talat paşa ^*

• ittihat ve terakki cemiyetinin en onemli isimlerinden biriydi ve her zaman da oyle kaldi denebilir.
  diger bir talat pasa daha vardir ki ihtilalci paslardan biriydi...
  yanlis hatirlamiyorsam idam edilmisti...(bkz: talat aydemir)
• (1874-1921)
  osmanlı devlet ve siyaset adamı, talat paşa 1874 yılında doğdu. ittihat ve terakki fırkası önderlerindendi. 1917-18 arasında sadrazamlık yaptı.
  genç yaşta jön türk hareketine ilgi duydu ve ittihat ve terakki cemiyeti edirne şubesi'ne üye oldu. meşveret gazetesi ile cemiyet bildirilerinin dağıtımını üstlendi. bu çalışmalarından ötürü kovuşturmaya uğrayarak 1895'te tutuklandı. 1903'te selanik telgraf idaresi başkatipliğine getirildi.
  
  ii. meşrutiyet'in ilanı sırasında önemli görevler üstlenen talat bey, 1908'de ittihat ve terakki'den edirne mebusu seçildi. meclis-i mebusanın birinci reis vekili oldu. 1909'da ingiltere'ye giden mebuslar heyetinin başkanlığını üstlendi. ittihat ve terakki'nin en etkili yöneticisi oldu. 1908 kongresinde seçildiği merkez-i umumide, vekil-i umumiliğe getirildi. (1912)
  
  balkan savaşları (1912-13) sırasında, bölgedeki karışıklıkları önlemek amacıyla doğu anadolu'daki ermenileri topluca göç ettirdi. bu uygulama nedeniyle batı kamuoyunda "soykırım yapmak"la suçlandı ve "bir numaralı ermeni düşmanı" ilan edildi.(bkz: ermeni soykırımı)
  said halim paşa 1917'de görevinden ayrılınca vezirlik verilerek sadrazamlığa getirildi. gene aynı dönemde ittihat ve terakki fırkası'nın reis-i umumiliğini üstlendi.
  birinci dünya savaşınin almanya ve müttefiklerinin yenilgisiyle sonuçlanacağının anlaşılması ve almanya'nın itilaf devletleri'nden ateşkes istemesi üzerine, talat paşa hükümeti de istifa etti.(ekim 1918) yeni kurulan ahmed izzet paşa hükümeti savaşı sona erdiren mondros mütarekesini (30 ekim 1918) imzalarken, ittihat ve terakki fırkası da 1 kasım 1918'de son kongresini yaptı. talat paşa bu kongrede yaptığı konuşmasında savaşa nasıl girildiğini ve savaş sırasındaki gelişmeleri anlattı ve siyasetten çekildiğini açıkladı. daha sonra ahmed izzet paşa'ya bıraktığı mektupta, millete karşı hesap vermek üzere geri geleceğini, gerekirse mahkemeye de çıkacağını bildirerek almanya'ya gitti.
  
  15 mart 1921'de bir ermeni tarafından berlin'de öldürüldü ve berlin'deki türk mezarlığına gömüldü. 1943'te kemikleri istanbul'a getirilerek şişli'de hürriyet-i ebediye tepesinde toprağa verildi. talat paşa'nın meşrutiyet ve i. dünya savaşı yıllarını ele alan anıları ölümünden sonra "talat paşa'nın hatıraları"(1958), "talat paşa'nın anıları" (1986, 1990) adı altında yayımlandı.
  kaynak: http://www.canakkale.gen.tr/kisiler/k21.html
• neyzen tevfik'in zat hakkinda ozlu bir deyisi mevcuttur. affiniza mahsuben:
  
  olmus idi on yildir milletin mengenesi
  orsunu kiskacini siktigimin cingenesi.
  
  edit dit dit diiittt: yahu ne kotuluyorsunuz, ben mi sovdum adama. neyzen sovmus, siz beni kotuluyorsunuz. hem o zaman cingeneye roman vatandas deme zorunlulugu da yokmus. hallaah haaalllllaaaaaahhhh....
• 1909-1910 seneleri arasinda mason buyuk ustadi...
  
  kaynak:
  http://www.mason.org.tr/ustatlar.htm
• ermenilerin anadolu'yu terkederken zarar gormemeleri icin ugrastigi halde ermenilerce dusman ilan edilip almanya'da oldurulen pasa. turk tarafina soz hakki verilmeyen bir dava sonunda katil beraat etmistir ve bir kahraman gibi amerika'da heykeli dikilmistir.
• (bkz: duvardaki kan)
• (bkz: sogomon teyleryan)
• aram andonian tarafindan duzenlenen yalan belgeler, talat pasa'nin tehlirian isimli ermeni fanatik tarafindan oldurulmesine sebep olmustur. literaturde "talat pasha telegrams" olarak bilinen bu belgelerin sahteligi sureyya yuca ve sinasi orel tarafindan ayyuka cikarilmistir. detayli bilgi bu insanlarin calismalarindan elde edilebilir. belgelerin sahte oldugu iddiasini deteklemek icin fazla bir ugras gerekmez aslinda. cunku aram andonian telgraf yazismalarini halep'te memur olan naim bey'den aldigini soyler. fakat kamuran gurun'un ortaya cikarttigi uzre boyle bir sahis o yillarda halep'te calismamistir:
  
  "the ottoman empire had yearbooks in which all the government officials were included. examination of these yearbooks has demonstrated that there was no official named naim bey in aleppo during the years in question." - kamuran gurun, the armenian file, p.238
  
  tekrar belirtmekte fayda var: "talat pasha telegrams" in duzmece oldugu akademik arastirmalar sonucunda sureyya yuca ve sinasi orel tarafindan ispatlanmistir.
  
  kisacasi; talat pasa, ermeni lobisinin calismalarina kurban gitmistir.
• ermeni meselesi etrafında dönen tartışmalarda adı çok sık anılmasına rağmen, hakkında çok az şey bilinmesine şaşırmamak gerek. talat'ın bir yandan cumhuriyeti kuran kadrolar tarafından kasıtlı olarak unutturulduğunu, öte yandan da halkın, osmanlıyı birinci dünya savaşına sürükleyen isimlerden biri olarak çok da hayırlı bir şekilde anmadığı için unutulduğunu söylemek mümkün. ama aynı talat'in 1908'in kahramanı, ittihat ve terakkinin en önde gelen ismi, dahasi partiyi örgütleyen asıl kişi olarak 1900'lerin başında bir kahraman mertebesine yükseltidiğini, hakkında şiirler yazılıp şarkilar söylendiğini de hatırlamak gerek. zila gökalp'in hakkinda "sen olmasan öksüz kalır bu millet" diye övgüler düzdüğü bir ismin şimdilerde yeniden hatırlanması önemli. çünkü talat paşa'yı ve ittihat terakki'yi anlamadan 20 yüzyil türk tarihini ve bu partinin yarattığı politik kültürün izlerini anlamak mümkün değil.
  
  kimdi talat paşa? orta kademe bir posta memuruyetinden 20 yılı bulmayan bir siyasi süreç içinde sadrazamlığa yükselen bir kişidir öncelikle. edirne telgrafhanesi'nden çıkan, ittihat ve terakki'nin balkanlar'da başlayan örgütlenme sürecinde memuriyetinin avantajlarını da kullanarak kısa sürede en önemli sivil örgütçü haline gelen ve hareketin asker ve bürokrat ağırlıklı yapısına karşı sivil halka dayanan yüzünü temsil eden adamdır. muhaliflerinin "çingeneden sadrazam yaptılar" şeklinde aşağıladıkları kişidir aynı zamanda. ittihat ve terakki'nin henüz izmir suikasti davası yoluyla tümüyle tasfiye edilmeden önce mustafa kemal'e karşı yürüttükleri muhalefetin de en önemli konularından biridir talat. "talat'ı ülkeye çağırmayarak yurt dışında öldürülmesine seyirci kaldılar," diyerek suçlanan isimler mustafa kemal ve ismet inönü'dür. hatta bugün bazılarımızın soykırım, kimimizin mukatele, kimimizin de "yalan dolan" olarak adlandırdığı, osmanlı ermenilerinin ise "büyük felaket" olarak hatırladığı olayların en önemli ismidir talat. bu olaylar hakkında yakın dostu halil menteşe'ye "biz yapmasak onlar bize yapacaktı" diyerek ermeni kıyımında sorumluluğunu kabul eden kişidir.
  
  enver'den çok, cemal'den az sevildiği söylenir talat paşa'nın. sevgi bir yana, daha çok bir saygı halesi gezinirdi etrafinda da diyor kimi tanıklar talat paşa için. şimdilerde bu saygı abide-i hürriyet tepesi'ndeki unutulmuş ve bakımsız bir mezarda yatıyor. tarih, talat pasa'yi yargilamiş ve unutulmaya mahkum etmiştir diye düşünmek yanlış olmaz bu yüzden.
  
  tüm bunlara rağmen talat paşa'nın sık sık "ben isyancı olarak doğdum" dediğini anlatır tevfik çavdar ona hayranlık beslediği her satırından anlaşılan talat paşa biyografisinde. bu hayranlık nedeniyle bazı gerçekleri görmezden gelmesine rağmen yazdığı bu biyografi, onun hakkında elimizdeki tek iyi kaynak. kıtlık günlerinde halkla aynı kara ekmeği yediğini, lüksle bezeli sadrazam konaklarına taşınmadığını, kiradaki evinde oturmayı seçtiğini de biliyoruz. bu tür kişisel hasletleri de dahil olmak üzere bir küçük burjuva devrimcisinin neredeyse tüm özelliklerini gösterir talat. savaşın, ittihat ve terakkinin kurduğu rejimin ve kitlesel katliamların, ermeni kıyımının altında imzası olan, ülkenin ve yurttaşlarının kaderini ellerinde tutan, büyük iktidar oyunları içinde yer tutan ve politik güç yer arzusu içinde yanan, ama bunu elinden kaçırdığı anda da bütün hayatı ve varlığı anlamsızlaşan, yeniden güç kazanmaya çabalayan ve sonunda unutulan bir adam portresi çizer talat.
  
  : talat paşa'dan, bir küçük burjuva devrimcisinden demokrasi, özgürlük, hatta allah sizi inandırsın bağımsızlık ve sosyalizm ikonu falan yaratmaya çalışan şaşkınlar çoğalıyor ve görünen o ki şaşkınlık dünyasında üç beş yıldır değişen bir şey yok.
• 20 ağustos 1874'de edirne'de doğdu. kırca ali ahalisinden ahmet vasıf efendinin ve hürmüz hanımın oğludur. hayriye hanım ile evlidir. 15 mart 1921'de, genç bir ermeni komitacı olan soloman tayleryan tarafından, berlin'de hardenberg sokağında, arkasından vuruiarak öldürüldü. geçici olarak ma.te feriç kilisesinin mezarlığına gömüldü. daha sonra hükümetçe verilen karar üzerine, cesedi, 25 şubat 1943'de, trenle istanbul'a getirildi. büyük bir askeri merasimle ve top arabasında taşınarak, hürriyeti edebiye tepesine gömüldü.