telli araba

• (bkz: telli baba)
• sokakta tas toprak içinde kullanildigindan dolayi tekerleri çok çabuk hurdaya çikan arabalardi bunlar. tekerlek firlar giderdi, bulunamazdi. onun yerine kauçuktan tekerlek imal edilip takilirdi..
• ilk kez alındığında çok mutlu olduğum, sokağa çıktığımda aynı oyuncak sahipleriyle oynadığım, olmayanlarla da kullanmaları için payla$tığım^* çocukluk anısı oyuncak.
• trabzondan başka yerde rastlamadığım,ileride çocuklarıma da öğretmeyi çok istediğim çocukluk eğlencesi.şimdi düşününce niye o kadar keyifli olduğunu anlayamıyorum ama o zaman o arabanın peşinde mahallenin sokaklarını saatlerce gezmek çok zevkliydi.hala var olmasından mutluluk duyduğum yakında kaybolmasından korktuğum bir güzellik
• bunların^* telleri, arabayı sürerken dağa taşa takıldığınızda eğilir, bükülürdü. sonra düzeltmeye uğraşılırdı.
• uzeri renkli raptiyeler ile suslenir, mahallede fiyaka atilirdi arkadaslara.
  bir donemin en populer oyuncagiydi.
• cocuklugumuzun uzaktan kumandali arabasi idi. ses efektleriyle suslerdik sürüşleri, ıııııınnnnnnn, vıııınnnnnnn!!!
• nostaljik bir mahalle eğlencesi. tüftüf'ün ekürisi. mahallelerde dönüşümlü olarak bir iki ay tüftüf, bir iki ay telli araba rüzgarı eserdi genelde.
• benimki 8km iken el değiştirdiğim(misketlerle takas) araba. 3km 'sini üst mahallede oturan güzel kızı görmeye giderken, kalanı da çocukluğumdan dönüşte yapmışım.
• kullanimina dair bir iki not dusmek gerekirse,
  
  yapim
  
  en uyduruk plastikten -tercihan cirtlak renkli-, bir adet sisirme oyuncak araba (kalip izleri goze batani makbuldur) (detaylar icin (bkz: #1397665)) ve bir adet yaklasik 1.25mm capta^* plastik kapli, toplam uzunlugu hedef kitlenin boyuna gore 80cm-120cm arasi paslanir-demir bir telden mamul olurlardi. once telin ucundan 4-6cm kadar bir kismi bir bicak vasitasiyla plastik kaplamasindan arindirilir, bu kisim kullanilarak arabanin uzerinde bir delik acilirdi. deligin yerinin iki yandan esit uzaklikta ve arabanin orta noktasinin takribi 2-3cm (ya da arabanin boyunun 1/15'i) kadar onunde olmasina dikkat edilirdi. sonra bu deligin 3cm onunde ikinci bir delik acilir ve telin ciplak ucu bir kolu 5-10cm olan bir v olusturacak sekilde kivrilip kisa taraf (arabanin icine kacmayacak kadar uzun ama) onde ve v'nin kosesi arabanin icinde kalacak sekilde arabanin icine yerlestirilmesiyle ilkel bir direksiyon mili olusturulurdu. bu durumda telin uzun kismi arkadaki delikten cikmis ve mustakbel surucuye bakacak sekilde yerlesirdi. aracin kumanda kolu ise (direksiyon zahmet oldugundan basit bir koldu bu) telin bu uzun tarafinin uctan 10cm kadarinin asagiya dogru kivrilmasi ile yapilirdi.
  
  kullanim teknigi
  
  temel teknik arabayi tutan elin bilegini saga ya da sola cevirmek suretiyle arabaya yon vermek ve bir yandan da yurumek/kosmak idi. tabi araba bunu paletli vasitalari andiran bir sekilde oldugu yerde yapardi, ama bu onemsenmezdi. arabanin karsisina cikacak engeller^**** ise bu isin tekniginin konusturuldugu anlar olurdu. zira surucu yurume hizini olabildigince az degistirirken, telli arabayi da gercek bir araba gibi hareket edecek ama surucunun yurume hizina da yetisecek sekilde kivrak bir manevrayla engelin etrafindan dolastirmaya calisirdi. bunu kosarken yapabilenler ise suphesiz ki gelecegin carlos sainzlari idiler. digerleri ise yeterince kivrak olamadiklarindan ya da usendiklerinden zor engellerde kara simsek modeli (genelde amac da bu olurdu zaten, araba sari falan bile olsa hep kara simsekti) arabayi tel araciligi ile havalandirir ve bushiiiiiuuvv^* efekti esliginde engelin ardinda bir yere indirirlerdi. bu sirada arabanin havada gercekten de kendiliginden havalanip iniyormus gibi gorunecek sekilde bir yay cizmesi onemliydi (on ve arkasi arasindaki cizgi bu yaya teget olacak). daha alcak engellere ise teli yere yaklastirarak gerip arabanin burnunu yukariya kaldirmak suretiyle hiz tumsegi muamelesi yapilirdi.
  
  modifiye
  
  isin profesyonelleri arabanin ilk modifikasyonu olarak asagi kivrilmis teli yukariya cevirirlerdi, zira bu sekilde arabayi teli yukariya zorlayip gererek (yani hafif kubbe gorunumu alacak sekilde) kullanmak mumkundu. bunun da joystick hazzi vermesinin disinda telin omurunu uzattigi bilinirdi, zira tel yukari gerildiginde alt ucu biraz daha yere paralel gibi olur, dolayisi ile arabanin carptigi engellerden alacagi darbeler tele ekseni ile daha kucuk bir aci yapacak sekilde yansirdi. bu durumda telin yamulmasi da daha uzun sure onlenirdi, ki bir kere yamuldu mu duzentilse de tat vermezdi artik.
  
  diger modifiyeler genellikle gorunume calisirdi^*******
  
  sorunlar
  
  ne kadar dikkatli kullanilirsa kullanilsin bu arabalar da sorun cikarirdi. mesela sert bir engele carpilirsa tel yamulabilirdi, bu durumda tel duzeltilse bile orjinal performansini vermez, pite^* kadar guvenli bir hizla gitmek gerekirdi. yapilabilecek tek sey belki telin yamuk kismini asagiya bakacak sekilde ayarlayarak omrunu biraz daha uzatmaya calismak olabilirdi.
  
  telle ilgili bir baska sorun da plastigin telin uzerinde esnemesi ve disari sarkmasi olurdu. bu durumda sarkan kisim telin uzerine geri de cekilemiyorsa koparilirdi. daha uc durumlarda, ya da plastik cok adiyse, zamanla telin buyuk bir kismi ciplak kalir ve paslanirdi. terleyen el + pas bilesimi rahatsiz oldugundan bir sure yerine bir baska malzeme^*** sarilabilir ama sonunda arabanin telinin omrunu doldurdugu kabul edilirdi.
  
  tekerlekler ise arabanin hareketli parcalarini olusturduklarindan cok sik problem olurlardi. araya pislik dolmasi ve tekerleklerin donmemesine once aldirilmazdi (camurlu tekerlek ralli havasi verirdi, hatta bu yuzden toprakta oynamak asfalta tercih edilirdi) ama tekerleklerin ici bos ve ice bakan taraflari acik oldugundan bu durum cok sik olurdu ve kisa bir temizlik ile duzeltilirdi.
  
  tekerleklerin en onemli sorunu ise arabaya bagli kalmak istememeleriydi. ne hikmetse hep demir akslarindan kurtulur ve genelde kaybolurlardi^*. eger kaybolmamissa tekerlek tekrar takilir, tutmazsa araya kagit filan sikistirilirdi. ama bir kere cikan tekerlek bir daha asla tam olarak yerine oturtulamaz eninde sonunde yine cikardi. tekerlekler plastigin icinden gecen bir aksla bagli oldugundan bir teker cikinca, partneri de aksla birlikte cikardi. bu yuzden mesela sag arka tekerlek cikip kaybolursa ve yerine konacak birsey de bulunamamissa yapilacak tek sey sol arkanin da cikarilmasi olurdu^* (ama atilmazdi, sonraki arabada gerekir diye). arka tekerleklerin kaybolmasi ile bir sure daha araba kullanilirdi, ama on tekerleklerin cikmasi ve on tekerleksiz kalinmasi arabanin omrunun sonu olurdu genelde cunku artik arabadan cok hovercraft'a benzerdi alet.
  
  bir de bu arabalarin daha luks olanlari turedi sonralar. bunlarin kabini ayrica bir parca plastikten yapilmisti ve daha buyuktuler. kabini kaplayan parca elbette ki kaybolacak ve araba sonunda cabrio kalacakti zaten ama araba buyudukce agirlasti da ve tel dayanmaz oldu. zaten sonunda bunlari da unuttuk, cok kanalli renkli televizyon vardi cunku artik...
  
  detour 80'lerden bildirdi.