radyoaktif bozunma

• radyoaktif bozunma, kararsız atomların fazla enerjilerini vererek daha kararlı atom haline dönüşmek için kendilerini yeniden düzenlemeleri işlemidir.
• atom bombasinin mantigi olsa da; olay atomda degil, cekirdektedir. ve yaricap bakimindan atomun cekirdegi, atomdan 100.000 kat kucuktur. cekirdegin icindeki tum protonlar (pozitif yuklu olduklarindan) birbirini ittikleri icin bunlari bir arada tutan kuvvetli bir tutkal olmalidir. cekirdekler kararsiz ise kararli olmak icin ugrasirlar ve buyuk enerji aciga cikartirlar.
  
  supernova gibi bazi yildizlar patladiklarinda cok buyuk miktarda kutle cekim enerjisi cekirdek sureclerine dahil edilir. bu da uranyum ve plutonyum gibi agir elementleri meydana getirir.
  
  agir elementler nukleonlari alfa parcacigi, elektron, pozitron ya da tek tek notron olarak firlatip en kararli yapiya dogru hareket ederler, bu da enerji aciga cikartir. bu esas olarak uzerinden uzun zaman gecmis bir supernova patlamasinin birikmis enerjisidir.
  
  nukleonlar cekirdegin etrafindadir. kuvvetli bicimde bir arada tutulurlar, fakat alfa parcacigi cekirdegin hemen disinda guclu bicimde itilecektir. bu iki kuvvetim birlesmesinin etkisi fizikcilerin "potansiyel kuyusu" dedigi seyi olusturur. bir yanardagin yandan kesitini dusunun, kenarlari egimli , hafif de kenarlari egimi olup derin bir agzi olsun. bu yanardagin icine girip cikanlari nukleon olarak dusunun. burada nukleonlar veya alfa parcaciklari kuyuyu asacak yeterli enerjiye sahip degillerdir. zaten olsa kuyunun icinde olmazlardi. fakat kisa sureligine bir parcacik belirsizlik bagintisindan enerji odunc alir ve yeterli enerji ile kuyu disina cikar. meseleye soyle bakalim; fakat klasik kuram yerine kuantum kurami ile bakildigi takdirde enerjinin yeteri kadar olmasi gerekmez, parcacik tunel acarak engeli asabilir ve bu kuantum etkisidir. radyoaktif bozunmanin temelini olusturan da budur.
  
  bir cekirdegin sallandigini dusunelim. bir cekirdege enerji verilirse salinim o kadar uc noktaya cikar ki cekirdegi ikiye bolup iki kucuk cekirdege ayrilip alfa ve beta parcaciklari ile notrondan olusan minik damlaciklari sacar. bazi cekirdekler icin bu ayrilma hizli hareket eden bir notronun cekirdekle carpismasi sonucu tetiklenebilir ve her parcalanan cekirdek yanindaki en az iki cekirdegin parcalanmasini saglayacak kadar notron saldiginda zincirleme reaksiyon baslar.
  
  ıste bu atom bombası surecidir. bu sureci yavaslatip yavas yavas islemesini saglayip daha kontrollu enerji elde etmek icin de notronlari soguran bir malzemeyle ayar yapilirsa suyu isitarak buhar elde edip elektrik ureten kontrollu bir atom reaktörü olusur.
  
  gelecekte cekirdek birlestirme sayesinde sinirsiz enerji elde etme umudu yeterli sayida cekirdegi bir arada tutmanin yolunu bulmaya bagli. ayrica cekirdekleri birbirime itmede kullandigimiz enerjiden daha fazla enerji aciga cikaracak bir surec bulmak cok onemli.
  
  bombada her sey daha kolay; esas olarak birlestirmek istediginiz cekirdekleri uranyumla kapliyorsunuz, sonra da uranyumu cekirdek bolerek patlatiyorsunuz. cevresindeki patlamadan kaynaklanan ice dogru basinc yeteri kadar hidrojeni bir araya getirip ikinci ve daha muazzam bir füzyon patlamasıni meydana getirir.
  
  fakat sivil enerji santralleri (bkz: nükleer santral) icin daha incelikli bir is gereklidir. yuklu cekirdekleri iceride sise gibi tutacak sekilde ayarlanmis guclu manyetik alanlarin kullanimini ve cekirdekleri fiziksel olarak bir arada sikistiran lazer demetlerinden gelen isik palslarini iceriyor.
  
  sonuc olarak radyoaktif bozunma muazzam bir enerji aciga cikmasini saglar. kontrollu veya kontrolsuz olmasi ise ne amacla (iyi/kotu) kullanilacagina gore degisir.
  
  ^****
• stabil olmayan atom çekirdeğinin gerek parçacık radyasyonu gerek elektromanyetik ışınım yoluyla enerji kaybetmesi durumudur. atomlar seviyesinde stokastik süreçtir, yani bir atomun ne kadar zamandır var olduğundan bağımsız olarak ne zaman bozunacağını saptamak imkansızdır. sadece belli bir zaman içinde bozunmasının ihtimalinden söz edilebilir. kaşifi antoine henri becquereldir. bu buluşuyla kendileri 1903 yılında nobel alma şerefine nail olmuştur. (bkz: radyoaktif bozunma) (bkz: radyoaktivite)
• (bkz: alfa)
  (bkz: beta)
  (bkz: gama)