuael kant'dır.
• (bkz: eleştirelcilik)
  
  sofistlerin en belirgin özelliklerinden bir tanesi hemen her şeye karşı geliştirmiş oldukları eleştirel tavırdır. bu eleştirel tavırları yunan toplumunda, o zamana kadar hiçbir şekilde sorgulanmamış olan kurumlara, hukukun ve toplumun siyasi temellerine ve dine yöneltilen bir tavır olmaktadır. sofistler devleti ve yasaları eleştirirken de felsefeye dayalı siyaset ve devlet anlayışına yol açmaktadırlar.