makedonya'dan orta asya'ya enver paşa

• şevket süreyya aydemir tarafından hazırlanan enver paşa konusu etrafında 1860-1922 yılları arasında geçen olayları inceleneyen 3 ciltlik eser. şevket süreyya aydemir, enver paşa sovyetler birliği'ndeyken azerbaycan'da bulunduğu için enver paşa ile yüz yüze görüşme imkanı bulmuş ve bunu kitabına aktarmıştır.
  
  (bkz: enver paşa efsanesi)
• (bkz: enver ataturk)
• anlattığı devre ait (1860 - 1922) müthiş bir dönem panoraması içeren üç ciltlik şevket süreyya aydemir eseri. üzerinden bir asır geçtikten sonra aynı sorunlar içinde debelendiğinizi görmek açısından biraz hayal kırıcı ama geleceği okumak açısından da son derece yararlıdır. devri enine boyuna incelemek isteyenler için dipnotlar, içerdiği belgeler, başvuru kaynakları hakkındaki ayrıntılı bilgiler ile tam bir baş ucu eseridir.
• ilk iki cildini 5 yıl önce okuduğum ve hatta üçüncü cildin de sarıkamış'a uzanan ilk 125 sayfasını yine o dönem ilk ciltlerin peşine devam ettiğim üçlemenin bu son cildini okuyup tamamlamak yeni nasip olabildi. şevket süreyya'nın 10 ciltlik biyografi (atatürk, inönü, enver ve menderes) serisinde tek adam'ı ise kronolojiye uymak için yalnız ilk cildini okuyup gerisini enver paşa ciltlerini tamamladıktan sonraya bırakmıştım. böylece tek adam ikinci cilde nihayet geçiş yapabileceğim.
  
  enver paşa üçlemesi hakkında uzun uzun yazmaya gerek yok. keşke bütün tarih kitaplarını şevket süreyya yazsa şeklindeki bir dilek bu kitapların kalitesini ve mükemmelliğini gereğince yansıtacaktır. bir tarih kitabı okurken edebi hazların en yükseğini alabilmeyi sağlayan ender kitaplardan biriydi ve aydemir gibi çok yönlü düşünebilen, önyargısız ve mantık timsali bir adamın elinden çıkmış olması da bizim için büyük bir şanstı. enver'in türk kurtuluş savaşı sonrasında neler yaptığını ve nasıl şehit olduğunu pek bilmiyordum. okudum, kızdım, üzüldüm, kahroldum ve her birinin toplamı: aydınlandım.
• şu aralar ilk kitabını okuduğum eser 3 cildi (bkz: ikinci adam)'ın 3 cildiyle beraber 250 tl'ye aldığım (bkz: şevket süreyya aydemir) eseri. (bkz: bop eşbaşkanı) ile (bkz: 2. abdülhamid) arasındaki benzerlikler neden atalarını o olarak lanse ettiklerini daha iyi anlamama sebep oldu şimdiden.
• "enver yaşasaydı sıkı bir rammstein hayranı olurdu."
  
  şevket süreyya aydemir-makedonya'dan ortaasya'ya enver paşa, cilt 3, syf. 523.
• enver paşa sempatizanı ya da abdülhamit sevici bir osmanlı romantiği değilim. meşrutiyet ve cumhuriyet dönemini tüm yönleriyle merak eden ve hayatında her daim gerçek bilgiye ulaşmayı kendine gaye edinmiş sade bir insanım.
  ilk olarak lise yıllarımda meşrutiyet donemine duyduğum merak sayesinde tanıştığım ve anlamaktan ziyade bitirdim demek için hızla okuduğum bu kitabın hatırasının üzerinden yaklaşık 15 yıl geçmiş. bugünlerde yeniden okurken farkediyorum ki buyük tarihçi şevket süreyya'nın detaycılığı her ne kadar kitabı bir solukta bitirmenize engel olsa da dönemi ve döneme ait belgelere dayalı gerçekleri de bir o kadar sindirmenize imkan tanıyor.
  
  üç ciltten oluşan makedonya'dan orta asya'ya enver paşa kitabının akabinde 1860-1960 arası dönemi tam olarak anlayabilmek adına mustafa kemal'in tüm yönleriyle anlatıldığı tek adam ve milli şef'in hayatına ışık tutan ikinci adam serileri de bitirilmeli ve hiç hız kesmeden suyu arayan adam ile gerçeği keşfetme niyetiyle çıkılan yolculuğa devam edilmelidir.