osmanlı devletinde vakıf kuran kadınlar ^*

• vakıf, geçmişte (günümüzde ne kadar etkin tartışılır) sosyal/ekonomik/dini ve kültürel
  yönleriyle insan hayatına etkisi/katkısı sebebiyle farklı adlarla bile olsa geçmişten günümüze kadar varlığını bir şekilde sürdürmeye çalışmıştır/sürdürmüştür. vakıf mefhumu, osmanlı kadınının (harem objesi olmak dışında!) "mülk sahibi olabildiğini/ekonomik alanda söz alabildiğini göstermesi açısından önemli"^*.
  
  safiye sultan^*: yeni camii'in temelleri 1597 yılında atılmıştır, ancak camiinin tamamlanması turhan valide sultan'a nasip olmuş. ayrıca mısır'daki emlakını mekke, medine ve kudüs'te kur'an okuyacak 120 hafız ile, mekke'deki sebil, mescid ve kuyulara bakacak hizmetlilere vakfetmiştir.
  
  hafsa sultan ^*: cami, medrese, kütüphane, imaret, hânkah, şifahane, hamam ve sıbyan mektebinden oluşan bir külliye oluşturmuştur. külliye içindeki şifahane osmanlı devletinde kadınlar tarafından yaptırılan ilk şifahane olup burada, ruh hastaları musıkı ile tedavi ediliyordu.^*
  
  hürrem sultan ^*: mimar sinan'a yaptırılan cami, medrese, şifahane, hamam, kervansaray ve su tesislerinin bulunduğu haseki külliyesi ve yine hürrem adına yaptırılan çifte hamam.
  
  mihrimah sultan ^*: edirnekapı ve üsküdar'da olmak üzere iki külliyesi bulunmakta.
  
  hüsnüşah sultan ^* : kurdurduğu hatuniye cami'nin yanında tesis edilen hüsnüşah sultan kütüphanesi'nde 401 yazma eser bulunmakta idi.^*
  
  nurbanu valide sultan^*: mimar sinan ağa'ya yaptırılan "valide-i atik" külliyesinde medrese, şifahane, imaret, çifte hamam ve sıbyan mektebi. ayrıca istanbul'da su yollarını yaptırmış ve bu tesislerle istanbul'da su birkaç semte de çeşmelerden verilmiş.
  
  mahpeyker kosem sultan ^*: osmanlı tarihinin bilinen en önemli kadınlarından biridir. büyük
  bir servete sahip olan kösem sultan üsküdar'da çinili camii, çinili hamamı ve yanında sıbyan mektebini, sebil ve çeşmesini yaptırmış. ayrıca her yıl kabe yollarında bulunan fakirlere surre alayı ile gönderilmek üzere para vakıfları tahsis etmiş. ayrıca kösem sultan'ın başlattığı çanakkale hisarlarının yapımı turhan valide sultan zamanında tamamlanmış.
  
  turhan valide sultan : mektep, darul hadis, sebil, çeşme, hünkar kasrı, türbe ve çarşı.
  
  gülnuş emetullah sultan ^*: hac yolunda çeşmeler, sebiller, "sultan suyu" adıyla anılan su yollarını yaptırmış ve bununla yeni cami'ye ve ahmediye camii'ne su getirilmiş.
  
  zeynep hatun ^*: yaptırdığı vakıf mektepde okuyan öğrencilere günde bir akçe, yılda bir defa elbise veriliyordu.
  
  mihrisah sultan ^* : eyüp'te bulunan imaret ve eyüp camii içindeki medrese, şifahane ve kütüphane...medrese daha sonra 1837'de garipler ve bekarlar için bir şifahaneye dönüştürlmüş.
  
  bezm-i alem valide sultan ^* : osmanlı tarihinin en hayırsever sultanlarından biri. gureba hastahanesi ve bezmi alem valide sultan mektebi ^*. ölümünden sonra tamamlanan dolmabahçe camii yine bezmi alem valide sultan'ın hayratıdır. pertevniyal valide sultan ii. mahmud'un eşi ve abdülaziz'in annesinin hayır eserlerinin başında aksaray'da bulunan cami, yanında çeşme, kütüphane, mektep ve müezzin odaları bulunmakta.