münacat ^*

• (münacat ya da münacaat) yakarış, yakarma.
• tanriyi oven kasidelere verilen ad.
• münhasıran bir şiirin başlığı olmaktan çok, divan edebiyatı geleneğinde divanların en başına yerleştirilen, konusu tanrı'ya yakarış olan şiirdir.
  
  zayıf ve çaresiz durumdaki turgut uyar'ın tanrısına yakardığı şiiri ise şudur:.
  
  birden hatırladık seninle buluşamadığımız günleri
  gel ey büyük bakış yüce suskunluk gel artık beri
  
  kentleri ve kasabaları ve köyleri çevirdik senin adına
  kapıları tutmaktan artık herkesin nasır oldu elleri
  
  olsun daha da tutarız sen varsan düşüncemizde ama gel
  tutarız karaları ve denizleri ve yaşayan yürekleri
  
  kendin karşı koydun yaptığın saraylara zindanlara tellere
  yine kendin kullan artık kendi yaptığın tüfekleri
  
  bozgun bir şubat sensin, ekmek ve kan senden, ekim sensin
  nerende taşır büyütürsün nerende sonsuz gelecekleri
  
  hatırla, kendini hatırlat, o büyük haklılığı denize giden
  hatırla, karada ve denizde onardığın her yeri
  
  hatırla, karada büyük taşları üstüste kodun, hatırla
  yürüttün canalıcı denizlerde cesur gemileri
  
  «...senin hüznün bir yazgıdır, bir eski zamandır
  büyüksün artık büyük dirimine beni inandır
  
  bir değişmezlik sanırsın çoktan beri her şeyi oysa
  bir vakitler güneyde öyle kötü kullanılmış ki...»
  
  gecikmiş bilgeliğin yaşamış bir eski ağacı hatırlatır
  ki sen emzirirsin duyguyu, sen beslersin kalemleri
  
  sen yarattın, sendeyiz, suyumuz, toprağımız kanımız
  senden ey yüce bekleyiş, sanki bu kalın eller kimin elleri
  
  artık bize soluk ver, bizi besle, kendini hatırla
  ey biraz yavaş, biraz kutsal, beklerken az sevinçli
  
  seni bağışlamam çünkü ben büyük bir dirim taşırım
  çünkü ben ey derim ve severim ey demeyi bilenleri
  
  biz bir aşk nedir biliriz seninle, biz biliriz
  ey kim varsa orda o tek olanın adına çekin kürekleri
  
  turgut uyar, divan, bilgi yayınevi 1970 [büyük saat, yky 2002]
• fethullah gülen hocaefendi'nin bir şiiri.
  
  yâreli dilim zahmine bir çâre ilâhi!.
  aç kapını lütfet bu günahkâre ilâhi!
  
  yüzler süreyim eşiğine kovma ne olur!
  yeter artık dolaştığım âvâre ilâhi!
  
  yıllarca bâb-ı kereminde inleyip durdum;
  âh u efgânım hicrâna emâre ilâhi!
  
  gerçi isyanla âlûde yaşadım her zaman,
  kıl keremler ne olur bu nâçâre ilâhi!
  
  yakma nâr-ı ağyâre yanayım ocağında,
  püryân-ı aşk olup erem şikâre ilâhi!
  
  dağlar kadar isyanla dayanmış eşiğine,
  arza ne hâcet, bak tam bir bîçâre ilâhi!
  
  kıtmîre lûtfeyle ki dursun efgân u zârı;
  ersin her cilvesi bin şevk gülzâre ilâhi!..*
  
  * çocukluk dönemine ait hüzünlü bir hâtıra ile yazılmıştı.
• tanzimat dönemi edebiyatçılarından şinasi'nin de münacat'ı vardır. günümüz türkçesiyle birlikte yazmak istersek şöyle bir şey oluyor;
  
  münâcât
  
  hak-teâlâ azamet âleminin pâdişehi
  lâ-mekândır olamaz devletinin taht-gehi
  
  allah büyüklük aleminin padişahı, mekansızdır, devletinin olmaz taht yeri.
  
  hâsdır zât-ı ilâhisine mülk-i ezelî
  bî-hudûd anda olan kevkebe-i lemyezelî
  
  başlangıcı olmayan mülk allah’ın kendisine (ilahi zatına) hastır. onda sınırsız olan kalıcılık gösterisidir.
  
  eser-i hikmetidir yerle göğün bünyâdı
  dolu boş cümle yed-i kudretinin îcâbı
  
  yerle göğün yapısı hikmet (sebebinin) eseridir. dolu, boş, hepsi kudret elinin icadı(dır).
  
  izzet ü şânını takdîs kılar cümle melek
  eğilir secde eder pîş-i celâlinde felek
  
  bütün melekler yücelik ve şanını kutsal tutar. felek büyüklüğünün önünde eğilir, secde eder.
  
  emri vech üzre yer eyler gece gündüz hareket
  değişir tâzelenir mevsim-i feyz ü bereket
  
  yer onun emri üzerine gece gündüz hareket eder. feyiz ve bereketli mevsimi değişir tazelenir.
  
  pertev-i rahmetinin lem’asıdır ayla güneş
  tâb-ı hışmından alır alsa cehennem âteş
  
  ayla güneş onun rahmetinin ışığının paryalcısıdır. cehennem ateş alsa kızgınlığının parıltısındandır.
  
  şerer-i heybet-i ulviyyesidir yıldızlar
  anların şu’lesi gök kubbesini yaldızlar
  
  yıldızlar; korku ile saygı duygularını birden uyandıran yüce halin kıvılcımlarıdır. onların parıltısı gök kubbesini yaldızlar.
  
  kimi sâbit kimi seyyâr be-takdir-i kadîr
  tanrı'nın varlığına her biri bürhân-ı münîr
  
  tükenmez kudretin sahibi allah’ın takdiriyle kimi sabit, kimi gezgin her biri tanrı’nın varlığına ışık veren kanıt(tır).
  
  varlığın bilme ne hacet küre-i âlem ile
  yeter isbâtına halk ettiği bir zerre bile
  
  dünya ile varlığını bilmeye ne ihtiyaç var. yarattığı bir zerre bile ısbatına yeter.
  
  göremez zâtını mahlûkunun âdî nazarı
  hisseder nûrunu ammâ ki basîret basarı
  
  yarattıklarının değersiz bakışları kendisini göremez. amma gözün sezişi onun nurunu hisseder.
  
  vahdet-i zâtına aklımca şahâdet lazım
  cân ü gönlümle münâcât ü ibâdet lazım
  
  aklımca kendisinin tek olşuna şahadet lazım. can ve gönlümle dua (yakarış) ve ibadet lazım.
  
  neş’e-i şevk ile âyâtına tapmak dilerim
  anla var hâlik'ıma gayrı ne yapmak dilerim
  
  keyf neşesi (sevinç) ayetlerini tapmak dilerim. anla var yaradanıma başka ne yapma dilerim.
  
  ey şinâsî içimi havf-ı ilâhî dağlar
  sûretim gerçi güler kalb gözüm kan ağlar
  
  ey şinasi içimi allah korkusu dağlar. suretim güler ise de kalb gözüm kan ağlar.
  
  eder isyânıma gönlümde nedâmet galebe
  n’eyleyim yüz bulamam ye's ile afvım talebe
  
  gönlümde isyanıma pişmanlık galip gelir. neyleyim üzüntü ile bağışlanma istemeğe yüz bulamam.
  
  ne dedim tövbeler olsun bu da fi'l-i şerdir
  benim özrüm günehimden iki kat bed-terdir
  
  ne dedim bu da fena iştir tövbeler olsun. benim özrüm günahımdan iki kat beterdir.
  
  nûr-ı rahmet niye güldürmeye rûy-ı siyehim
  tanrı'nın mağfiretinden de büyük mü günehim
  
  niye rahmet nuru kara yüzümü güldürmesin. günahım tanrı’nın bağışlamasından da mı büyük.
  
  bi-nihâye keremi âleme şâmil mi değil
  yoksa âlemde kulu âleme dâhil mi değil
  
  sonsuz keremi aleme şamil mi değil, yoksa dünyada kulu dünyaya dahil mi değil.
  
  kulunun za'fına nisbet çoğ ise noksânı
  ya anın kahrına galib mi değil ihsanı
  
  kulunun zaafına karşılık noksanı çok ise, ya onun kahrına ihsanı (lütfu) galib mi değil.
  
  sehvine oldu sebeb acz-i tabiî kulunun
  hem odur âlem-i mâ’nide şefî'i kulunun
  
  kulunun doğal beceriksizliği yanlışlığa sebep oldu. hem kulunun mana aleminde şefaat edeni odur.
  
  beni afveylemeğe fazl-ı ilâhîsi yeter
  sanma hâşâ kerem-i nâ-mütenâhîsi biter
  
  beni affetmeye allah’ın üstünlüğü yeter, asla sanma (ki) onun sonsuz keremi biter.
  
  şinasi
• tam bir mesnevinin üçüncü bölümüdür.
• aynı zamanda metin kahraman –kemal kahraman kardeşlerin, dinlemeye doyulamayan bir albümünün de adıdır.
  
  (bkz: sürela)
• şinasi'nin münacat'ı tanzimat döneminde yapılan bir devrimdir.şinasinin yenilikçi dünya görüşü ve gelenekten farkını gösteren en önemli şiiridir.bu şiir geleceğe açılan büyük bir yolun başlangıcı gibidir.şiir oldukça sadeleştirilmiş benzetme ve sanatlar yok denecek kadar azdır.birkaç rücu dışında başka bi edebi sanata rastlanmaz.şinasi sadeliği ve açıklığı elde etmek için divan edebiyatında sıkça kullanılan mazmunları şiirden atmıştır.tanrıyı öven şiirlerde akıldan çok imandan ibadetten bahsedilmesine rağmen şinasi akıldan bahseder.aklı sayesinde tanrının yarattıklarından yola çıkarak onun varlığıma inanır ve ona ibadet eder.
• "deniz çaldım âsâ ile
  göğe ağdım isa ile
  tur dağı'nda musa ile
  münâcâta dura geldim"
  
  pir sultan abdal
• ismet özel'in bence en güzel şiiri...
  http://www.youtube.com/watch?v=ou2nfhxpb1o