*

  • igor stravinsky'nin, sergei diaghilev'in ballett russes toplulugu icin besteledigi ikinci balesi. bir kukla tiyatrosunu ve petruska adli kuklanin karsiliksiz askinin (ballerina) öyküsünü konu alir. koreografisini michel fokine'nin yaptigi bale, ilk defa 13 haziran 1911'de, paris'te sahnelenmis.
  • petek isimli insanlara takilan adlardan biri.
  • efendim (bkz: entrye efendim diye başlama ekolü) çok eskiden beri müzigini pek severdik küçücükken oyuncaklari hoplatarak dans ettirirdik.zira biraz yaslaninca bir arastirmasini yapmistik bir is üzerine buyrun okuyun.
    petruska rus köylülerinin yarattigi peter karakterinin küçültülmüsü* oluyor.burada ise belirgin olarak rus panayirlarindaki meshur kuklanin ismi.ayrica ingiliz kuklasindaki punch and judy nin rus versiyonu olarak düşünülebilir.
    stravinsky petruska’yi panayir yerlerinin ölümsüz ve mutsuz kahramani olarak tasvir eder.genellikle kötü kalpli çapkin bir arap kukla(magribi-moor) tarafindan dövülüp tartaklanan ,askini elde etmek için yaptigi tüm girisimleri engellenen patetik asiktir.engel tanimaz bir siddette agresiftir ,hiç uyanik olmadigi halde de kavgacidir.
    o sirada, rus balesinin basinda bulunan diaghilev besteyi görünce hemen bu temadaki teatral olanaklari farkina vardi.piyano parçasi halinde bulunan petruska’nin çigligi ve rus dansi ni bale partisyonu haline getirmesi için stravinsky’i ikna etmis.sonra kendini rus kukla tiyatrosuna adamis bir kisi olan alexandre benois’yi panayir dekoru yapmasi ve prodüksiyonu tasarlamasi için kadroya almis ve ates kusu ndaki basarisini tekrarlamasini umdugu koreograf mikail fokine’i ayarlamis.

    sahne 1: kisa bir prelüdden sonra bir rus paskalya ezgisiyle ,sahne hareketli bir panayir yerine açilir.zaman 1830 civari mekan ise st. petersburg’dur.dans eden çin geneler ,mallarini satmaya çalisan tüccarlar...davul çalar ve sihirbaz (kuklaci) flüt solosuyla kuklalari tanitir.petruska,balerin ve magribi.sihirbazin dokunusuyla canlanan kuklalar kalabaligi kendilerine hayran birakmislardir ki sahne kararir.
    sahne 2: sihirbaz ,petruska’yi bir kutuya benzeyen odasina koymustur.hiçkira hiçkira aglayan petruska kaderine sövüp saymaktadir.kisa bir süre sonra sihirbaz ona arkadaslik etmesi için balerin i yanina koyar.fakat petruska çilgin bir sekilde ona olan askini göstermeye çalisirken onu korkutup kaçirir.petruska öfke ve umutsuzluk için de kalakalmistir.
    sahne 3: magribi odasinda kendinden çok memnun bir biçimde oturmaktadir.balerin bir trompet esliginde sert ve biçimsiz bir valsle yanina gelir.uzaktan çok sinirlenmis ve çok kiskanmis olan petruska’nin haykirislari gelir.birdenbire petruska odaya girer ve üçü birden kavga etmeye baslarlar ,birbirlerini kovalarlar.bir süre sonra balerin yere düser ve magribi rakibini kaçirir.
    sahne 4 gene panayir meydani ,bu sefer aksam olmus hava kararmistir.hizmetçilerin dansi ,zincirli bir ayiyi oynatan köylünün girmesiyle biter.sonra çingenelerle bir tüccar dans eder.ardindan arabaci ve seyisler sert ayak hareketleriyle bir dans yaparlar ,hizmetçiler de onlara katilir.bu sirada maskeli balodan çikanlar sahneyi doldurur.aralarindaki maskeli seytan biraz sonra meydana gelecek olan trajedinin habercisidir.tüm bu olaylar sirasinda giderek yükselmekte olan tempo petruska’nin aci dolu çigligiyla durur.magribi petruska’yi kovalamaktadir.elindeki hançeri ona saplayip öldürür.bu sirada sihirbaz meydana çikar ,cesedi eline alir sallar.petruska’nin talas dolu bir kukla oldugunu ,hayret içinde dagilmakta olan kalabaliga gösterir.sihirbaz tam yalniz kalmistir ki tekrar petruska’nin çigligi duyulur.bu sefer hayaleti cansiz kuklalara ruh vermekle suçladigi sihirbazi korkutmaya baslar.

    buradaki panayir mekani maslenitsa festivalinde disariya kurulmus olan balagani sirkidir.
    genellikle içinde kukla sovlari yapilan bir sirktir,ancak 1900’de hükümet, sarhoslugun artmasi yüzünden bu festivali kapatmistir.ikinci perdede petruska ,balerin tarafindan reddedildikten sonra setin duvarlarini parçalarken olayın gerçek dışılığı içinde hiçligini ve kendi degersizligini gösterir.karakter olarak magribi ise abartili derece gösterisli ,güçlü ,maskülen ve haksiz bir sekilde de basarili imaji tasiyor.eserin yaraticilarinin st. petersburg efsanesi ne puskin’in bronz atli sina ,gogol’ün palto su ve burun una ve dostoyevsky’nin suç ve ceza sindan feyz aldiklari düsünülmektedir.stravinsky’nin besteci modeli ve idolü olarak gördügü tchaikovsky de ne de olsa puskin’in maça kizi hikayesinin bestesini yapmis.
  • (bkz: matruşka)*
  • rusça maydanoz anlamına gelen kelime.
  • son zamanlarda valery gergiev bu eseri yonetmeye baslamistir.
  • ölü canlar'ın eksantrik karakterlerinden biriydi.

    "bu kölenin ses çıkarmaktan hoşlanmayan bir yapısı vardı. aşk serüveni olsun, alfabe olsun, dua olsun; kendisini hiç ilgilendirmeyen kitapları okumaya karşı asil bir ateşle yanar, hepsini aynı ilgiyle ezberlerdi; eline bir kimya kitabı mı verildi, hemen sayfalarını karıştırmaya başlardı. okuduğu konudan daha çok, okumanın mekanizmasından, kimi anlaşılmaz anlamlara gelen sözcüklerin oldum olası harflerle biçim almasını sağlayan işten zevk duyardı."
  • iki fransız rapçi plk ve soso maness'in eğlenceli şarkısı
  • ballets russes-opera de paris versiyonu youtube'a düşmüştür.izlenmesini öneririm gayet eğlenceliydi.
    buradan
  • stravinsky, petrushka'nın oluşturulması için rus halk geleneklerinden ilham almıştır. bale, hayata gelen geleneksel bir rus kuklası olan petrushka'nın çeşitli duygular yaşadığı bir hikayeyi anlatır. stravinsky müziği bestelediği için kredilendirilse de, petrushka ıgor stravinsky, bale emprezaryosu sergei diaghilev ve sanatçı alexandre benois arasındaki işbirliğinin ortak ürünüdür. diaghilev, ballets russes'in yapımcısı ve organizatörü olarak görev yaparken, benois setleri ve kostümleri tasarlamıştır.

    petrushka, yenilikçi ve karmaşık harmonileri ve ritimleriyle tanınır. stravinsky, çoktonalite, düzensiz ölçüler ve ritmik yer değiştirmeler gibi geniş bir müzikal teknik yelpazesini kullanmıştır, bu da o dönem için devrim niteliği taşımaktadır. bale, hristiyan oruç dönemi öncesinde gerçekleşen canlı bir panayırda geçmektedir. canlı ortam, müziğin canlı ve enerjik atmosferine katkıda bulunur.

    petrushka'nın partisyonu çalması son derece zor olan ünü ile bilinir. müzisyenlerden özellikle piyano bölümlerinde, son derece zorlu ve teknik olarak zorlayıcı beceriler gerektirir. 13 haziran 1911'de paris'te michel fokine'nin koreografisiyle prömiyerini yapmıştır. stravinsky tarafından birkaç kez revize edilen bale, son versiyonu 1947'de tamamlanmıştır. revize edilen versiyon bugün genellikle sahnelenen versiyondur.

    petrushka, stravinsky'nin kariyerinde büyük bir atılımdır. daha önceki "the firebird" başarısını takiben, 20. yüzyıl müziğinin önde gelen figürlerinden biri olarak ününü daha da pekiştirmiştir. tam uzunluktaki baleye ek olarak, stravinsky bir orkestra süiti oluşturmuştur. dört bölümden oluşan süit, baleye ait özü yakalar. süit, popüler bir konser parçası haline gelmiş ve bale bağımsız olarak sık sık icra edilmeye başlanmıştır.

    baledeki ana karakter petrushka, özgürlük ve aşk arzusuyla dolu ancak sonunda reddedilen ve zulme uğrayan trajik bir figürdür. petrushka'nın kukla varoluşuyla mücadelesi ve karşılıksız aşkı, bale'nin dokunaklı bir yönünü oluşturur.

    aynı zamanda petrushka, modern müziğin gelişimine derin bir etki yapmıştır. ritmik karmaşıklığı, uyumsuz harmonileri ve halk melodilerini kullanışıyla dikkat çeken bale, stravinsky'nin le sacre du printemps, ya da türkçe adıyla 'bahar ayini' gibi sonraki çığır açıcı eserlerinin yolunu açmıştır. bale'nin kompozisyon ve orkestrasyon konusundaki yenilikçi yaklaşımı, 20. yüzyılda birçok besteciyi etkilemiştir.
hesabın var mı? giriş yap