kadınlar saltanatı ^*

• osmanlı imparatorluğu'nun bir dönemine damgasını vurmuş, padişah kadınları hasekilerin, valide sultanların, padişah kızları ve kız kardeşleri sultanların yönetimde etkili olduğunu anlatan bir tanımlama. tıpkı lale devri, köprülüler dönemi, fetret devri gibi bir phase olarak kabul edilir genellikle. kabul gördüğü üzere hürrem sultan- 1521'le başlar, hatice turhan sultan- 1656'yla son bulur. yani hürrem'in gücü yavaş yavaş ele geçirmeye başladığı, ardı ardına şehzade ve sultanlarını doğurup sultan süleyman üzerinde etkinliğini hissettirmeye başladığı dönemden hatice turhan sultan'ın kösem tehlikesini ardında bırakarak yönetimi köprülü mehmed paşa'ya terk ettiği dönemi kapsıyor.
  
  bu dönemin başlıca kadınları da şöyledir:
  
  eşler- hürrem sultan, nurbanu sultan (ilk valide sultan), safiye sultan, handan sultan, kösem sultan ve hatice turhan sultan.
  
  kız kardeşler/kızlar- mihrimah sultan, ismihan sultan.
• dönemin tarihçilerine göre (bkz: tagallüb-i nisvan).
• osmanlının yavaştan ben çöküyorum ben çöküyorum dediği ama devşirme paşaların inanmadığı dönemdir. cidden kara kraliçe kösem adlı kadın okuyuculara yönelik kitaplarda abartıldığı gibi midir bilinmez ama koca sakallı sarıklı paşalar ve padişahları ne idüğü belirsiz cariyeler yönettiyse öyle devlet olmaz olsun zaten.
• aslında osmanlı'nın çökmesine çok fazla sebeb aranır,merkezi yönetimin zayıflaması,ordunun yetersizliği, akli dengesi yerinde olmayan şehzadelerin tahta oturması gibi ama bir sebeb var ki aralarında en sinsi göze çarpmayan ama o sebeblerin en üstündedir.. elle tutulur üzerinde kafa yorup düşünmeye başlayınca hak verilen bir sebeb.. kadınlar saltanatı.. şimdi diyeceksiniz ki kadınlar saltanatını ne zaman başladı? bunu zaten yoldan geçen teyze bile biliyor 1.süleyman hani o magnificent olan, osmanlı hareminde şöyle bir durum var isteyerek mi yapıyorlar bilmiyorum ama yabancı kökenli hatunlar cariye olarak saraya nedense bir şekilde giriyor yahu bu insan nerden geldi önceki hayatı neydi? kimdir kimin nesidir nerden gelmiş nereye gider? bir cariyeye bakıyorsun 18 yaş civarı hareme girdiği kaynaklarda yazıyor, yahu bu insanı sen apar topar kendi rızası olmadan alıkoyuyorsun kendi gönül rızası olmadan ana yurdundan anasından babasından kardeşlerinden koparıyorsun bu insanın içinde oluşacak olan his yalnızca intikam olmaz mı ? kimse güle oynaya kaçırılmaya tahammül edeceğini düşünmüyorum empati yapın.. elbette saray kaidelerine alışıyor ama insanoğlu işte içinde illa ki bi intikam hissi oluşuyor içinde farz-ı mehal edelim bu cariye gebe kaldı ve çocuk doğurdu bu evlat bu tutumdan hiç etkilenmez mi? annesi kızına veya oğluna hiç kendi hikayesini anlatmaz mı ? (şöyle düşünün hepimiz en basitinden anne babamızı tanımaya çalışmışızdır ufak yaşlarda)annesinin kaçırıldığını öğrenen şehzade ülkeye ne kadar sevgi besleyebilecektir o saatten sonra hele ki tahta çıkarsa.. anadolu'nun bağrından kopup gelen cariye.. milli benliğini önemsemişler neyine yetmemiş be padişahım ? osmanlı elbette bir gün yıkılıcaktı ama bu sebebten dolayı olmasını düşünmek fatih ten sonrası padişahlar için bende önyargı yaratmaya neden oluyor hepsinin toprağı bol olsun..
• bir rus cariyesi olan hürrem sultan tarafından temelleri atılmış, yine bir rus cariyesi hatice turhan sultan tarafından sonlandırılan dönem. işin ilginç yanı ise hatice turhan sultan bu devri bilerek, isteyerek ve kendisi sona erdirmiş, yönetimi köprülü mehmet paşa'ya bırakarak; bir daha kadın sultanların yönetimde söz sahibi olmasının önüne geçmiştir. vallahi güçten vazgeçmek ciddi bir irade ve nefis terbiyesi ister. bundan dolayı hatice turhan sultan'ı rahmetle anmak lazım. bizim türklerin yapamadığını tek başına gerçekleştirmiş hatun.
• kadınlar saltanatını, osmanlı devleti'nin en entrikalı olduğu dönemler olarak nitelendiriyor um. hürrem sultan ile başlayıp turhan sultan ile bitmiştir.
  hürrem sultan, kimi tarihçiler tarafından iyi kimi tarihçiler tarafından kötülenerek anlatılır. lakin gerçek şu ki tanınan en güçlü kadınlardan biri. bir padişahla nikah yapmış tek haseki sultandır. kanuni sultan süleyman'ın oğlu şehzade mustafa'nın ölüm kararında etkisi olduğu bilinmektedir.
  kızı mihrimah sultan, nurbanu sultan (cariye olarak hareme girip valide sultan olarak ölen ilk sultan), safiye sultan ve birden çok padişahın değişimine şahit olmuş, perde ipiyle öldürülmüş kudretli kösem sultan.
  
  bu dönemde kadınlar yönetimde aktif rol almış (ön planda olmasalar da) siyasetle ilgilenmeye başlanmıştır. bilindiği üzere kanuni sultan süleyman döneminden sonra 2.selim (sokullu mehmet paşa devri) dönemi başlıyor ve imparatorluk en zirve dönemlerini yaşıyor. kardeşi mihrimah sultan bu dönemde valide sultanlık yapmış ve devlet işlerinde aktif yer almıştır.bu dönemden sonra duraklama dönemine geçiliyor. uzunca bir süre (4.murad devrine kadar) at üstünde sefere çıkan padişah yok, padişahlar devletin iç karışıklığına yeterince müdahale edemiyor, iyi yetişmiş vezirazamlar pek yok. sıkıntılı günlerin başlangıcında kadınlar saltanatı dönemi aktifliğiyle devam ediyor. devlet içinde devlet kavramı oluşuyor.
  nurbanu sultan ve 2.selim' in oğlu 3.murad padişah olduktan nurbanu sultan'ın devlet işlerinde aktif rol aldığı ve venedik asıllı olduğu için venedik le barış dönemlerini yaşattığı bilinir. 3.murad'ın yüzden fazla çocuğu olduğu belirtilir, ölümünün ardından oğlu 3.mehmet tahta çıkar. 3.mehmet' in tahta çıktığı gün 19 şehzade idam edilir. taht, babadan oğula gecmektedir. ancak 3.mehmet in ardından tahta 1.ahmet tahta çıkar. (kanuni sultan süleymanın vefatından yaklaşık 35 sene sonra) bu kadar kısa süreçte padişahlar uzun süre tahtta kalmıyor. 1. ahmet ekber ve erşed sistemini getirerek hanedanın en yaşlı ve aklı başında şehzadesinin tahta çıkmasının uygun olduğu bir ferman yazar. tahtta olduğu süreçte kardeşi 1.mustafa'nın hüküm vermez ve kafes sistemini hayata geçirerek kardeşini yalnız başına bir yere mahkum eder. idam edilmediği için iktidara gölge düşmüş olur. 1. ahmet'in erken yaşta hastalığı sebebiyle vefat etmesinin ardından kardeşi 1.mustafa tahta çıkar. normal şartlar altında genç osman'ın tahta çıkması gerekir. 1.mustafa kafes sisteminde kapalı kalmasından, dış dünyayla iletişiminin kopmasından dolayı akıl sağlığını koruyamamıştır. suda yüzen balıklara altın atması, atlarla anlaşılmaz bir biçimde konuşması, sürekli bilinçsizlik durumu yaşamasından dolayı akıl sağlığının yerinde olmaması sebebiyle tahttan indirilir, yerine genç osman geçer. genç osman, osmanlı tarihinin kanayan yarasıdır. çünkü tarih boyunca yeniçeriler tarafından ilk ve son katledilen padişah ta kendisidir. ve bunun arkasında kösem sultan'ın olduğunu tarihçiler vurgulamıştır. genç osman başka anadan olmadır ve tahta geçtiği zaman kösem sultan'ı sürgün eder. genç osman hem toyluğu hem de güvenilir siyasi adamlarının olmasının sebebiyle kurban gitmiştir. yeniçeri ocağını kaldırıp yeni bir ordu kurmak isterken yeniçeriler tarafından yedikule zindanlarında katledilmiştir. türkçülüğe ve yeniliğe önem veren, devlet sıkıntılarını gören genç osman katledilmeseydi belki her şey daha farklı olabilirdi.
  genç osman'ın ardından tahta kösem sultan'ın oğlu 4.murad geçer. ancak murad 11 yaşındadır ve kösem sultan uzunca bir süre devlet yönetiminde aktif rol alır, murad büyüyüp dizginleri ele almak isteyince ana oğul arasında iktidar savaşları çıkar. 4.murad duraklama döneminde yükselme devri yaşatan tek padişahtır ve uzun zamandan sonra at üstünde sefere giden, fetih yapan son padişahtır. 4.murad'ım hikayesi apayrı bir konu. araştırırsanız ilginizi çekeceğini düşünüyorum. 4.murad erken yaşta hastalığından dolayı vefat eder ve hiç çocuğu olmamasından dolayı tahta kösem sultan'ın diğer oğlu 1.ibrahim (deli ibrahim) geçer. padişahın yetersizliği ve alakasızlığı sebebiyle bu süreçte devlet yönetimde aktif rol almaya devam eder kösem sultan. deli ibrahim'in idam edilip yerine oğlu 4.mehmed'in getirilmesinin ardından da kösem sultan aktif şekilde rol almaya devam eder ancak 4.mehmed'in annesi turhan sultan kendisine rakip olunca torununu tahttan indirmeye çalışınca hatice sultan'ın taraftarlarınca öldürülür.
  kösem sultan yaşadığı süreçte 5 padişah görmüştür ve çoğunda devlet yönetim sürecinde yer almıştır. ancak devlet yönetmek osmanlı için erkek işidir. daha bu durum ne kadar kaldılabilir?
  
  turhan sultan oğlu avcı mehmet tahta geçince , yönetim köprüler ailesine geçince ve sadrazam köprülü mehmet paşa getirilir. turhan sultan kendi isteğiyle kadınlar saltanatının son bulmasını sağlar.
  
  bence bu dönemin en güçlü kadını ve en aktifi kösem sultan olmuş.
• tarih boyunca, hep erkekler tarafından ezilmiştir. yalnız 1500 yıllarda, britanya ve diğer rus çarlık gibi ülkelerde kral ve kraliçe olarak ülke yönetme olayına kadar ulaşmışlardır. onun haricinde en eski tarihlerde hep ezilen taraf olmuşlardır. erkek egemenliği yüzünden tabii.