luisa miller

• giuseppe verdi'nin erken donem operalarindan birisidir. librettosu salvatore cammarano tarafindan friedrich von schiller'in "kabale und liebe" adli oyunu baz alinarak yazilmis. uc perdelik opera ilk kez 8 aralik 1849 gunu napoli'de, teatro san carlo'da oynanmis.
  
  opera, kont walter'in (bas) oglu rodolfo (tenor) ile emekli asker miller'in (bariton) kizi luisa (soprano) arasindaki umutsuz aski konu alir.
  
  1991 yilindan kalma bir metropolitan operasi kaydindan dinleyebildigim kadariyla cok begendim ve rodolfo rolundeki pavarotti'yi sevgiyle andim. operanin en cok methedilen kayitlarindan birisi ise 1979'da yapilmis, met operasi orkestrasini james levine yonetmis, bas rollerde placido domingo ve renato scotto oynamislar.
• luciano pavarotti "quando le sere al placido" baslikli rodolfo aryasinda:
  
  http://www.youtube.com/watch?v=vvtx8jtxa2q
• giuseppe verdi'nin en güzel operalarından biridir. italyanca libretto salvadore cammarano tarafından ünlü alman oyun yazarı friedrich von schiller'ın kabale und liebe (hile ve aşk) oyunundan uyarlanarak hazırlanmıştır.
  
  ve aynı zamanda, verdi'nin bestecilik kariyerinin başlarında hazırladığı operalardan biridir.
  
  verdi paris'te iki yıl çalışmış ve paris'te başgösteren bir kolera salgını dolayısıyla italya'ya geri dönmüştür. italya'da busseto'da bir çiftlik satın alıp burada "san agata" adını verdiği villada yaşayıp bestelerini hazırlamıştır.
  
  luisa miller operası da busetto'da hazırlanmıştır.
• rodolfo'nun aryası quando le sere al placido'nun en güzel bölümü aslında recitativo bölümünde olup bitmiştir çoktan, aryaya bir şey kalmamıştır.
  
  kandırılmış erkek hiddetinin doruklarında gezen rodolfo'nun içindeki o hırsı, güven kırıklığını anlatmak için seçtiği ifade, son derece günlük ve son derece ilkel tepkilere açık bir meseleyi ne kadar poetize edebileceğimizi fazla fazla gösteriyor.
  
  yurdum erkeği olsa o aynı "ihanet belgesine" baka baka "orospuya bak seeenn... şimdi siktim belânı!" der.
  
  rodolfo'nun "haydi melekler, beni onun masum olduğuna inandırsanıza!" diye gökyüzünden medet umuşu o tatsız duruma bile epeyce sempati yüklüyor. bir an duraksayıp bütün uhrevi bileşenleri yalancılıkla suçluyor derhâl. orada meleklerden umulan medet, aslında kendisini hâlâ luisa'nın masum olduğuna ikna edebilmek için bir çeşit içsel kandırma gücü yani aşk.
  
  aşk, rasyonel bir algoritmanın her parçası sana durumun boktanlığını anlatırken "yok yok yiaaa, öyle diildir o" dedirtecek bir kimyasal obsesyon. bunu inançla, ilâhi bir boyutla bağdaştırarak sunmak da dramaturjik bir tercih tabii ama hepimiz biliyoruz orada rodolfo'nun hormonlarından kendisini kandırmalarını beklediğini.
  
  kâğıtta yazanların hâlâ ihanete işaret ettiğini düşünüyor belli ki ve luisa'ya duyduğu aşk bile yeterli gelmiyor böylesi bir deliliğe, luisa'nın masumiyetine kendisini ikna etmeye.
  
  yeri gelmişken belirtmekte fayda var; sen beş para etmez bir yalancısın, maria puder. rodolfo bile yeterince deli olamadığı için yeterince sevmiyor benim gözümde. sen mi seviyorsun ulan?! hah! görsel
  
  kamu spotu: burada sevmekten kasıt aşk, aklı başında aşk olmaz. aşk tehlikelidir, dozuna müdahale edilemiyorsa mesafeye dahi müdahale edilmelidir. aşk, bir çiftin insan gibi anlaşabileceği düzeni kurana kadar birbirine tahammül etmesi ve her konuyu çözüme odaklı şekilde masaya yatırabilmesi için bir yakıttan ibarettir. istişare süreci bitip güzel rutin inşa edildiğinde aşk toksiktir artık, şişede durduğu gibi durmaz.