sason

• (bkz: saxon)
• (bkz: sasonun susuz sazliklari)
• 2 temmuz günü pkk - kongra gel'i protesto mitingi düzenlenecek ilçe.
• (bkz: sason isyanı)
• batmandan 70 km uzakta olan, çoğunlukla arap ermeni ve kürt vatandaşların ikamet ettiği, çocukların birbirine taş atarak yada ineklerle beraber çöplükleri karıştırarak oyunlar oynadığı, altındaki dere kenarında güzel bir balıkçının olduğu bir ilçedir.olurda sizin yada yakınınızın tayini çıkarsa gidin korkmayın.
• (bkz: sason mahpushanesi ve halil'in destanı)
• (bkz: sasun)
  (bkz: sasunk)
  (bkz: kabilcevz)
• bağlı köy ve mezraların eski ve asıl adları aşağıdaki gibidir.
  
  sasun
  sasunk
  kabilcevz
  
  arrut
  artura
  arutenk
  avırdos
  axde
  badramut
  belav
  blakşe
  bozikan
  cacas
  cagut
  cemalan
  çemêbaranê
  çemêmane
  çemêşewkî
  çirtinik
  gavestik
  gidorni
  gundênû
  haçirenk
  hasana
  helis
  herend
  hergok
  herib
  hersenk
  hiştir
  holo
  huner
  irsenk
  kağkig
  keder
  kelhasan
  kiğani
  komk
  maristo
  memkan
  mişkik
  mitriban
  puşud
  sebane
  silok
  sinor
  sorağpi
  sorik
  şexan
  şexikan
  tanisor
  tanzi
  taraş
  tarux
  tatang
  tızi
  xelilan
• asıl adı ve tarihteki bilinen adı sasun olan ilçe. sofia agopyan bu ilçenin kültürü ve tarihine dair sasun'a ait internet sitesinde çok güzel bilgiler veriyor, buraya da taşımak isterim:
  
  amerikalı ermeni ünlü yazar william saroyan: “ermenice'de "deli" kelimesi sadece ironik (alay etmek amacıyla) anlamda kullanılmaz. bazen büyük saygı ile de kullanılır. mesela sasuntsı tavıt (sasunlu tavit) “deli” idi. onun ne yaptığını bilmiyorsanız, kısaca size söyleyeyim: "o her şeyi yaptı”. sasun’da her zaman çok iyi ve onurlu insanlar yaşadı.
  
  din
  sasun ermenilerinde bazı putperest inanışlar ve mitolojik özellikler şimdiye kadar hala varlıklarını korunmaktadır. ama bu inanışlar, hıristiyan adetler ile karşımıza çıkmaktadır. tarihi kaynaklarında m.ö. 26. yüzyıl’da ermenilerin tanrısı “haya” olarak geçer. m.ö. 23. yüzyıl’da ise “haya tanrı’ın çocukları” şeklinde geçer; haya tanrı’nın çocukları armı (aram) ülkede yaşıyorlardı(armi-aram “armenia” adının kaynağı). bu topraklarda başka bir ermeni devleti “aratta” devleti hakkında bilgiler var: “ orada evren tanrısı haya vardı ve onun oğlu hayk. bir de güneş tanrısı aram”.
  
  büyük ermenistan (medz hayk) döneminde çok ilginç mitoloji vardı.
  “aramazd” -yüce tanrı, göklerin ve yerin yaratıcısı, tüm tanrıların babası.
  “astğik”- aşk tanrıçası.
  “anahit”- güzellik ve annelik tanrıçası.
  “nane” - felsefe tanrıçası ve aile vasisi ( ondan sasun ermenileri ailede büyükannelere “mam-nan” diyorlar). ve diğer birçok tanrı...
  
  301 yılında ermenistan’da hıristiyanlık resmi din olarak ilan edildi. o zaman tüm ermenistan’da ve sasun’da ermeni kralı trdat, pagan tapınakları yıktı ve kiliseler inşa etti.
  
  sasunlu ermeniler, şimdiye kadar kutsal bayramlarda kurban kesiyorlardı. bu adet pagan zamanlardan gelmektedir ama zamanla hıristiyan inanışlara da girdi. dini bayramlarda kuzu veya horoz kurban edilirdi.
  
  sasunlu göçmenler, şimdiye kadar gittikleri birçok ülkede halen mereto dağı (ermenice maruta, maratuk) ve mereto kilisesi için kurban kesmeye devam etmektedirler.
  
  kültürel özellikleri
  sasunlu kadınlar, boyalı uzun bir gömlek ve el nakışlı önlük giyerdi. başlık; “kofi”, altın ve gümüş sikkelerden oluşurdu. on iki yaşından itibaren ermeni kızlar, sadece “kofi” kullanırdı, evlendikten sonra da “savan” denilen beyaz örtü ile saçlarını kapatırlardı. ”savan” denilen baş örtüsünü pamuk teli ile örüyorlardı.
  sasun’da en itibarlı elbise “aba” denilen elbise idi. “aba” elbisesi keçi kılından yapılır.
  erkekler, beyaz bir gömlek, deri ayakkabı, keçi kılından yelek ve hançer ile kayış giyerdi.
  
  sasun’da arıcılık, bahçıvanlık, halı dokumacılığı, metalurji işleme, ticaret ve hayvancılık ana geçim kaynağı oldu. sasun’da yetenekli kuyumcular ve çömlekçiler vardı.
  
  sasunlu ermeniler sabun işinden de iyi anlardı. onlar özel bir şekilde sabun pişiriyordu. her aile’de yılda iki kez sabun pişirilirdi. onun için su, hayvansal yağ, zeytinyağı, tuz ve bitki külü kullanılıyordu. yağları hep birlikte pişiriyor ve sonunda tuz ekleniyordu. bu malzemeler ile dondurulmuş sabun imal ediyorlardı.
  
  ulusal mutfağı
  genellikle sasun’da ermeniler, ermeni geleneksel ekmeğini, “drmuz” denilen özel ekmeği pişiriyordu. “drmuz” yumuşak, sarı ve lezzetli ekmek idi. darı unu ile hamur yapılıyordu, yuvarlak hamur toplarını yaprağa sarılı kömür üzerinde fırına atarlardı. genellikle bu ekmeği yoğurt (ermenice “madzun”) ve süt ile yiyorlardı.
  ermeni mutfağında en popüler olan “gata”, “kufta”, “harisa”, “tanabur” yemeklerinden başka, sasun’da ermeniler “şakgami tıtu” yiyordu (salamura sebze yemeklerden biri). “şakgami tıtu” yemeği çoğunlukla kışın yenilirdi.
  bunun yanı sıra farklı reçel çeşitleri de yapılırdı: ceviz reçeli, kabak reçeli…
  yaşlı kadınlar ve çocuklar için besleyici ve sağlıklı tatlılar (ermenice “ anuşeğen”) pişirilirdi (kurutulmuş meyveler, bal ve ceviz ile birlikte).
  sasun mutfağında genellikle sebze, koyun ve tavuk eti,bulgur, kavrulmuş yeşillik,mercimek, pirinç,ıspanak, kurutulmuş meyveler kullanılırdı. özellikle yumurta ile ıspanak, bulgur pilavı, tavuk ile pirinç pilavı ve kurutulmuş meyveler ile diğer farklı pilavlar çok popüler idi.
  sasun ermenileri, sütten “madzun” (yoğurt) ve beyaz peynir yapıyorlar. bu her zaman sofranın ayrılmaz bir parçası olmuştur.
  sasunlu ermeniler nane çayını da içiyordu (zaman zaman da kuru karanfil ile).
  
  http://www.sasun.org/…ermeni-kulturu-makale,11.html
  
  ayrıca: (bkz: maratuk dağı)
• vaktiyle ermeni nüfusun yoğun bir şekilde yaşadığı bir ilçeyken isyanlar sonrası ermeni nüfusun büyük kısmı yok olmuştur, kalan ermenilerin bir kısmı ise müslümanlğı seçerek kürt nüfus içinde gizlenmiş veya erimiştir. günümüzde ise tekrar hıristiyanlığa ve ermeni kültürüne dönüşler başlamıştır.
  
  [http://http/http://www.radikal.com.tr/…enazesi_kilisede-1253206 http://www.radikal.com.tr/…enazesi_kilisede-1253206]