mayoz bölünme

• (bkz: mayoz)
  (bkz: e$ey ana hücresi)
  (bkz: 2n)
• (bkz: mitoz bolunme)
• (bkz: leptoten)
• niyeyse bazı lise biyoloji hocaları tarafından mayos bölünme olarak anlatılan olay. oysa ki öbürüne mitos demezler, bunun suçu nedir bilemedim. adının yazılışı gibi kendi de karışık bişeydir. çoğu öğrenci öss ye hazırlanırken, bir yerden sonra "allah belanı versin" der ve çalışmazdı buna zamanında.
• (bkz: meiosis)
• (bkz: mayonez bölünme)
• mayoz bölünme animasyonu: http://www.johnkyrk.com/meiosis.html
  
  insan vücudunda en az 200 çeşit farklılaşmış hücre vardır. bu hücreler zigot'tan gelişir. eşeyli üremede genetik çeşitliliği sağlayan mayoz bölünme ve döllenmedir.
  
  mayoz, diploit hücrelerde kromozom sayısını yarıya indirerek haploit kromozom sayısına sahip gametler oluturan özelleşmiş hücre bölünmesidir.
  
  mayoz bölünme ile üreme hücrelerinde koromozom sayısı yarıya indirilmiş ve o türün kuşşaklar boyunca kromozom sayısı korunmuş olur. bu durum tek bir dna eşleşmesinden sonra arka arkaya iki hücre bölünmesiyle sağlanır.
  
  diploit canlılar mayozla haploit hücreleri oluşturur. üreme hücreleri ve sporlar homolog kromozom çiftlerinin birer üyesini içerir.
  
  eşeyli üremede, döllenme sırasında gametler birleşir ve diploit kromozom takımı oluşur. mayoz bölünmeyle üreme hücreleri meydana gelir, farklı genetik özelliklere sahip gametler birleşince zigot oluşur. zigot mitoz bölünmeye başlayınca yeni canlının gelişimi başlar. mayoz sonucunda dört kardeş hücre meydana gelir, bu hücrelerin her biri ana hücrenin yarısı kadar kromozoma sahiptir. diploit kromozom sayısına ahip üreme ana hücresi mayoz bölünmeye başlamadan önce bir hazırlık evresi geçirir (interfaz)
  
  a) interfaz: dna hücrede mitoz bölünmedeki gibi eşlenir. her kromozom genetik olarak özdeş iki kromatitten oluşur. kardeş kromatitler sentomer bölgesinden birbirine bağlıdır. sentrozomlar eşlenir. interfaz evresinde üreme ana hücresinde büyüme, solunum, protein sentezi gibi metabolik olayların hızı çok yüksektir.
  
  **mayoz ı
  
  a) profaz 1: kromatinler sarılıp yoğunlaşarak kalınlaşır ve kısalır. anne ve babadan gelen homolog kromozomlar yan yana gelir ve birbiri üzerine kıvrılır. kromozomlar kısalmaya devam ederek belirgenleşir.
  
  homolog kromozom çifti yan yana geldiğinde dörlü kromatit grupları oluşur (tetrat). tetratların sayısı haploit kromozom sayısına eşittir. kromozom çiftleri bir araya gelerek sarmal (sinapsis) yapılar oluşturur. sinapsis sırasında homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitlerinin birbirine dokunan parçacıkları arasında gen değiş tokuşu olur (crossing over). bu olay neticesinde yeni gen kombinasyonları oluşur
  
  diğer olaylar mitozda olduğu gibi devam eder. sentrozomlar birbirlerinden uzaklaşır, aralarında iğ iplikler oluşur. çekirdek zarı parçalanır. sitoplazmada serbest kalan tetratlar, kinetokorlarından iğ ipliklerine tutunur.
  
  metafaz 1: homolog kromozomlar, tetratlar halinde ekvator düzlemine dizilir.
  
  anafaz 1: iğ ipliklerin kısalmasıyla kromozomlar zıt kutuplara doğr hareket eder. bu sayese homolog kromozomların ayrılması oluşacak hücrelerdeki kromozom sayısının yarıya inmesi sağlar.
  
  telofaz 1: kromozomlar kutuplara ulaştığında her bir kutupta haploit kromozom takımı bulunur. her bir kromozom iki kromatitlidir. kromozomların çevresinde çekirdek zarı oluşur. iğ iplikler kaybolur. sitoplazma bölünmesi de bu sırada gerçekleşir. sitoplazma bölünürken hayvan hücrelerinde boğumlanma, bitki hücresinde orta lamel oluşumu gözlenir. sonuçta iki haploit hücre meydana gelir.
  
  mayoz ıı: mayoz ı'de meydana gelen hücreler tekrar bölünerek haploit kromozomlu 4 hücre oluşturur. bu aşamada kardeş kromatitler birbirinden ayrılır. kromozom sayısı değişmez.
  
  a) profaz ıı: çok kısa sürer. bazı canlılarda telofaz 1'den sonra metafaz ıı'ye atlanabilir. çekirdek parçalanır. iğ iplikleri, kromatitlerin kinetekorlarına bağlanır.
  
  b) metafaz ıı: kromozomlar, hücrenin ekvator düzlemine uygun şekilde dizilir.
  
  c) anafaz ıı: kardeş kromatitlerin sentromerleri birbirinden ayrılır. her bir kromatit hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir.
  
  d) telofaz ıı: kromozomlar kutuplara çekilince çekirdek zarı oluşurken bir yandan da sitoplazma bölünmesi gerçekleşir ve hücre ikiye bölünür.
  
  gametlerin bölünme yeteneği yoktur. sporlar bölünerek canlı oluşturabilir. mayoz sonucunda 23 kromozomlu gametler oluşur.
  
  memelilerde mayoz sonucunda oluşan erkek üreme hücreleri spermatogenez, dişi üreme hücreleri oogenez sonucunda farklılaşır.
• mitoz bölünmeye ayıp eden başlık
• (bkz: biyoloji 101)
• bu bölünme şekli germ hücresi dediğimiz ovum ve sperm'lerde karşımıza çıkar.
  
  burada 46 kromozomlu insan germ hücreleri 1.mayoz'la iki tane 23 kromozomlu hücreye dönüşür. ve bazen non-disjunction görülür. ve 22'ye 24 hücreli iki hücrede ortaya çıkar.
  
  işte bir kadının tüm yumurtaları (bkz: ovum) 1. mayoz'un profaz evresinde beklemektedir.
  
  sonrada bu iki adet 23 kromozomlu hücre 2. mayozla ki bu da mitoz'un eşdeğeridir 4 adet 23 kromozomlu hücre oluşur.