paul wittek

• 1894-1978 yılları arasında yaşamış avusturyalı osmanlı tarihçisi. arkeologluğu ve ı. dünya savaşı'nda avusturya-macaristan ordusunda hizmeti de var.
  osmanlı devleti'nin belirmesinde gazilere dolayısıyla gaza kavramına merkezi bir rol vermesinde bizzat savaşta bulunmuş olmasının ne kadar payı vardır acaba?
  hem zaten osmanlıyla aynı zamanda belirmiş, yarım binyılı kah boğazlaşarak kah hesap yaparak geçirmiş ve aynı zamanda ortadan kalkmış habsburgların avusturyası'nı yazan musil'i besleyen ı. dünya savaşı atmosferi, sadece edebiyatçıları besleyecek diye bir kural yok...
  
  avusturya-alman şarkiyatçılığının hammer'den itibaren ne kadar kuvvetli olduğunun bir başka kanıtı olarak ilk kuşak avrupalı osmanlı tarihçileri arasında olan wittek'in; bir başka ilk kuşak herbert gibbons'un küçük bir aşiretten [karakeçili aşireti]osmanlı devleti'nin oluşmasının imkansız olduğu, bunların mutlaka ihtida etmiş rumları yanına almış olduğunu/olabileceğini ileri süren ve genel bir deyişle bitinya'nın nitelikle beraber niceliği değişen demografik yapısının belirleyici olduğuna dair tezini eleştirerek, demografinin tek başına yeterli olmadığını daha köklü bir geleneğin devamı olarak gaza dinamiğinin belirleyici olduğunu söylemiştir. gaziyan grubu bir başka deyişle benimsenen ortak bir ideal'le, türkçesiyle "doyum"[ganimet] amaçlı doğu roma'ya yapılan seferler 13. yüzyıl sonlarında her türlü doğurganlığa hazır bitinya'da bir uc beyliği olarak osmanlı beyliği'nin belirmesinide en etkli faktörler olduğunu belirtmiştir.
  yani islami sınır teşkilatlanmasının dinamizmi, ki bu, benimsenen idealin düşünsel[gaza] ve ekonomik[ganimet amaçlı sefer] boyutunun birbirini tamamlayıcılığına uc'ta yani sefer yapmak için daha ideali olmayan doğu roma'nın yanıbaşında olmak eklenince beylik belirir der. bu tezini 1937 mayısı'nda londra'da verdiği üç konferansta savunur. o gün bugündür gaza tezi olarak anılır.
  tezin eleştirilen yanları ise surada:
  (bkz: rise of the ottoman empire)
• (bkz: rudi paul lindner)
  (bkz: herbert gibbons)