makedon türküsü ^*

• super gitarist cengiz koroglu tarafindan calinan, enstrumantal eser
• zajdi zajdi gibi bir halkin acisini aciklayan turkuler arasinda top ceken bir turkunun de aralarinda bulundugu turku demetidir. bir cogunu turk zannederiz. ornek: stani mome da zaignasi kalenin bedenleri (hopa nina ninanay nay, sinanay yavrum sinanay nay...)
• kisa bir liste verecek olursak:
  
  * zajdi zajdi jasno sonce
  * makedonsko devojce
  * ajde kamen jano
  * da sum bistra voda
  * mori momi magde
  * nevesto tenka viseka
  * eleno kerko eleno
  * uci me majko karaj me
  * ergen odev
  .....
• "makedonski pesni" (makedon sarkilari) isimli, 2 cd'den olusan albumde yeralan 40 adet turkuyu dinlediginizde "bunlar bizim turkulerimiz be" seklinde isyan edebilirsiniz..
  anadolu'nun en batisindan en dogusuna kadar sahip oldugumuz ezgilerin cok benzerlerini hatta yer yer aynilarini bulmak mumkun.. boylelikle osmanli devleti'nin mezopotamya'dan viyana kapilarina kadar kulturleri nasil icice gecirdigine de yakindan tanik oluyorsunuz..
  bana en ilginc gelen nokta ise, istanbul'a 3 saatlik mesafede bulunan bulgaristan turkulerinden cok makedon turkulerinin bizden olmasi..
  2.cd'nin ilk sarkisi olan "ayde mome igrovo" bizim kalenin bedenlerinin aynisi.. bizim "sinanay yavrum sinanay nay" nakaratinin yerini "nina na nina na nina na na" almis..
  
  bir de iceriginde bir turk gencinin bulundugu bir sarki var: "slushay dusho moy" (kalbimi dinle)
  bu sarkida makedon kizi bir turk erkegine sesleniyor ve diyor ki; " seni dinliyorum guzel turk/ turkce anlamiyorum/ haydi kalbimi dinle "
  
  ayrica ezginin gunlugu'nun kullandigi melodilere raslamak da mumkun bu albumde..
  
  -kiril alfebesinden latine aktarmaya calistigim- sarki listesi ise asagidaki gibi;
  
  cd-1
  1. i da lubya da gledam
  2. belo zlato belo dusho
  3. lilyana platno pereshe
  4. slushay dusho moy
  5. v dushata rana mi otvori
  6. da piem luta rakiya
  7. elena na yobo dumashe
  8. bitolya, moy roden kray
  9. izgra yasno slantse
  10. zalobih edno momiche
  11. nauchi me mamo lilyana da vzema
  12. lilyano devoyko hubava
  13. zashto si me mayno rodila
  14. makedonsko devoyche
  15. ako umra il zagina
  16. shto mi e milo i drago
  17. bitolsko horo
  18. makedosko horo
  19. shopsko horo
  20. more stoyane, more unache
  
  cd-2
  1. ayde mome igrivo
  2. kade se chulo i videlo
  3. shte te stigna momiche
  4. nadsviri me
  5. momche galavche
  6. brala moma kapini
  7. razkaji mi oblache le byalo
  8. izlez devoyche
  9. izgralo yasno slantse
  10. ludi mladi godini
  11. milo moe devoyche
  12. haber doyde donke
  13. sladka dusho
  14. taya oris deto ni radeli
  15. vdigni si nevesto buloto
  16. geogri libe moe
  17. devoyche izgaryam za tebe
  18. merakliya
  19. tepanitsa
  20. makedonski ritmi
• http://www.soros.org.mk/…76/makver/maknarpesni.html
  http://www.mr.com.mk/…muz-nar-pesn-mk-folk-klas.htm
  çeşitli örnekleri bu linklerden dinlenebilecek türkülerdir. ilk linkte üç beş numune var. ikinci link. devlet radyosunun linki. bol miktarda türkü mevcut.
• lirik, epik ve şehir türküleri olmak üzere çeşiktli şubelere ayrılan türkülerdir makedon türküleri. çoğunda kırık bir aşk hikayesi vardır. ama müzikal açıdan en güçlülüler maalesef patriotski pesni olarak bilinen vatansever/milliyetçi ezgilerdir. ama bunlar yer yer marş gibi okunsa da müzikal olarak yine de türküdürler ve anonimdirler.
  ...
  bu milliyetçi türküler, iki krononojik dilimde incelenebilir: ilk kanal, osmanlı'ya karşı yapılan ayaklanma etrafında 20. yüzyılın hemen başlarında ortaya çıkmış türküler. bu türküler anı zamanda modern makedon ulus bilincinin inşasında büyük rol oynamıştır. sonrasında. bu türkülerin en büyük özelliği içinde mutlaka türk kelimesinin geçmesidir. osmanlı diye bir şey bilmez makedonlar; istanbul kökenli iktidarın adı tektir: türk.
  bu türkülerde bariz bir şiddet, kan, evlatlar, şehitlik, fedakarlık, idealizm vardır. bugünkü vmro örgütünün söylemleri bu türkülerden devşirilmiştir. goce delcev adlı halk kahramanı etrafında toplanan isyancıların osmanlı'dan bağımsızlıklarını ilan etmeleri büün bu türkülerin ana figürüdür. ancak şu var ki osmanlı zaten zayıflamış ve bitmişti balkan savaşında. bu goce delcev denen arkadaş pek bir şey yapmadan bir kaç yüz osmanlı askeri öldürerek sadece sürece katkıda bulunmuş bir huruç başlatmıştır. türküler mübalağa ederek bu tarihsel dönemin kaydını tutar.
  ...
  milliyetçi/vatansever makedon türkülrinin ikinci kanalı ise 1944 yılında sosyalist devrim sırasında gösterilen kahramanlıklardan kaynaklanır. kralcılara ve faşistlere karşı yugoslav partizanların verdiği mücadeleye entegre olan makedonyalı makedon/türk/arnavut//roman/torbeş gençler bir savaş vermiş ve yugoslavya'yı kurmuşlardır. komünist parti altında örgütlenen gençlerin verdiği mücadele de türkülere yansımıştır. bu türkülerde "covecki pravini" yani insan hakları ya da eşitlik gibi ifadeler çokça er alır. sloboda yani özgürlük ise hemen hemen bütün türkülerin ortak anahtar kelimesidir.
  
  şimdi ilk dönem türkülere bir örnek verelim. bu türkünün br çok versiyonu ve söyleyeni mevcut. sözler değişebiliyor söyleyene göre. ama özünde verdiği basit mesaj makeonyalıların özgür yurtlarında yaşama arzularını gösteriyor. bu türküyü elbette en güzel vaska ilieva söylüyor. ki kendisi aynı zamanda makedonya'nın en milliyetçi/radikal sanatçılarından biriydi.
  
  "i nie sme deca na majkata zemja"
  
  i nie sme deca na majkata zemja
  na majkata zemja, na makedonija.
  na nasata zemja, na makedonija.
  
  i nie imame pravo da zivejme.
  kako i drugite zivot sto ziveat.
  a nie stradavme, gladni umiravme.
  
  sloboda nemavme pravdini nikakvi
  koga gi baravme, v zatvor se najdovme
  vo furni ne stavat za da ne izgorat.
  
  prstite ni krsat i krvta ni pijat
  a nie smeli sme, i gordi umiravme.
  gordi umiravme, ne se predavavme.
  
  zivot ne zalevme, mladost si davavme
  za nasi pravdini smeli umiravme. x2
  parola imavme: smrt ili sloboda
  smrt ili sloboda za makedonija,
  za makedonija, zemja porobena.
  ----------------------
  
  "biz anayurdun evlatlarıyız"
  
  biz anayurdun evlatlarıyız
  anayurdumuz makedonya’nın
  bizim yurdumuz makedonya’nın
  
  bizim de hakkımız var yaşamaya
  nasıl yaşıyarsa başkaları da
  biz bunun için mücadele ettik, açlıktan öldük
  
  özgürlüğümüz yoktu; hiçbir hakkımız
  ne zaman ki hakkımızı aradık mahpus olduk
  fırınlar yakıldı
  
  kemiklerimizi kırıp, kanımızı içtiler
  biz öldük boyuna
  
  canlarımıza acımadık, gençlerimizi feda ettik
  hakkımız için için öldük boyuna
  parolamız: özgürlük ya da ölüm
  makedonya için özgürlük ya da ölüm
  makedonya, yurdumuz esaret altında
  
  bu türküyü aşağıdaki linkten dinlemek mevcut.
  
  http://www.soros.org.mk/…kurs/076/makver/nalej.html
• bir milletin, bir ırkın dna'sı gibidir folklorik şarkılar. o ait olduğun topluluğun havasından kokular, suyundan lezzetler taşır. makedon türküleri^* de böyledir. yarım kalmış ya da hiç olamamış bir aşk hikayesini anlatır bazen. bazen sırtlarını şar dağlarına vermiş, vardar'a bakan balkan delikanlılarının hasbihalini anlatır^*, bazen çeşme başındaki bir dünya güzelini^*... bazen bir şehir, insanıyla birlikte yoğrulup notaların içine akar.
  sanki bir zamanlar aynı vişne bahçelerinde kahvelerinizi yudumladığınız, aynı akşamlarda aynı havayı soluyup, aynı şişeden sljivovicalarınızı içtiğiniz; çok uzun zamandır görülmemiş ve çok özlenilen bir dostla demli bir muhabbete koyulur gibi olursunuz bu pesna^*ları dinlerken. sanki hâlâ oralarda yaşayan o dostunuz size eski anılarınızdan bahseder. çocukluğunuzu anlatır. dedenizin özgürlük için verdiği mücadeleleri dinlersiniz ondan... makedonya sokaklarındaki beyaz gerdanlı güzellerin^*, bir şahinin kenarından su içtiği vardar'ın ^*hiç değişmediğini söyler...
  
  " dünya renkli bir gölge gibidir, onun peşine düşersen kaçar; sen kaçarsan o seni kovalar... " diyor yusuf has hacip'in kutadgu bilig'i... bir makedon göçmeni için kulağına çalınan makedon türküsü uzun yollar aşıp kişinin ardından peşi sıra gelen kocaman renkli bir gölgedir, rengarenk bir dünyadır.
• (bkz: jovano jovanke)