nizarilik

• fatımi halifesi muntazar’ın (h. 487/ m.1094) imamet tevcihini büyük oğlu nizar’dan alarak küçük oğlu mustali’ye aktarması üzerine; hasan sabbah önderliğinde, nizar’a sadık kalanların fatımi ismaililiği’nden ayrılmaları sonucu oluşturdukları şia akımıdır.
  
  bu akımı, hem on iki imam şiiliğinden, hem fatımi ismaililiği’nde ayıran en temel fark peygamberin sırasında yaptıkları radikal bir takdim tehir (yer değiştirme)’dir.
  bu şai akımının inancına göre, saf anlamıyla manevi din anlayışı son peygamber muhammed’le değil, halen sürmekte olan setr devrini açan zat ile, diğer bir değişle bugünkü beşeriyetin başlangıcı ile başlamıştır.
  
  bu akımın inancına göre, kainatın yaratıldığı altı günün gecesi, ilahi dinin gecesini (şeb-i din) meydana getirir; bu gece imamın gecesidir de; çünkü bu altı gün boyunca şeriat getiren peygamberlerin şeriati hakikatin örtüsü olmuş, imamın güneşini gizlemiştir. güneş geceyi aydınlatan ay ile nasıl tamamlanmış ise, imamın da yardımcısı olarak hücceti, delili, emini vardır (selman’ı) gerçek mahiyeti ile imamın bilinişi yedinci günde olacak; halen sürmekte olan altıncı günün ertesinde açığa çıkacaktır.
  
  işte bu akımın bu inanışının, şeriatı getiren peygamberin mertebesini üçüncü sıraya indirdiği kendiliğinden anlaşılır. oysa gerek on iki imam şiiliğinde ve gerekse fatımi ismaililiğinde şeriatı getiren peygamberin, ilk aklın yeryüzündeki mukabili olarak mertebesi de ilk sıradadır.
  bu şia akımı ismaililikte var olan üç simgesel harf ile belirlenen öncelik sırasını kabul ve tekrar etmişlerdir: ayn (ali, imam), sin (selman, cebrail, hüccet), mim (muhammed)
  bu sıraya göre peygamber bir “natık”, şeriat tebliğcisi olarak, “da’i” görev ve rütbesindedir; insanları imama çağırır ve bu çağrı tebliğ ettiği şeriatın gizli anlamıdır.
  *
  ayrıca;
  (bkz: on iki imam şiiliği)
  (bkz: ismailiye şiiliği)
  (bkz: fatımi ismaililiği)
  
  (ayrıntılı bilgi için bkz: henry corbin, islam felsefesi tarihi, iletişim yayınları, 1986)
• (bkz: alamut)
  (okuyunuz : fedailerin kalesi alamut)
• (bkz: nizari ismailileri) konuyla ilgili ayşe atıcı arayancan'ın dağın efendisi hasan sabbah ve alamut adlı akademik kitabı okunabilir. hasan sabbah öncesini, dönemini, sonrasını ve bazı efsaneleşmiş yanlış bilinen bilgileri bol bol kaynak göstererek anlatır.
  
  kitap hz. muhammed'in ölümünden itibaren islamiyet'teki bölünmeler ve ismaililik mezhebinin oluşumu ile başlar. ben okurken yoruldum adamlar bölünürken üşenmemiş, bölün babam bölün. kur'an-ı kerim'de resmen bu bölünmeler öngörülmüş yapmayın etmeyin diye ama nafile.