rhesus faktörü

• makak denen hint maymununun kaninda bulunan ve bazi insanlarinkiyle benzerlik gosteren kan faktoru(rh).
• üç çift allel tarafından kodlanan bir protein türevi. bu genler c,d ve e olarak isimlendirilirler. belirliyici olan d geni tarafından kodlanan d proteinidir. varlığı rh pozitif yokluğu rh negatif olmanıza yolaçar.
• karaciğer nakli üzerinde etkisi olmayan faktör. önemli olan kan grubu uyumudur.
• 1929 yılında phillip levine tarafından bulunan ve ismini çalışılan maymundan alan faktör
• kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde özel bir proteinin bulunup bulunmadığını gösteren faktördür. anne ya da babadan alınır.
  
  bir kişinin kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde ilgili protein varsa yani rh+ ise bu kişiye rh+ ve rh- kan verilebilir.^* eğer bu kişinin kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde ilgili protein yoksa yani rh- ise bu kişiye sadece rh- kan verilebilir. bunun sebebi ise rh- kişinin kanı rh+ ile karşılaşınca antikor üretir ve rh+ kırmızı kan hücrelerine zarar verir.
  
  bu olay hamilelikte oldukça önemli bir noktaya temas etmektedir. anne rh- ve bebek rh+ ise, kazara ikisinin kanının karışması durumunda anne antikor üretir ve bu hem o anki hamilelik hem de sonraki hamileliklerde bebek sağlığını tehdit eder. bu durumun önüne geçmek için, yapılan kan testi sonucunda eğer anne rh- bebek rh+ ise anneye belirli evrelerde rh immünglobulin aşısı yapılır.
• 1941'de amerikalı landsteiner ve wiener tarafından bulunan kan özelliği. çeşitli alanlarda (kan nakli, yeni doğmuş çocuk patolojisi) uygulanır. doktor landsteiner ve doktor wiener insan kanıyla maymun kanı arasındaki yakınlık üstüne araştırma yaparken, rhesus maymununun (macacus rhesus) kanını bir tavşanın damarına bir kaç kere şırınga ettikten sonra tavşandan aldıkları kan serumunu insan kanıyla karıştırdılar. tavşan serumunun beyaz ırktan insanların %85'inin kanında alyuvarları aglütinasyona uğrattığını gördüler. bu aglütinojene rhesus faktörü adı verildi. alyuvarları rhesus faktörüyle aglütinasyona uğrayan %85'lik kesime rhesus pozitif, aglütinasyona uğramayan %15'e de rhesus negatif denildi. rhesus grubu, klasik kan grubu sistemiyle hiç bir ilgisi olmadan, mendel kanunlarına göre ana ve babadan çocuğa geçer. bir insanın genetik formulu saf tip veya homozigot veya saf olmayan tip veya heterozigot olabilir. aynı kan grubundan olan vericilerden veya genel vericilerden bir kaç defa kan almış olan bazı kimselerde görülen olaylar ve kazalar rhesus uyuşmazlıkları sayesinde anlaşıldı. bundan dolayı bir kaç defa kan almak zorunda kalan hastalarda rhesus grubunun bilinmesi şarttır.
  
  yeni doğmuş çocuk patolojisini ilgilendiren bir çok konu da rhesus grubunun bilinmesi çok önemlidir. aynı aile içinde seri halde meydana gelen erken doğum veya küçük yaşta ölüm olayları uzun zaman soydan geçme frengiye bağlandı. oysa bunlar sadece kan uyuşmazlığından iler geliyordu. rh+ bir baba ile rh- bir annenin çocukları genellikle rh+ olur. kan nakillerinde olduğu gibi, rh- bir annenin rh+ olan ilk çocuğu anneyi duyarlı hale getirir ve rh antikorlarının oluşumuna sebep olur. ilk doğum normaldir ama ikinci bir gebelikte ve bundan sonraki gebeliklerde annenin rh antikorları çocuğun kanına geçer ve gittikçe büyüyen hemolitik durumlara yol açar. ilk çocuk veya çocuklar sağlamdır, ondan sonrakiler içinse yaşama imkanı azdır. rh sistemi içinde annenin kan grubunun araştırılmasından başka günümüzde rh- bir kadının kanındaki anti rh aglütininlerin miktarı da belirlenebilmektedir.