satılmış nişanlı

• ecnebicesi "prodona nevesta" olan, smetana beyin üç perdelik operası.. librettosunu karel sabina yazmıştır.. ilk kez, 1866'nın puslu bir 8 ekim günü, prag'da oynanmıştır.. türkiye'de ise ilk, 1943'ün 31'li kasımında, ankara halkevinde görücüye çıkmıştır.. emeği geçenleri bir sayalım:
  
  * marjenka (soprano),
  * ketsal: köyün evlenme kılavuzu, çöpçatanı (bas),
  * yenik (tenor),
  * vaşek (tenor),
  * miha: yenik'in babası (bas),
  * ludmillas: miha'nın karısı (mezzosoprano),
  * kruşina: marjenka'nın babası (bariton),
  * katinka: anası (soprano),
  * esmeralda: oyuncu kız (soprano),
  * sirk direktörü (tenor),
  * muff: anlatıcı..
  
  konumuz 19.yy.da bohemya'nın bir köyünde geçmektedir.. birinci perde açıldığında, köyde panayır günü olduğunu ve herkesin heidi mod on takıldığını görürüz.. özellikle, gençler pek neşelidir, şarkılar söylemekte, hoppidi göbecikler atmaktadır.. güzel köylü kızı marjenka ile sevdiceği yenik de oradadır.. marjenka, bir ara punduna getirip, yenik'e, zengin miha ile oğlunun kendisini istemeye gelecekleri söyler; zira babası vaktiyle kızı miha'nın oğluna kertmiştir.. açıkçası yenik, bu hadiseyi pek sallamaz, e bittabii marjenka da şüphelenir, kendisinden başka bir sevdiği olup olmadığını sorar kadınca dürtüleriyle.. işte burada, yenik, bütün geçmişini kızımıza anlatır (şimdiye kadar ne diye beklemiştir, bilemiyoruz elbet): kendisi zengin bir adamın oğludur; annesinin ölümüyle babası tepesine bir üvey ana musallat etmiştir lakin, bu hayın üvey ana da onu kovmuştur, o günden beri de yenik kendi hal çaresine bakmaktadır..
  
  bu açıklama üzerine marjenka'nın şüpheleri geçer (deminki mevzuuyla ne alakası varsa artık) ve iki sevgili, aşkları üzerine sek bir and içip, ölünceye değin bağlılık yemini ederler.. heh şahane.. lakin bu esnada, kızın anasıyla babası, köyün evlenme kılavuzu (ne mene bir kılavuzdur bu, nasıl bir kurumdur, bilememektedir biz sevgili seyirciler) ile birlik çıkagelirler.. kruşina, vermiş olduğu sözü tutmaya niyetli olsa da, katinka kızının da fikrini almak ister; amma kızımızın fikri bellidir, ve direkt red cevabını yapıştırır orta yere..
  
  bu sırada, birinci perde çoktan bitmiştir ve ikinci perde açılmıştır: birahanede köy delikanlıları biralarını içmektedirler; yenik ve ketsal da oradadır nitekim.. ikilimiz, sevgi mi mühim, para mı konulu bir brifing vermektedirler.. o sırada, vaşek, güvey kılığı ile mekana damlar (kendi kendine olmuş tabii güvey); kekeçtir bu oğlanımız ve anasının kendini evereceğini yaklaşık bir saat içinde zar zor anlatabilir..
  
  marjenka, kendini henüz tanımayan vaşek'e alacağı kız tarafından boynuzu alnının ortasına yiyeceğini ve kahırdan tebdil-i mekan eyleyeceğini söyler (kızımızın müneccim olduğuna dair bir kanıtımız namevcuttur henüz).. bunun üzerine vaşek, marjenka'yı almaktan vazgeçer ve kendine bunları söyleyen kıza (marjenka) aşık olur (kimin eli kimin cebindedir, şamdan gibi libretto olmuş vallayi, neyse)..
  
  öte yandan, ketsal, yenik'e, marjenka'yı bırakırması içün para teklif eder.. yenik (bu da doğuştan mağlup, handiyse kaybeden yahu), içinden bir plan yapar: marjenka, miha'nın oğlu ile evlendiği takdirde 300 altın alacaktır.. böylece kabul eder ketsal'ın teklifini (pek de zekiymiş caanım) ve kılavuzdan imzalı bir senet alır, sepete koyar.. birahane sakinleri, yenik'i yuhalarlar ve şiddetle kınarlar..
  
  üçüncü perde bu hayhuyda açılır: vaşek başına gelenlerden dolayı pek bedbindir.. köye gelen bir tiyatro kumpanyasının oyuncuları arasına karışır ve aktristlerden esmeralda'ya yazılır..
  
  diğer taraftan marjenka, paraya tamah eden sevgilisi tarafından satıldığını öğrenince bedbaht olur.. vaşek ise aniden, onun kendi nişanlısı olduğunu çakozlar ve onu evlenme kağıdını imzalamaya teşvik eder.. marjenka ise düşünmek içün bir kenara çekilir, karizma yapar.. o sırada yenik gelir, lakin artık satılmış nişanlı olan kızımız ondan köşe bucak kaçar..
  
  kız ve oğlan tarafları toplanırlar.. marjenka, yenik'ten intikam almak içün vaşek'le evlenmeye karar verir.. ve fakat, yenik aniden damlar mevzuunun ortasına.. babası miha ve üvey anası onu görünce şaşırırlar bittabii.. kılavuz, artık 300 altın kaybetmiştir; nitekim köy eşrafının da kendisine nanik yapmasıyla enikonu soytarı olur aleme.. marjenka, oyunun içyüzünü nihayetinde anlar ve sevinçle kendini yenik'in kolları arasına atar; böylece ikisi de tepeler, çayırlar, bayırlar boyu yuvarlanırlar..