• ing. likidite havuzu. kısaltması lp.

    bugünlerde merkeziyetsiz kripto oluşumları (defi) "tüketen bizsek, üreten neden biz olmayalım?" mottosuyla bu havuzlara katılım çağrısı yapıyor.

    havuzun asıl amacı kriptosunu aracı kurum olmadan takas etmek isteyenlere bu olanağı sunmak. (bkz: uniswap)
    ama birilerinin bir şeyleri takas edebilmesi için istediği şeyin de havuzda olması gerekiyor, fiyatların merkezi borsa fiyatlarıyla uyumlu gitmesi için de havuzların "derin" olması. bu havuzlara likidite sağlayacakların bir şekilde cezbedilmesi lazım. takastan alınacak ufak komisyon genelde kimseyi kesmiyor. havuzun günlük hacmi yüksekse komisyon çok ufak kalmaz ama bu havuzlardan bin tane falan olduğu için haliyle pastanın dilimi kolay kolay kimseyi doyurmaz.

    bu sebepten dolayı da bu "defi"ciler bir taraflarından token üretip bunu havuz paydaşlarına dağıtıyor. bu token güya bu defi'nin yönetimi için yapılacak oylamalarda kullanılacağı için bir değere sahip oluyor ve insanlar dışarıdan da bunları alıyor. aldıkça fiyat yükseliyor ve havuz katkısı kazançlı hale geliyor. e sonra herkes satışa başlarsa da çöküyor.

    bu gibi bir konuyu iyi araştırmadan yatırım yapmamak en iyisi. avantajı elbette var ama dezavantajları çoğu zaman teknik bilgi gerektiriyor. mesela bu sistemlerin otomatik işlemesini sağlayan smart contract'ta bırakılan bir arka kapı ile havuzdaki tüm parayı birileri kaçırabiliyor :d

    uzun zamanda dezavantajlarını detaylı irdeleyelim inşallah maşallah.
  • defi'deki likidite havuzlarının ne işe yaradığını aha şurada #114077229 açıklamıştık.

    bu konunun daha da açıklanması gerekiyor zira türk yatırımcısı bu işe tek satır okumadan "bedava peynir var lan koşun" modunda atlıyor. (bkz: yield farming) halbuki bedava peynir nerede vardı? evet. (buraya bir edit çakalım, dolandırıcı olmayan projeler ilk başlarda çok güzel karlar bırakabiliyor. ama bunlara zamanlı girip zamanlı çıkmak lazım)

    yield farming neydi, yield farming emekti. yukarıda anlattığım gibi, havuza katkı sağlayanlara dağıtılan ödülleri toplamaktı. bu ödüller zaman zaman 10 kat 100 kat yaparak para kazandırıyor, batsa bile "havadan geldi zararım yok" diyorsun ama bir dakika? batan şeyi aynı zamanda havuza da koyduysan ne oldu, battın.

    batmasa bile şu var.

    merkezi finansta malı nasıl alıp satıyorsun, borsadaki gibi alıcılar ve satıcılar birbiriyle eşleşiyor. merkeziyetsizde bu eşleşme (şimdilik) etkili şekilde yapılamadığı için senin almak istediğini sana koşulsuz satacak, satmak istediğini koşulsuz alacak bir sistem gerekiyor. burda koşulsuz alıp satanlar kimler derseniz, havuza likidite sağlayan kişiler. dolayısıyla mesela havuza a ve b koyarsanız ve a'nın fiyatı uçmaya başlarsa herkes havuza b verip a almaya başlar ve havuzdaki payınıza oranla a miktarınız azalır, b miktarınız artar. havuzdaki alış fiyatları içerideki mevcut a/b oranına göre belirleneceği için fiyat dengelenene kadar cepten yersiniz. bu durumda yaşadığınız görece kaybın adı impermenant loss, yani geçici kayıptır.
    geçici kaybın geçici kaldığını da çok sık görmezsiniz. a ve b'nin fiyatı kendi arasında sürekli gidip geliyorsa kayıp geçici olur ama biri yardırır giderse geçmiş olsun, artık kalıcı bir kaybınız var. (geçici kayıp örneği: a 1 dolar ve b 1 dolardı. 10 a ve 10 b koydunuz. sonra b 2 dolar oldu a hala 1 dolar. artık a sayınız 14 b sayınız 7. havuza girmeseniz 30 dolarınız olacaktı, şimdi ise 28 dolarınız var.)

    hazır bu olayı anlatırken rug pull neymiş ona da bakalım. rug pull yukarıdaki entryde bahsettiğim token dağıtan adamların, token almak için havuza yatırdığınız paraları cukkalamasıdır (edit: dağıttığı tokenı satarak sıfırlaması da mümkün). havuzun kodlarında bu amaca yönelik açıklar bırakılır ve teknik bilginiz yoksa bu açıkları yakalamanız imkansızdır, tek yapabileceğiniz şey bu işlerden anlayanlar ne yazıyorsa onu okumaktır. bir de projeler denetim (audit) belgesi alıyor biz denetlendik temiziz demek için ama o belgelerin de hiçbir garantisi yok. şimdilik bu kadar bilgi yeter :d
  • konuyla ilgili direkt uniswap'tan örnekler ve grafikler de içeren detaylı bir açıklama için:
    https://pintail.medium.com/…-providers-104c0b6816f2
  • 100 btc alacaksaniz/satacaksaniz bakmaniz gereken poollar. gunluk kullanimda tahtadan almak daha mantikli cunku daha az komisyon kesiliyor ve isleminiz buyuk oranda gerceklesir.

    buraya likidite saglamak da sanirim dusuk stake geliri olan coinleri ve uzun sure kilitleme yapmak istemeyen insanlarin tercihi gibi. ben bir keresinde btc/eth ye likidite saglamistim, 700 dolar filan kazandim.
  • türkçe kaynak kıtlığı olan konudur. bu yüzden bildiğim kadarını yazayım, literatür gelişsin.

    1. iki kripto varlığı, merkeziyetsiz borsada stake eder gibi kilitliyoruz (sadece o çiftten birisi varsa o anki fiyattan diğer işlem çiftine çevriliyor bazı havuzlarda).

    2. bunu yaparken ikisininde aynı değerde olacak kadar ya çeviriyor ya da iki kriptodanda elimizde olması gerekiyor (üstteki parantezde bahsettiğim mevzu).

    3. buraya kadar tüm bilgiler aşağı yukarı aynı şeyi anlatıyor da sonrasında sıkıntı, sonrası yok. geçici kayıplar oluyor, bu da tamam. peki paylarımızın miktarı mı sabit kalıyor yoksa değeri mi değişiyor (benim tecrübe ettiğim kadarıyla payların miktarı sabit kalıyor sadece dolar olarak değeri anlık güncelleniyor, o esnada değeri düşükken bozdurursan her şeyde olduğu gibi zararını realize etmiş oluyorsun), insan sinirleniyor valla. düzgünce açıklamıyorlar, çok karışık dille anlatıyorlar. anlatımların çoğu da birbirinin kopyası ve ingilizce.

    mesela weth/tusd (ethereum ile dolara endeksli stable coin diye özetleyebiliriz, hani hiç bilmeyen okuduğunda konuya yabancı kalmasın diye düşünerek yazıyorum) bu işlem çiftine likidite sağlamak istedik. etherin fiyatı örnek olarak 2 bin dolar olsun, bu durumda weth/tusd çiftine likidite sağlayıcı olmak için 0.5 weth (0.5x2000=1000 dolar) + 1000 tusd ile birbirlerine denk olacak şekilde katıldık. sonra havuzdaki işlemler için pay sayısı kadar mı yüzde olarak mı ne cacıksa artıkın bize komisyon (slipaj diye yazar veya fee falan der işte o) kazancı gelecek, peki tamam. efendime söyleyeyim bu kazançlar düşük oluyor diye havuz sahipleri bir tokenı da üzerine hediye veriyor genelde, tamam bu da. gelelim sadete, şimdi 30 gün geçti diye varsayalım, saydık. bu durumda başta koyduğumuz 0.5 weth + 1.000 tusd + işlemlerden komisyon kazançları + havuz tokenı kazancı mı alıyoruz? valla gözüktüğü kadarıyla, yok o iş öyle olmuyormuş. birbirine denk olan bu işlem çiftine sahip havuza yatırılan kriptolar (veya tokenlar, jetonlar) ile aslında havuzda pay satın alınmış oluyormuş. havuzdan çıkmak istediğin zamanda o payı bozduruyormuşsun. gerçekten güzel bir örnek üzerinden anlatan türkçe kaynağa ihtiyaç olan bir konu. ekşi'nin bir faydası olsun eksik veya yanlış dahi olsa bildiğimi yazdım ki bilen birileri çıkar ve güzelce mesaj atar şöyle şöyle oluyor diye bilgilendirir, bende editlerim hep beraber öğreniriz. kendi işimize gücümüze bakarız. düşünüp sorgulayan, kendini eğiten insan olmak lazım. bizde sorgulayan, öğrenmeye çalışan insanlar sevilmez ama eğitim için mücadele etmeye devam.
hesabın var mı? giriş yap