tutsak ikilemi ^*

• şimdi bu oyun bir dilemmadır çünkü, "socially desirable" bir sonuca ulaşabileceği halde ki bu sonuc (1,1)dir, "agent"ların götlükleri sonucu (2,2) sonucuna ulaşılır.
  bu yüzden de dilemma dır, boktur püsürdür.
• hatta şöyle abartılı bir yorumda yapılabilir, toplumdaki "agent"larda kararlarını hep kendi çıkarlarını gözeterek aldıkları için toplum asla pareto optimum bir noktaya ulaşamaz, ulaşamadığı için toplumu bu noktaya ulaştıracak bir başka agenta (bkz: devlet) ihtiyaç vardır.
  yaa işte böyle.
  bir ek bilgi daha verelim meraklı okuyucular için;
  ilk kez ocak 1950'de melvin dresher and merrill flood tarafından tasarlanmıştır bu oyun. o tarihten bu yana rakamları sürekli olarak değiştirilerek yeniden üretilmiştir.
• rakamların ve öykünün hiç önemi yoktur. önemli olan, prisoners dilemma özelliği taşıyan durumlarda (oyunlarda) oyuncuların, dışarıdan herhangi bir müdahale olmadan, ve aralarında ortaklık kurmadan, rasyonel davranışlarıyla geldikleri dengenin optimal olmamasıdır.
  prisoners dilemmanın bir özelliği de, bu optimal olmayan dengenin sadece bir nash dengesi değil, aynı zamanda ondan daha da kuvvetli bir denge kavramı olan dominant strateji dengesi (bkz: dominant strategy equilibrium) olmasıdır.
• durum $oyle, her suclu $oyle du$unur:
  $imdi, ipnenin oglu beni ya ispiyonladi ya ispiyonlamadi.
  ispiyonlamadiysa ve onu ispiyonlarsam 1 yil yatmak yerine serbest kalirim.
  ispiyonladiysa ve onu ispiyonlarsam 3 yil yatmak yerine 2 yil yatarim.
  
  her halukarda ispiyonladigim halde 1 yil kazaniyorum.
  ama goruldugu uzere ikisi de ispiyonlayip 1'er yil kaybediyor.
• game theory'de de bahsedildipi üzere, mahkumlar çıkmazı'nda da iki "mahkum" birbirlerinin seçimlerinden haberdar olmadıkları sürece, ikisi için de en kötü seçeneği seçeceklerdir.
• peki ne yapmak gerekir, en iyi tercih hangisidir; en iyi sonuda nasıl düşünerek ulaşılabilir?
  bu soruların cevabı, kendi çıkarlarınla birlikte grubun çıkarlarını da gözetmekte gizlidir. bir sistem içerisinde sistemi meydana getiren tüm oluşumlar sadece kendileri için en iyi olanı hedeflerlerse bir kayıp sözkonusu olur. herkesin en karlı çıktığı hal, kendi çıkarları kadar grubun ortak çıkarlarını da gözettiği haldir.
• gercek hayatta, prisoners' dilemma oyununa benzeyen durumlarin defalarca yasandigi veya oynandigi söylenebilir. prisoners' dilemma veya herhangi bir oyun, bu cercevede incelenecek olursa (infinitely repeated games, tekrarlanan oyunlar); sadece bir defa^* oynanan oyuna göre farkli sonuclar gözlenebilir. oyuncularin birbirleriyle isbirligi yaptiklari, kisa vadeli kazanc getiren stratejik hareketlerin (ispiyon, kaziklama) uzun vadede^* pahaliya malolmasi nedeniyle oynanmadigi nash dengelerinin varligini göstermek mümkündür.
  
  örnegin, taraflar tetik stratejisi^* denilen su stratejiyi uyguladiklari takdirde, sürekli bir isbirligi gözlenebilir: "ilk oyunda isbirligi yap; sonraki oyunlarda eger karsi taraf, daha önce isbirligini bozmamissa sen de isbirligine devam et. ama eger karsi taraf isbirligini bir kere bozarsa, onu hic affetme^*." benzer bir sekilde, kisasa kisas (tit for tat) stratejisi^* de sürekli isbirligi sonucunu verebilmektedir. stratejiden caymanin anlik getirisi, uzun vadeli maliyetlerle dengelenmektedir.
• 2 eleman icin kolaylik acisindan olasiliklari soyle ifade edersek: i-inkar, s-satis olsun, ii-inkar ettin ortak satti, ss-ikiniz de birbirinizi sattiniz vs.. ilk ornegi soyle ifade edebiliriz (si,ii,ss,is)=(0,1,2,3).. ikinci ornekte ise ayni sey (0,1,8,20)..
  
  sayilar daha dramatik diye 2.'ye bakalim.. ortalama goturuyu iki (isteyene daha cok) acidan incelemek lazim: ortalama kac yil yenecegi, maksimum kac yil yenecegi.. olasiliklara 1/2 derseniz inkar etmek (ii,is) ortalama 10.5 yil yedirir, 4 yila (si,ss) kiyasla.. maksimumu dusunecek olursaniz inkar etmek 20 yil verir, 8'e kiyasla.. iki kriterle de ortagi satmak mantikli secenek yani..
  
  buna karsin ortaginizin nasil biri oldugu sonucu degistirebilir.. eger alakasiz malin tekiyse ustteki aciklama baglaminda saglam oynayip satis koymak en iyisidir.. yok bildiginiz bi adamsa ustune bi de zeki bi adamsa direk inkar edilir, 1'er yilla kurtarilir.. sahsen bu tanima uymayan bi elemanla ortaklik yapmamak lazim zaten.. farkedilecegi uzere bu sekilde iki ortak toplam 2 yil yerken, diger durumlarda toplam 20,16,20 yil olmaktadir.. tavsiyem 0 pesinde kosmamaktir.. eger kazik yerseniz polyannaciliga^* baslayabilirsiniz tabi; beni de hic tanimadiniz, gormediniz..
• adam gibi bir kanun disi is yapmayi beceremeyip hapse dusen iki salagin hikayesinin anlatildigi, "digerine 3 yil sokacam, ben bir yil yatip cikacam" mantigi ile ortagini ispiyonlayip 2 yillik hapis cezasini eline alan^* iki salagin yarattigi problem.. halbuki sorgu memuru ikisini de soyle temizce dovse, suclarini itiraf ettirse hic boyle bir dert olmayacak^*
• game theory konusunun vazgecilmez örnegidir. bunun sebeplerinden biri de her üc denge noktasinin da (dominant strategy equilibrium, nash equilibrium, maximin equilibrium) ayni nokta olmasidir. türkceye de prizınırların çilesi diye çevirilebilinir.