küçük said paşa ^*

• münevver ayaşlı'nın anlattığına göre küçük said paşa kaht-ı rical sebebiyle mevki elde edebilmiştir.
• asıl adı mehmed said paşa'dır. devrinde bir çok said paşa olduğu için aynı bir dönemin futbolcuları gibi küçük lakabıyla diğerlerinden ayrı tutulmuştur. ama paşa efendinin bence en dikkat çekici özelliği, 1879-1912 yılları arasında 9 defa sadrazamlık görevine gelmiş olmasıdır. hatta olayı o kadar abartmıştır ki, sadrazamlıktan alındığı aynı gün tekrardan aynı göreve getirilmiştir. 1914 yılında ölmese hala daha gelip gelip gitmeye devam edecekti heralde.
• 1880 osmanlı ekonomik buhranını dahiyane bir fikirle çözen sadrazam. borçların karşılığı günümüzde 100 milyar dolara denk gelmekteydi ve osmanlı artık faizini bile ödeyemiyordu bu borçların. sait paşa, kendi maaşını ve ayan maaşlarını baya indirdi. son olarak da tütün, pamuk gibi tarım ürünleri batılı devletlere ipotek edilerek duyun-ı umumiye kuruldu.
  
  bu kuruluş sayesinde 60 milyar dolarlık borç silindi. geri kalanı da her sene taksitler halinde kolayca ödendi.
• ebuzziya tevfik'in bir açık mektubunda şunları söylediği paşadır:
  "kanunu esasi'nin müsveddelerini ben temize çektim. matbaa-i amire gece yarısı kapalıydı, gidip açtırdım, tasarıyı sadrazam'ın emriyle baskıya verdim. tasarı size gönderildi, siz buna 113'üncü maddeyi eklediniz.
  - mithat paşa'yı memleketten siz ihraç ettiniz
  - namık kemal'i hapse siz attırdınız,
  - ordunun yönetimini yetkililerin elinden alarak yıldız sarayı'na siz verdiniz,
  - sıkıyönetimi siz ilan ettirdiniz,
  - ahmet vefik paşa gibi bir ahmağa emir vererek millet meclisi'ni siz kapattırdınız.
  - babıali'nin yetkilerini saray'a siz aldırdınız,
  - iç ve dış politikadaki bütün bozukluklar sizden kaynaklanmıştı.
  - kurduğunuz vekiller heyeti tiyatro sahnelerinde oynayacakları oyunun ne olduğunu bilmeyen aktörlerden oluştu.
  - bu memlekete cidden hizmet etmek istiyorsanız sadaretten çekilin. sonrası için allah kerimdir."
  
  kaynak: hıfzı topuz - taif'te ölüm 173-174.sayfalar
  
  edit: imla
• pespâye bir şekilde giyindiği için, her sadarete getirildiğinde sultan hâmid buna ve ailesine yüklü miktarda para verip elbise vesaire diktirirmiş. yanılmıyorsam sekiz kere gidip gelmiştir said paşa sadarete abdülhâmid devrinde, büyük ihtimalle bayağı para kaldırmıştır.
• dürüstlüğü ile abdülhamit'in tam güveni sağlamış bir paşa. ahmed vefik'in bodur madrabaz dediği bir kişilik. doğu itaatkarlığının en iyi örneklerinden birisidir. m.gross sait paşa hakkında yaşadığı bir olayı şöyle anlatır." sultanın adını telafuz ettim. sait paşa hemen bir gölge gibi kapıya doğru seğirtti ve huzura kabul ilerde kapıların açık tutulduğu doğuda kesinlikle âdetten olmayan bir şekilde kapıyı ihtiyatla kapattı. sonra gelip yeniden oturdu ve biraz daha yüksek bir sesle konuşmayı sürdürdü. bu ayda ölçüsünde kaygılı ve korkudan sinmiş bir haldeydi ve oturması söylendiğinde... kafası omuzlarını arasında neredeyse kaybolmuş elleri göbeğin üzerinde bağlanmış ayaklarını altında toplanmış biçimde kendini mümkün olan en küçük vaziyete sokmuştu. sultanın önünde dikilirken en mütevazi ve zelil tavırla gözleri yerden kalkmıyordu."
  
  ayrıca abdülhamitin başmabeyinci tahsin paşa' ya göre abdülhamitin şüpheci, evhamlı tavrını bu adama borçluymuş. sultan kendisini bu adama ayrı yakın bulur, kendisine karşı zaafı olduğunuda söylediği olmuş. adamı 7. sadrazam yapmış, sedaretten uzaklaştırdığında bile saraydan hep pişen yemekleri kendisine gönderirmiş.
• osmanlı ve türkiye tarihinin özeti işte "şapur mehmed paşa" mahlaslı mehmed said paşa'dır. osmanlı'dan nice yiğit ve atılgan paşa geçmiştir amma hepsinin kellesinin etinden ayrılması uzun sürmemiştir. sadece osmanlı'da değil, tüm şarki devletlerde yönetime talip adam çoktur ama iktidar bir tanedir. osmanlı asla kendine rakip bir güç istemez. o nedenle hafif kanlanan her feodal yapı veya devlet adamını hemen darmaduman eder. bu nedenle osmanlı'da ne devleti denetleyen bir bürokrasi gelişir ne devleti modernleşmeye zorlayan bir burjuvazi. herhangi bir bireyin parayı ve gücü bulma ihtimalinin en önemli yöntemi mümkün olduğu kadar devlete (padişaha veya hanedana) yakın olmaktır. ama çok yakın olursa ve şımarırsan kellenin gideceği de muhakkaktır. kaldı ki "ben öldüm bari çoluğum çocuğum rahat eder" diye bir durum da yoktur, devlet bütün servetine şak diye el koyar, tüm sülalen selvi gibi ortada kalır. (not: zamanın ileri gelenlerinin dağa taşa vakıf açmasının tek sebebi tebaa sevgisi değildir, vakıf mallarına el konulamaz... kapiş)
  
  işte şapur mehmed paşa bu sistemin, bizim sistemimizin istediği insan tipolojisine muazzam ve mükemmel bir örnektir. ne çok güçlenecek ve devlete alternatif olacak kadar ileridedir ne de devletin ihtiyacı olduğunda ilk bakılan yerde görünmeyecek kadar geridedir. vasatlığın, lümpenliğin ve had bilmenin yegane örneğidir rahmetli paşamız. bu sayede hem hayat boyu rahat bir hayat geçirmiş hem canından, malından da olmamıştır. ülkemizde ne kadar vasat ve itaatkar olursanız başarılı olma şansınız o kadar artmaktadır. bunun bir istisnasına henüz rastlanmamıştır.
• bu adamın hatıratı varmış. okumayı çok isterim ama dünyanın diğer ucunda olduğumdan kitabını da alamıyorum. 93 savaşı, balkan savaşı. bunlar hakkında söylenenler bana çok çelişkili mantıksız geliyor. bu hatıratı okumak çok faydalı olabilir.
• dürüstlüğü ve çalışkanlığı ile tanınır.
  
  padişah ikinci abdülhamit han panislamizm siyaseti doğrultusunda resmi dili arapça yapma fikrini ortaya sürünce "sonra türklük kalmaz" sözleriyle itiraz etmiştir.
  
  kötü gidişatın düzelmesinin eğitim ve adaletin tesis edilmesiyle mümkün olacağını savunarak eğitime önem vermiş, ülke çapında yüzlerce rüştiye ve onlarca idadi açtırmıştır. türk adliyesinde ilk defa savcılık müessesesini hayata geçirmiştir.
  
  kendi sadrazamlığı döneminde ekonomiyi düzeltmek adına alınan tasarruf tedbirleri kapsamında 90.000 kuruş olan sadrazam maaşını 25.000 kuruşa indirmiştir.
  
  yaptığı onca hizmete rağmen adı unutulup gitmiştir. hatırasını yaşatmak için en azından doğum yeri olan erzurumda açtırdığı liseye adı verilmeli.