roma'nın yağmalanması

• 455 yılında kartaca'da yeni kurulan vandal krallığı'nın muktedir kralı genseric komutasındaki vandalların roma'yı talan etmesi.
  
  arka plan
  440 yılında vandallar donanması sicilya'ya büyük bir saldırıya geçti. bu sırada batı roma imparatoru galya'da bir savaş içinde idi ve onun için bu vandallar tecavüzüne karşılık veremedi. doğu roma imparatoru olan ıı. theodosius ise hemen vandallara karşı bir askeri sefer hazırladı ve 441'de bu askeri sefere sicilya'da vandalları bir düzene getirdi. ama bu sadece sicilya ile ilgili kaldı ve vandalların akdeniz'de korsanlık faaliyetlerine hiçbir tesiri olmadı. batı roma imparatoru ııı. valentinianus 442'de vandallarla bir barış antlaşması imzaldı. bu antlaşma ile vandallar "byzancena", trablusgarp bölgesi , numidya'nin bir kısmını ellerine geçirdiler ve "prokonsül afrikası" adlı eyalette haksız olarak ellerinde geçirmiş oldukları arazilerin onlara ait olduğu teyit olundu. bunu takip eden 35 yılda büyük ve güçlü vandallar donanması hem batı roma imparatorluğu hem de doğu roma imparatorluğu'na bağlı akdeniz sahillerindeki şehir ve yerleşkeleri vurup talan ettiler. roma imparatorluğu kuzeyden gelen hunlar ve kralları atilla ile uğraşmak zorunda olduğu için bu sahilleri korumak için asker bulamamakta idiler. fakat attila'nın ölümü ile durum değişti. roma imparatorluğu'nun her iki kısmı da akdeniz sahillerine dikkatlerini çektiler. kuzey afrika'da yerleşmiş olan vandallar antik roma'nın en mümbit toprakları üzerinde hakimiyet kurmuşlardı. bu bölgeler ve araziler roma ve italya'ya zahire sağlayan baş bölgeleriydi ve "roma'nın ekmek sepeti" olarak anılmaktaydılar.
  
  batı roma imparatoru olan ııı. valentinianus vandal krallığı'nı tekrar roma'nın yakın mütttefiki olmasını sağlamak, hatta vandal kralığı'nı roma'nın tabi bir devlet yapmak için, kızı eudocia'yı vandal kralı'nın oğlu na vermeyi teklif etti. bu evliliğin yapılması iki devlet arasında uzun müzakerelere yol açtı ve sonunda iki taraf da bir evlenme anlaşması için bir uzaklaşmaya vardılar. fakat tam bu antlaşma için imzalama töreni yapılacak iken batı roma imparatorluğu büyük bir kriz içine girdi. roma'da gayet zengin bir asil ve gayet etkin bir senatör olan petronius maximus adlı bir gaspcı bir komplo ve suikastle roma'da imparator ııı. valentinianus'u öldürttü. roma ordusunun roma'da bulunan kısmına büyük bahşişler dağıtarak bu ordu kısmının kendisini imparator olarak ilan etmelerini sağladı. fakat gaspçı petronius maximus iyi bir politikacı değildi ve imparatorluk yapmaya hazır değildi. çok geçmeden roma'da ayaklanmalar başladı. petronius zorla valentinianus'un dul karısı eski imparatoriçe "licinia eudoxia" ile evlendi ve oğlu palladius'u da öldürttüdüğü imparatorun kızı eudocia ile evlendirmek istedi.
  
  talan
  öldürülmüş ııı. valentinianus'un karısı olan eski imparatoriçe "licinia eudoxia" 455'de vandal kralı genseric ve oğluma bir mektup göndererek onun roma'ya ordusu ile gelip kendisinin ayaklanmacı petronius maximus'dan kurtarmasını istedi. zaten vandal kralı genseric oğlu ile imparatorun kızının evlenmelerini ııı. valentinianus ile vandal kralığı'nın üzerinde anlaşılmış olan antlaşmanın aleyhinde olduğunu ilan etmişti. gaistric, vandal donanması ve bindirilmiş vandal ordusu ile roma'ya hemen hareket etti.
  
  bu sırada roma'da asayiş ortada kalmamış ve ayaklanmacı halk grupları devlet otoritelerinin kontrolündan çıkmıştı. genseric ve beraberindeki vandallar vandal krallığı donanması ile 2 haziran 455'de roma'ya geldiler. petronius maximus roma'yı koruyacağına istilacı vandallardan kaçmaya çalıştı. askerlerce imparator ilan edilmesinden 11 hafta sonra petronius maximu şehrin dışında bir romalı ayaklanmacı güruhu tarafından taşlanarak öldürüldü. kral genseric ve vandallar ordusu roma şehrinde 14 gün kaldı. bu dönemde vandallar şehri sistemik olarak talan ettiler. roma için kültürel önem taşıyan birçok bina ve hazine bu yağmacıların eline geçti. örneğin optimus maximus jüpiter tapınağının altın yaldızlı bronzdan yapılmış çatı kiremitleri tamamiyle söküldü. bazı tarihçiler bu vandalların 455'de yaptıkları roma talanını 410'da vizigotlarain roma talanı ile karşılaştırlara. çeşitli karşılaştırmalar yapılmaktadır ama tarihçiler icin hangisinin roma için ve avrupa kültürü için daha zararlı olduğunun tartışması sonuçsuz kalmıştır. fakat şu gerçektir ki "vizigot roma talanı" 4 gün sürmüş iken 455'de "vandallar roma talanı" 14 gün sürmüştür. daha uzun süren bir aramayı içeren vandallar talanının daha zararlı olduğu iddia edilebilmektedir.
  
  roma talanı bittikten sonra vandallar roma'ya yakın bıraktıkları gemilerine gidip onlara topladıkları ganimetleri yükleyerek roma'dan ayrılmışlardır. eski imparatorice eudoxia licinia ve kızı prenses eudocia'yi da onlarla birlikte kartaca'ya götürülmüşlerdir. eudocia sonradan kartaca'da huneric ile evlenmiştir.
  
  kaynak