olumsuzluk eki

• isim, sifat ve fillere olumsuz anlam kazandiran on ya da son eklerdir. turkcede fiiller icin -me -ma'dir. (olmali mi olmamali mi) osmanlicada isim ve sifatlarda na-, bi- gibi oneklerle de olumsuzluk elde edilir (natamam, bihaber)
• ihtimal belirten kelimelere eklendiğinde anlamını değiştirmeyen ektir. olabilir ve olmayabilir yürüttüğünüz mantığa göre aynı anlama gelebilir. gidebilir, gitmeyebilir. kazanabilir, kazanamayabilir vs. vurguyu değiştirse de ihtimal oranını belirtmediğiniz sürece sonuçta bir değişiklik olmaz.
  bak şimdi ne oldu: "kazanabilir"i olumsuz yaparken 2 farklı anlamda olumsuz üretebiliriz. kazanmayabilir, kazanamayabilir. öff herşey çok karışık.
• ingilizce'de ön ek olarak ir-^*, im-^*, in-^*, il-^* un-^*, non-^*, anti-^*, de-^*, dis-^* ile karşılanabilir. direk olumsuzluk eki/ön eki dersek im/in/ir/il diyebiliriz. etimolojik olarak "not" anlamları olduğu için yani.
• konuşmayı bir türlü öğrenemeyen 3 yaşındaki yeğenimin tüm bu ekleri çöpe atan bir önerisi var. olumsuzluk bildiren her eylemin sonuna "değil" ibaresi ekliyor ve sorunu kökten çözüyor.
  
  annesi tam olarak konuşamadığı için doktor doktor gezdirse de, "aradım, aradım, buldum değil" gibi cümleler kurabilen bir çocuk bana çok yaratıcı geliyor.
• takı sever karamsarların vazgeçilmez aksesuarı.
• (bkz: kuru bakır)
  
  elemanlardan biri doğalgaz keşfine gitti, işi aldığını , durumun acil olduğunu ve yarın tesisata başlamamız gerektiğini anlatıyor.
  
  + abi yarın tesisatı yapmamız lazım, cuma günü kızın çeyizi gelecekmiş, haftaya cumarteside düğün, gazı çok acil açmamız lazım.
  - bu saate kadar nerdeymiş akılları
  + valla unutmuşlar , hiç akıllarına gelmemiş kombi, doğalgaz falan telaştan
  - tamam hadi tesisatı yarın yaptım, gaz yetişmez. adam seni hızlandırmak için öyle demiş olmasın.
  + yok abi ev tam takır
  - oğlum tam takır evde nasıl gaz açacaksın, tam takır ev haftaya cumartesiye nasıl yetişsin. adam ayak yapmış sana
  + ya abi ev tam takır diyorum , her şey var.
  - tam takır evde nasıl her şey oluyor ? eray, tam takır ne sen bi onu desene ?
  + her şey var işte
  - tam takır kuru bakır ne ?
  + o da hiçbir şey yok işte. kuru bakır olumsuz yapıyor işte öyle değil mi ?
  - kuru bakır olumsuzluk anlamı katıyor ? kim dedi oğlum bunu sana
  + abi bunu herkes bilir , birinin demesine gerek yok
  
  işin kötü tarafı düşündükçe mantıklı gelmeye başladı^*
• sadece bazı kesimler tarafından yapım eki olarak kabul edilmektedir. diğer bazı kesimler tarafından olması gereken şekilde çekim eki kabul edilir. olumsuzluk eki yukarıda bazı entry'lerde belirtildiği gibi kelimenin değilini ifade etmekten ibarettir ve yeni bir kavram ortaya koymaz, yani; çekim eki özelliği gösterir. tdk ise bu konuda tartışmaya girmemekte ve iki konuda da görüşler mevcuttur demektedir.
• olumsuzluk eki, fiile gelir. türkçe'deki tek olumsuzluk ekleri de "-me" ve onun türevi olan "-ma" ekidir. türkçe'deki ismin zıttı, genellikle "olmayan" kelimesi ile sağlanır. ayrıca türkçe sondan eklemeli bir dildir ve kelimenin başından ek alabilmesi duruma tamamen aykırıdır. bahsi geçen ve kelimelerin başına getirilebilen "a" harfinin kökeni ve kullandığı kelimelerin birçoğu ise fransızca'dır.
  
  "değil" kelimesi ise olumsuzluk edatı veyahut ek fiilin olumsuzu olarak tanımlanıyor çoğu zaman, fiili olumsuzlaştırmak için kullanılıyor. isimle herhangi bir yönden alâkası yok.
  
  şurayı asparagas bilgilerle donatıp da sözlüğü boktan bir yere getirme çabanız, gerçekten de harika.
• güzel dilimizin bize kattığı şık bir ayrıntı.
  minicik görünmesini rağmen çok işlevsel ve kârlı. adeta gizli fren sistemidir; hiç ummadık zamanlarda insanı dizginler, durdurur.
  diyelim ki görmek ve konuşmak istemediğin insanlarla karşılaşacağın bir yere gitmen söz konusu, bu hemen atılıyor ortaya "gitme!" oh mis, otur oturduğun yerde keyfine bak.
  sonra önünde duran kocaman bir tepsi fıstıklı baklavayı görüyorsun; sarı saçları, yeşil gözleri ile hınzır hınzır "hadi ne duruyorsun ye beni, ye beni birer ikişer yuvarla!" diye gülümsüyor.
  gözünü sevdiğim olumsuzluk "- ma, -me" nidalarıyla, söylene söylene cengâver misali bir çırpıda kaldırıyor tepsiyi masadan. ve sen ondan aldığın öz güven sayesinde "bunları arkadaşlara dağıtın" diyorsun havalı havalı.
  
  olumsuzluk ekini ve yaşattığı değişik halleri seviyorum..
• bunlardan biride yapraktır. yaprak kelimesi önüne geldigi fiilin olumsuz anlam kazanmasını sağlar.
  
  misal:
  
  a- ben burdan atlarım
  b- uzak mesafe, zor
  a- atlarım diyorum sana
  b- yaprak atlarsın