mehmet rifat ^*

• özellikle göstergebilim alanındaki telif ve çeviri eserleri ile ünlü boğaziçi üniversitesi mütercim-tercümanlık bölümü öğretim görevlisi.
• michel butor'un "değişme" romanını anlatıbilimsel açıdan incelediği doktora tezi bildiğim kadarıyla yayımlanan ilk kitabı. daha sonraları düzlem, yky, om gibi yayınevlerinden genişletilerek çıkan "dilbilim ve göstergebilim kuramları"nın yazko baskısı ise benim ilk göz ağrımdı. okulda aldığım chomskyci dilbilim eğitiminin dışında söylemsel çözümlemelerin, metindilbiliminin, edimbilimin vs.nin varlığını ilk o kitaptan öğrenmiştim.
  şimdilerde dünya yayınları için çeviri ve eleştiri kuramı kitapları hazırlıyor. çeviri kısmı çıktı, eleştiri kısmı ise çıktı çıkacak. günümüz eleştirmenlerinin eleştiri anlayışları hakkında eleştirilerin de bulunması kitabın benzeri kitaplardan ayrıldığı en önemli nokta.
  
  kalenderliğine, nezaketine, adanmışlığına, evcimen yabaniliğine ise hiç değinmeyeyim.
  eşi için (bkz: sema rifat)
• tam adi mehmet rifat güzelşen olan bogazici universitesinde tercume ve 20. yy fransiz edebiyati dersleri de veren elestirmen...
• geçen yıl, salı günleri yaptığımız iki saatlik fransızca çeviri derslerine hiç sektirmeden, her seferinde kurabiye kutularıyla gelirdi. bir yandan çay eşliğinde kurabiyelerimizi yer, bir yandan proust'tan bahsederdik. ilerde bir gün yine o kurabiyelerden yer de kayıp zamanın izine düşersem, gördügüm yüzlerden biri de sizinki olacak sevgili hocam.
• kısaca: güzelşen
• 1949'da istanbul'da doğdu. saint-benoît fransız erkek lisesi'ni (1968) ve istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi fransız ve roman dilleri ve edebiyatları bölümü'nü (1973) bitirdi. aynı bölümde fransız dili ve edebiyatı doktorasını hazırladı (1973-1977). paris'te école des hautes études en sciences sociales'de (a.j. greimas; 1978-1979, 1980, 1981) ve collège de france'ta (r. barthes; 1978-1979) doktora sonrası göstergebilim araştırmaları yaptı. istanbul üniversitesi'nde ders verdi (1974-1982), boğaziçi üniversitesi'nde fransız dili (çeviri) ve edebiyatı öğretim görevlisi olarak çalışmakta (1986 ').
  
  başlıca yapıtları: yazınsal betik üstüne araştırmalar (1976); roman kurgusu ve yapısal çözümleme: michel butor'un değişim'i (doktora tezi 1977; yayımı 1978); genel göstergebilim sorunları: kuram ve uygulama (1982, 1986); dilbilim ve göstergebilim kuramları (1983); dilbilim ve göstergebilim terimleri (ortak yapıt, 1988); dilbilim ve göstergebilimin çağdaş kuramları (1990); göstergebilimin abc'si (1992); homo semioticus (1993, 1996, 1999, 2001); balzac kitabı (haz. m. rifat, 1994); çeviri ve çeviri kuramı üstüne söylemler (yay.haz. m. rifat, 1995); göstergebilimcinin kitabı (1996); eleştiri ve eleştiri kuramı üstüne söylemler (yay.haz. m. rifat, 1996); gösterge avcıları. şiiri okuyan şairler–1 (1997, 2000); honoré de balzac. romancının evreninden sahneler (haz. m. rifat, 1999); xx. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları: 1. tarihçe ve eleştirel düşünceler / 2. temel metinler (1998, 2000); gösterge eleştirisi (1999, 2002); çeviriyi düşünenler–1 (haz. m. rifat, 2003); çeviriyi düşünenler 2: çeviri(bilim) nedir? (haz. m. rifat, 2004); vb.
  
  m. rifat'ın ayrıca r. barthes, rus biçimcileri (t. todorov'un derlemesi), v. propp, r. jakobson, m. butor, i. calvino, a.j. greimas, j.-r. ladmiral, a. berman, platon, vb'dan çevirileri vardır.
  dunyakitap.com'dan
• cevat çapan bir zamanlar^* kendisine "hocam" diye hitap ettiğimizde^* bize^* "edebiyatta öğretmenlik yoktur, hepimiz her zaman öğrenciyiz" gibi çok hoş bir itirazda bulunmuştu. bugün tanışma fırsatı bulduğum mehmet rifat bana bu sözü anımsattı tavırlarıyla. karşısındaki insanı kafasında kendinden daha toy olmakla itham edip hocalık taslayan bir takım entelektüellere hiç benzemiyordu. aksine, yüzünde, yeni birşeyler öğrenmeye hazır genç bir adamın ilgisi ve heyecanı vardı. naçizane takdir ettim ve etkilendim açıkçası. eh, malum, heyecanını yitirenlerin umudu da yoktur artık.
  (bkz: içi geçmek)
• beylerbeyilidir. caminin tam dibindeki cafe-restoranta gidenler ya da yenilerde yapılan ahşap iskelede yürüyenler ona rastlayabilir. mütevazı, sakin, adı gibi şen, samimi bir hocadır. saygı duyulası bir kişidir. her haliyle bunu hak eder.
• yeni kitap ve çevirileri sabırsızlıkla beklenen, daha çok uzun yıllar yaşaması, çalışması ve bizi aydınlatması istenen kişi. kitaplarını, eşi sema rıfatla birlikte yapmış oldukları çevirileri okurken, acaba kaç yaşındadırlar, ev hayatları nasıldır gibi anlamsız düşünceler aklıma gelir. her tarafı kütüphanelerle çevrili bir odada, eşi sema rıfatla karşılıklı duran masalarda oturup kahvelerini yudumlayarak birşeyler yazdıklarını, arada bir gözlüklerinin üzerinden birbirlerine baktıklarını, fikir alışverişinde bulunduklarını hayal etmişimdir.
• fikir ve düşünce hayatımda tesiri olmuş akademisyenlerden birisidir.
  
  "her yazarın satırlarının ardında söylemek istediği bir başka alt metin vardır," diyerek bizi kolaycılıktan uzaklaştırdı. ne de iyi etti. "satır aralarını okumak" tabirinin güzel bir karşılığını bulmak mümkündür mehmet rifat'ta.
  
  cemil meriç kadar olmasa da, birçok fransız'ı yarı yolda bırakacak derecede hayran olunası bir fransızca bilgisi vardır; ancak frankofonluğunu bazen zarif bir şekilde gizler. ayrıca bahsetmek kelimesiyle arası pek iyi değildir; kullananları ikaz eder.
  
  istanbul beyfendisi tabirinin tecessüm etmiş halidir kendileri ayrıca.
  
  "şen ve güzel" bir insandır kısacası.