• kişilik bozukluklarından sadece biridir. bu tür hastalar kuşkucu, alıngan, kuruntulu ve saldırgan kişilerdir. çevresinden gelecek olan tutum ve davranışlardan bir kötülük geleceği kuşkusu ile aşırı dikkatli, tetikte ve savunucudurlar. kendilerini daima haklı ve üstün görürler. başarısızlıklarını ve kusurlarını başkalarını eleştirerek ve haksız bularak akla uygun hale getirmek en tipik özellikleridir.

    bu kişilik bozukluğu olan hastaları şöyle tanıyabilirsiniz:

    - kendisine sürekli birileri tarafından zarar verildiğini,kendisi hakkında konuşulduğunu ve çevresi tarafından sömürüldüğünü düşünürler.
    - dostlarının ya da iş arkadaşlarının kendisine olan bağlılığı ya da güvenirliği üzerine yetersiz kuşkuları vardır.
    - takipçidirler.takıntılı oldukları kişileri devamlı izlerler.
    - sıradan sözlerden aşağılandığı biçiminde anlamlar çıkartırlar.
    - sürekli kin besler, onur kırıcı davranışları olur.
    - başkalarınca anlaşılır olmayan bir biçimde, karakterine ya da itibarına saldırıldığı yargısına varırlar böylece öfkeyle, karşı saldırı ile birden tepki gösterirler.
    - huzursuz ve mutsuz oldukları için kendilerini yemeğe verirler ve aşırı kiloludurlar.

    bu tür kişilik bozukluğu olan hastalara her an her yerde rastlamak mümkündür.bazen aşık olduğunuz bir kişi bazen çalışma yerinizdeki iş arkadaşınız bazen anneniniz bazen kardeşiniz bazen de aynı ortamda olduğunuz geçmişte sadece selam verip borçlu çıktığınız bir kişi de olabilir. bu tür hastalara yapabileceğiniz en büyük iyilik gülümsemeniz ve şefkatle yaklaşmanızdır.
  • (bkz: paranoya)
  • paranoid kişilik biçimi ve bozukluğu arasındaki ayrımlar ise şöyledir:

    biçim: karar verirken kendine güvenir.
    bozukluk: başkalarına güvenmek istemez çünkü verdiği bilgilerin kendisine karşı kullanılacağından korkar.

    biçim: iyi birer dinleyici ve gözlemcidirler, karşısındakilerin konuşmalarının altında yatan anlamları ayırt edebilirler.
    bozukluk: sıradan davranışları gizli anlamları olduğu biçiminde yorumlar.

    biçim: eleştirileri oldukça önemserler.
    bozukluk: kendilerine karşı yapılanları bağışlayamazlar ve kin beslerler.

    biçim: sağlam, güçlü ve içten bağlılığa özel önem verirler, bunun öyle kolay, kendiliğinden kazanılamayacağını düşünürler.
    bozukluk: eşinin, arkadaşlarının ya da ortak çalışma arkadaşlarının içten bağlılıklarını gereksiz yere sorgularlar.

    biçim: insanlarla ilişkiye girerken uyanık davranırlar, ilişkiye girmeden önce onları enine boyuna tartarlar.
    bozukluk: başkalarının kendilerini kullanacağını ve başkalarından zarar göreceklerini beklerler.

    biçim: denetimi elden bırakmadan ve saldırganlaşmadan kendilerini ortaya koyabilirler.
    bozukluk: kolaylıkla aşağılanmış hissederler, öfke ve karşısaldırı ile tepki vermeye hazırdırlar.

    **
  • aşağıdakilerden en az dördünün olduğu ,genç erişkinlik döneminde başlayan ,başkalarının davranışlarını kotu niyetli şeklinde yorumlayıp, devamlı olarak güvensizlik ve kuşku duyma halidir.

    1-yeterli bir temele dayanmaksızın başkalarının kendisini sömürdüğünden , aldattığından ya da kendisine zarar verdiğinden kuşkulanır.
    2-dostlarının ya da is arkadaşlarının kendisine olan bağlılığı ya da güvenilirliği üzerine yersiz kuşkuları vardır.
    3-söylediklerinin kendisine karsı kotu niyetle kullanılacağından yersiz yere korktuğundan dolayı sır vermek istemez.
    4-sıradan sözlerden ya da olaylardan aşağılandığı ya da gözdağı verildiği biçiminde anlamlar çıkartır.
    5-devamlı kin tutar, haksızlıkları, görmezden gelinmeyi ya da onur kırıcı davranışları affetmez.
    6-başkalarınca hissedilmeyen ama kendisince algılanan , karakterine ya da saygınlığına saldırıldığı seklinde bir yargıya vararak, öfke ya da karşı saldırı ile birden tepki gösterir.
    7-haksiz yere, esinin ya da arkadaşının sadakatsizliğiyle ilgili kuşkulara kapılır.

    bu kişiler is arkadaşları veya dostlarının güvenilirliği ya da kendilerine bağlılıkları konusunda yersiz kuşkulara sahiptirler.başkaları ile paylaştıkları konuların kendilerine karsı kullanılacağından korktuklarından dolayı çevrelerindekilere güvenmeye ya da yakınlaşmaya isteksizdirler. kendilerine yöneltilen kişisel soruları bu nedenle yanıtlamayı reddedebilirler. kendilerine yapılan iltifatları bile yanlış yorumlayıp, zıt anlamda kabul edebilirler. kendilerine yapılan yardim önerilerini “yetersiz görülme”olarak algılayıp,geri çevirirler. kıskançlık düşüncelerini destekleyen önemsiz kanıtlar toplayabilirler.ihanete uğramamak için yakın ilişkilerinde kontrolü ellerinde bulundurmak isterler. sürekli esinin yada arkadaşının nerede olup,ne yaptığını izlemeye çalışır.

    bu kişilerin davranış tarzları:

    genelde geçinmesi zor kişilerdir. birebir ilişkilerinde çoğunlukla sorunlar yasarlar, kuşkuları nedeniyle uzak dururlar,soğuk görünebilirler,sevgi göstermeyebilirler. kavgacı ve kuşkucu nitelikleri karsısındakilerde de sert tepkiler doğurabilir, bu da onların beklentilerini gerçekleştirir. güvensizlikleri nedeniyle kendi baslarına yeterlilik gereksinimleri yüksektir. ilişkide olduklarını sürekli kontrollerinde tutma ihtiyacındadırlar. eleştiriye aşırı duyarlı olup,cephe alabilir, işbirliğine girmezlerken kendileri diğerlerini eleştirmeye,yakınmaya eğilimlidirler.

    kendi yaptıkları yanlışlıklarda bile kendilerini suçsuz görüp, başkalarını suçlarlar. farz ettikleri tehditlere karsı yasal yollara başvurabilirler. başkalarına da bazı kişi ve durumların bu ur algılanan özelliklerini onaylatma ihtiyacı içindedirler. kişilik yapılarının altında gerçeklere uymayan,hayali aşırı büyüklük, güçlülük düşünceleri vardır. kendilerine yakıştıramadıkları eksiklik ve yanlışlıkları yansıtma ( projeksiyon) denen bir savunma mekanizmasıyla karsılarındakilere yansıtırlar.

    toplumda farklı sosyokültürel gruplar, değişik etnik gruplar ya da başka sosyoekonomik düzeydeki kişilere yönelik olumsuz önyargılı düşüncelerle hareket edebilirler. benzer paranoid düşünceleri olan ya da kolay ikna olan kişilerle bir araya gelip,gruplar ya da inanç sistemleri oluşturabilirler.

    bu kişiler başkaları tarafından plancı, içlerini açmayan, kapalı kutu, pireyi deve yapan, kıskanç,tartışmacı kişiler olarak görülebilirler. sürekli gergin olup, kendilerini rahat ve gevsek bırakamazlar.çevrelerinde huzursuzluk yaratırlar.aşırı temkinli davrandıklarından girişkenlikleri kısıtlıdır.

    birlikte görülebilen psikiyatrik bozukluklar:

    -majör depresyon
    -saplantı-zorlantı boz. (obsesif- kompulsif boz.)
    -alkol-madde bağımlılığı.
    -diğer kişilik bozuklukları ( en çok sizotipal k.b.olmak üzere ayrıca narsisistik,kaçıngan ve borderline k.b.)

    çocukluk veya gençlik döneminde görünümü:

    tek basına kalma, benzer yastakilerle arkadaşlıklarının iyi olmaması, kalabalık ortamlarda kaygı duyma, ders notlarının düşüklüğü, aşırı duyarlılık, tedirginlik, giyim,konuşma, düşünce itibari ile kendini kısıtlama, farklı hayaller ile kendini gösterebilir.

    toplumda görülme derecesi:

    genel toplumda % 0.5-2.5 arasında , ayaktan tedavi ile psikiyatri yataklı kurumlarında yatanlarda % 1 oranında görülmektedir.

    kalıtımsal özellikler:

    daha çok erkeklerde görülmektedir.bu kişilik bozukluğunun ailesinde kronik şizofreni olanlarda daha çok görüldüğü gözlenmiştir. ayrıca ailede sanrısal (deluzyonel boz.) paranoid tipin varlığı ile de ilişkili olduğu düşünülmektedir.

    paranoid düşüncelerin varlığı:

    mahkumlarda, mültecilerde, yaslılarda, işitme kaybı olanlarda da paranoid fikirler zaman zaman artış gösterir.

    paranoid k.b.nin olası sebepleri:

    ailenin mantıkdışı ve aşırı baskıcı ezici nitelikteki öfkesinden etkilenen çocuğun bu duygularla özdeşip, sonrasında bu saldırgan dürtülerin farkında lığından kaçınmak için bu dürtülerin kendinde değil, karsısındakilerde olup,kendine yöneldiği seklinde bir yansıtma mekanizması ile gerçekleştiği düşünülmektedir. ayrıca bu kişilerin yetersiz, aşağılanmış ve kendilerine yardim edilemez hissettikleri, bu duyguların etkisini hissetmemek için çevreyi suçladıkları düşünülmektedir

    tedavi:

    kişilerde güven ilişkisi kurmaya yönelik başlayan terapiler uzun sure ile sürdürülebildiği takdirde basarili sonuçlar vermektedir. psikotik bozulma dönemlerinde küçük dozlarda antipsikotik grup ilaç tedavisi geçici olarak kullanılabilmektedir
  • black sabbath'ın paranoid şarkısına da adını vermiş olan rahatsızlıktır. hastalık bazında incelersek semptomları genel olarak şunlardır:

    *otoriteye karşı başkaldırma
    *sabit fikirli, inatçı ve katı bir yapı
    *aldatıldığına ya da başkalarının kendisine zarar verdiğine dair şüphe duyma
    *algılanan hakarete veya tehdide karşı ani tepkiler gösterme
    *yakınlarına güven duymada zorlanma
    *kin besleme
    *kıskançlık
    *sırlarını kimseyle paylaşmama
    *otorite figürleri ile çatışmalar
    *herkese karşı güvensizlik

    bu bozukluk ilk olarak çocuklukta, ve ergenlik döneminde ortaya çıkar. önceleri bu kişilerde yalnızlık, arkadaş edinememek, aşırı hassas olmak, tuhaf düşünceler ve garip hayaller vardır. arkadaşları olduğunda çevrelerindeki insanlar onları geçinmesi zor birisi olarak görmeye başlar. kimseye güvenmez ve agresif tavırlarla herkesi şikayet edip, kendilerine zarar vereceğini düşünmeye başlarlar. bu paranoyalar durup dururken ortaya çıkar ve hem kişiye hem de yakın çevresine çok zarar verir ve dayanılamayacak bir hal almaya başlar. bu anda kişinin profesyonel bir yardım alması şarttır.
  • belirtileri şöyledir:

    1) başarısızlıktan ve aşağılanmaktan aşırı derecede korkma
    2) karşılaştığı kötü davranışları asla affetmemek, kin tutmak
    3) kuşkuculuk, kıskançlık, çekememezlik
    4) sorumluluktan ve suçu üstlenmekten kaçınmak
    5) en sıradan davranışların bile kötü amaçlı olduğunu düşünmek
    6) insanların sadık olmadığına dair sürekli şühpe duymak, kimseye güvenmemek
    7) kendini korumak için aşırı ve saldırgan bir tarz ile hareket etmek.
    8) başkalarını suçlamak
    9) sabit fikirli, inatçı ve katı bir yapı
    10) kızmaya, öfkelenmeye ve agresifleşmeye hazır olma
    11) otoriteye karşı başkaldırma
    12) ukalalık, kendine aşırı güven, herkesten üstün olduğuna inanmak
    13) yalan söylemeye ve gerçekleri farklı göstermeye eğilim

    evet biliyorum size de aynı kişiyi anımsattı. zira doktora gitse bu teşhisi alıp yoğun bir tedaviye başlayacak yöneticilerden birisini hepimiz çok iyi tanıyoruz.
  • çok ciddi bir kişilik bozukluğu
    hayatı kendisine ve yakınındakiler cehennem ederler. yaptığınız her olayın altında bir art niyet olmadığı ile ilgili sürekli kendinizi savunmanız gerekir; yalancılık, kişiliksizlik, bencilik ve kıskançlıkla suçlanmanız işten bile değildir. çok güçlü algıları vardır, zeki çıkarımlarda bulunabilirler, etrafındaki insanları etkileme ve manipülasyon yetenekleri çok gelişmiştir. hatta terapiste gittiklerinde terapistin,gerçek rahatsızlığı anlayana kadar onun gerçek bir mağdur olduğuna inanması olasıdır.
    kan bağınız varsa yapılacak bir şey yoktur, ama kan bağınız yok ve hala böyle bir insan yanınızdaysa kendinizi de sorgulamanız gerekir.
  • "paranoid olmanız takip edilmediğiniz anlamına gelmez"

    bütün ruhsal hastalıklar için farkettiğim bir konuda hızlı gelişen tabloda yani hastalık aniden oluyorsa iyileşme olasılığı daha yüksek yavaş gelişenler de çözüm daha zor.
  • (bkz: stalin)
  • alıngan, şüpheci, güvensiz, mesafeli, titiz, genelde iyi giyimli, şakayı sevmeyen, soğuk, gerginlikle nadiren psikotik belirtiler çıkaran , latent homoseksüel gibi özelliklerin harmanlandığı b tipi kişilik bozukluğudur
hesabın var mı? giriş yap