• amerikada pek cok sise suyun icilebilir hale getirilmesinda hali hazirda kullanilan, killanmaya gerek olmayan sistem.
  • normalde içimi pek hoş olmayan suların işlenmesinde kullanılan işlem. ancak yurdumda o kadar içimi tatlı kaynak suyu varken bu şekilde işlenmiş suların kullanılmasına kılım, herkes kıl olmalı.
  • (bkz: reverse osmosis)
  • kazan besi sularının hazırlanması ile ilgili projemle yakından alakalı olan ters osmos sistemlerine genel bir bakış yapmak gerekirse;
    ters osmos sistemi bugün ülkemizde enerji santrallarından tekstil boyahanelerine, meşrubat üretiminden sofra suyu üretimine kadar bir çok yerde kullanılmaktadır.birçok literatürde ingilizce adı ile, reverse osmosis – ro şeklinde adlandırılan ters osmos (to) tekniği günümüzde hızlıca ilerleyen teknolojilerden biridir. su içindeki mineralleri (iyonları), mekanik olarak, yalnızca su basıncı ile %95 - %99 kadar ayıran ters osmos tekniğinin ülkemizde tatbikat sahası çok geniştir.
    to cihazının gelişmesini destekleyen tarihi nedenlerden biri de dünyada çok bol olan deniz suyunun kullanılmasının tonun icadı ile çok kolay ve pratik hale gelmesidir. basit bir sundurma altına yerleştirilen to sistemi ile, deniz suyundan kullanma suyu üretilebilir ve bu sistem tam otomatik olarak çalıştığından, günde bir kez göz kontrolu ile sağlıklı bir işletme sağlanabilir. to dan çıkan atık su içinde yalnızca tabiatın kendi mineralleri bulunduğundan bu suyun denize verilmesi çevre sorunu yaratmaz. deniz suyunun bu şekilde zahmetsizce şehir ve otellerde kullanılır hale gelmesi ile deniz kenarındaki kentlerin gerek normal yerleşme, gerekse turizm açısından gelişmesi sağlanmıştır. deniz suyundan to ile elde edilen suyun iletkenliği yaklaşık 600 – 700 µs/cm ve sertliği 3 –4 fr. dır. bugün ege bölgesindeki birçok kentin şehir suyu daha kötü kalitededir.
    to cihazının çok az yer tutması gemi imalatçılarının da işine gelmekte ve gemilerde büyük hacimli su depolarına yer ayıracaklarına, çok küçük bir yere sığan to cihazı ile geminin kullanma ve içme suyunun temin edilmesi sağlanmaktadır. to cihazının ilk icadı sırasındaki yüksek fiyatı dahi gemi inşacılarını zorlamamıştır, çünkü, gemi içinde geniş su depoları için ayrılacak olan yerlerin maliyeti to cihazının fiyatından çok daha yüksektir. ayrıca, bir gemide to ile üretilen su, geminin herhangi bir limandan temin edeceği sudan daha bakterisiz ve daha sağlıklı olacağı kesindir. tonun getirdiği bu avantajlar ile gemicilik sektörü de to cihazının gelişmesine neden olmuştur.
    osmos olayı tabiatta canlıların yaşamında her an görev yapan çok ilginç bir tabiat olayıdır. insan zekasının tersine çevirdiği bu tabiat kuralı sayesinde bugün çok kötü ve tuzlu sulardan iyi su elde etmek mümkün olmaktadır. ters osmos olarak adlandırılan bu teknik ile imal edilmiş cihazlar bugün dünyada ve ülkemizde enerji santrallarından tekstil boyahanelerine, meşrubat üretiminden sofra suyu üretimine
    kadar bir çok yerde kullanılmaktadır. basit bir tesisata benzeyen ters osmos cihazının tasarımında ham su, üretim suyu, kullanılan mambran türü gibi bir çok teknik bilgi ve tecrübe gerektiğinden, ters osmos konusu bir mühendislik ihtisası olarak kabul edilmektedir.
    osmos olayı (türkçe biyoloji literatüründe ozmoz ve bazen geçişme olarak anılır), tabiatta canlıların tümünün yaşamında büyük önem taşır. bitki köklerinin topraktan suyu almaları, beden içindeki hücrelerin beslenmesi için kandan sıvı alıp vermeleri, böbreklerde kanın idrardan ayrılması gibi birçok tabii olay osmos prensibi sayesinde olur.
    tabiatta her şey denge içindedir. tabiat kanunlarına göre yüksekteki su alçak bir noktaya doğru akar. basınçlı hava daha az basınçlı bir yöreye doğru rüzgar olarak gider. bu tabiat olayları gibi, tabiattaki saf sular kendinden daha az saf, yani daha çok mineral içeren (daha tuzlu) sulara doğru geçerek tabiattaki sularda bir tuzluluk dengesi sağlarlar. osmos olayı tabiatta sular arasındaki mineral dengesinin sağlanması olarak da düşünülenbilir. osmos prensibi ile topraktaki sular, bitki kökü üzerindeki zarı aşarak daha çok tuzlu olan bitki içindeki suların içine girer. oysa toprak içindeki suyun basıncı yüksek bir ağacın kökündeki suyun basınçtan daha azdır. buna rağmen, topraktaki az mineralli su 100 metre yükseklikteki ağacın dahi kökü içine girer ve böylece ağaç ihtiyacı olan suyu ve mineralleri alır ve yaşamına devam eder. bu tabii olay az mineralli suyun daha çok mineralli suya kıyasla bir basıncı olduğunu ispat eder. suların tuzluluk (mineral) farkından doğan bu ozmotik basınç sayesinde, aynı atmosferik basınç altında bulunan su, canlıları veya hücreleri ayıran zardan (yani mambrandan) diğer tarafa kolayca geçer. bu tabiat olayında, bir zar ile ayrılan sular arasında bildiğimiz bileşik kaplar kanunu geçerli değildir.
    osmotik basınç bir başka deyişle, bir zar (mambran) ile ayrılmış olan az mineralli (az tuzlu) suyun daha çok mineral içeren su tarafına doğru geçişini engellemek için tuzlu su tarafına uygulanacak basınçtır. su içinde çözünmüş halde bulunan minerallerin miktarına göre suyun ozmotik basıncı hasaplanabilir. örneğin, içinde 35000 mg/litre çözünmüş madde bulunan akdenizin suyunun ozmotik basıncı 26 bardır (260 mss). bu, bir kabı yarı geçirgen bir tabii zar veya to mambranı ile ikiye ayırılıp, bir tarafa deniz suyu ve diğer tarafa saf su koyulursa, saf suyun deniz suyu tarafına geçmesini engellemek için deniz suyu tarafına en az 26 bar basınç uygululanması gerektiği anlamına gelmektedir.
    tabii osmos olayını tersine çevirmek için zar ile (yani mambran ile) ayrılmış çok mineralli su tarafına, ozmotik basınç’tan daha yüksek bir basınç uygulanır ve böylece ters osmos olayı yaratılarak mineralli (tuzlu) sulardan tatlı su tarafına doğru su geçişi elde edilir.
    ters osmos olayında su içindeki çözünmüş mineraller zarın (mambranın) diğer tarafına geçemezler. ham su içinde bulunan katı maddeler, bakteriler, virüsler, organik maddeler de mambranı aşamazlar ve mineralli su tarafında kalırlar.
    to tekniğinin filtre tekniğinden diğer önemli bir farkı ise, bir filtrede su filtre yüzeyine dik olarak hareket eder ve sudan ayrılması istenen katılar filtre yüzeyinde kalır, suyun %100ü süzülür. oysa to tekniğinde su to mambranı yüzeyine paralel olarak hareket eder, mambranın iki tarafındaki basınç farkı ile mineralli suyun bir kısmı mineralleri terk ederek ve saf olarak mambranın diğer tarafına geçer. mineralli sular to mambranı boyunca hareket ederken su miktarı gittikçe azalır, ancak kalan suyun mineral miktarı gittikçe artar,bu kalan su, sudan ayrılması istenen mineraller ile beraber to cihazını terk eder. to tekniğinde, suyun içindeki mineral miktarına göre bu atılan suyun oranı hesaplanır.
    mineral filtresi olarak tanımlanan to’da filtrasyon mertebesi bir mikronun binde biri altındadır (0,001 mikron altında). minerallerin geçemediği bir filtreden virüsler dahi geçemez.
    teorik olarak, minerallerin mambrandan diğer tarafa geçmemesi gerekir, ancak, tatbikatta çok az bir miktar mineral saf su ile beraber mambranı aşar. mineral kaçağı olarak adlandırılan bu olayın miktarı ham suyun içindeki minerallerin türüne ve miktarına, kullanılan to mambranı türüne, to cihazının işletme basıncına, atık su oranına ve to cihazının tasarımına göre değişir. örneğin, deniz suyunu iyileştiren to cihazları suyun içindeki çözünmüş minerallerin %99unu ayırır ( yani %1 kadar mineral iyi su tarafına kaçar), deniz suyundan iyi su elde edilirken ham suyun %60 kadarı atık olarak atılır. oysa 1000 mikros/cm iletkenlikteki bir kuyu suyundan kazan besi suyu üreten bir to cihazının %3 kadar mineral kaçırmasına müsaade edilir, bu işlem sırasında ham suyun %20 kadarı atık su olarak atılır.

    to cihazı tasarımında ham suyun içindeki çözünmüş maddelerin türü ve miktarı, suyun sıcaklığı, üretilecek suyun debisi ve bu suyun kullanım maksadı tasarım kriterleri için en önemli verilerdir.
    düşük basınçta çalışan ve ham sudaki minerallerin yalnızca %70 kadarını ayıran mambranlar olduğu gibi, çok yüksek basınçta görev yaparak minerallerin %99 kadarını ayıran mambran türleri de mevcuttur. diğer taraftan, çok düşük maliyet ile iyi su ürettiği için bugün en çok tercih edilen poliamid mambranlar klorlanmış suya dayanıklı değilken, ilk icat edilen mambranlardan olan selüloz asetat türü mambranlar klor ile dezenfekte edilen sularda ve steril ortamlarda halen kullanılmaktadır. mambranların çoğu 45 – 50 derece c sıcaklıklarda deforme olurlar. son yıllarda 80 derece c su ile yıkanabilen mambranlar da üretilmiştir. son icat edilen to mambran türleri ile artık her ihtiyaca, her prosese ve atık su dahil her kötü suya uygun to mambranı seçmek ve to cihazı imal etmek kolaylaşmıştır.
    to cihazı, üzerinde mambran kapları, to mambranları, bir pompa, vanalar, borular ve bazı ölçü birimleri ve bunları kontrol eden bir ana panodan yapılmış bir sistem, hatta bir tesisat olarak kabul edilebilir. ancak, basit görünen bu tesisatta mambran türünün ve miktarının seçimi, mambranın ham su tarafındaki su hızı, mambran içinden suyun diğer tarafa geçiş hızı, gittikçe mineral oranı artan ham suyun kristal üreterek mambranları tıkama risklerinin hesabı gibi bir çok hassas noktalar to tasarımını bir mühendislik ihtisası konusu yapar. yanlış tasarımı yapılan to cihazlarının mambranlarının çok az ömürlü olduğunu ve bu cihazları kullanan işletmelerin bir iki yılda bir to mambranlarını yeniledikleri görülmektedir. iyi tasarlanmış ve iyi bakımı yapılan bir to cihazının mambranları genelde 5 ile 7 yıl kadar görev yapmakta ve bu süre sonunda cihaza yeni mambranlar takılmaktadır.
    to sisteminin çalışma şekli böbreklerin çalışmasını andırır. böbrek, kandaki zararlı nesneleri ayırır ve bir miktar su ile bunları vücut dışına atar. to cihazı da sudaki mineralleri ayırır ve bunları dışarı atabilmek için bir miktar suya ihtiyacı vardır. mineralleri atmak için yeterli miktarda su olmazsa, ayni böbrek taşı misali to içinde de taşlar oluşur. bu nedenle, ham suda bulunan mineral miktarına göre ve to sisteminin üreteceği su miktarına göre atık su oranı hesap edilir. örneğin çok mineral içeren deniz suyunu arıtan bir to sisteminde atık oranı %60 kadarken, 1000 iletkenlikte bir kuyu suyu ile çalışan to yalnızca %15 –20 kadar su atar. su içinde bulunan ve kristal üretmeye meyilli olan silikat, kalsiyum ve magnezyum minerallerinin çok yüksek oluşu tasarım şartlarını çok etkiler ve bu tür sular ile çalışan to cihazları ancak çok su atarak sağlıklı çalışabilirler.
    çok az miktarda su üreten to cihazlarında to mambran sayısı azdır. ham su, az sayıdaki mambranlardan geçerken suyun büyük bir kısmı süzülmeden mambranı terk eder. bu nedenle, az su üreten to cihazlarının üretim randımanı çok düşük olur ve bu cihazlar, ham su kalitesi çok kötü olmasa dahi (1000 mikros/cm gibi) %60 - %80 kadar su atarlar. ayni kalitede ham sudan 30 – 40 m³/saat su üreten bir to cihazı ise yaklaşık %15 kadar su atar, dolayısı ile yüksek kapasiteli to cihazları çok daha randımanlıdır.

    ters osmos cihazı hidrofor kadar kolay işletilen bir cihazdır.hidroforun dahi ara sıra kontrolleri gerektiği gibi, to cihazının sağlıklı işletilmesi için periyodik kontroller yapılması şarttır.

    günlük kontroller: to işletmecisi her gün yalnızca göz kontrolu yaparak işletme değerlerini bir çizelgeye kaydeder. yüksek debili to sistemlerinde her mambran kademesinin ve filtrelerin de basınç değerleri bu çizelgede yer alır. bu çizelgedeki değerlerin haftalık, aylık ve yıllık olarak karşılaştırılması, to cihazının sağlıklı çalışıp çalışmadığını, yakın zamanda mambranların yıkanmasının gerekliliğini ve mambran ömrünün yakında sona ereceği gibi bilgileri işleticiye gösterir.
    son kontroldan sonraki çalışma süresi (saat), mambran giriş basıncı, atık su basıncı, üretim suyu debisi, atık su debisi, ham su iletkenliği, ham su sıcaklığı, üretim suyu iletkenliği, üretim suyu ph değerlerinin kaydedildiği bir çizelge sayesinde ham su kalitesindeki doğal mevsimsel değişimler de görünmüş olur. iletkenliği değişen ham suyun, mambranlara zarar veren sertliği ve silikat miktarı da yükselmiş olabilir.
    dönemsel olarak yapılan su analizleri ile bu durumun incelenmesi gerekir. su analiz değerlerine göre to cihazının yeni işletme değerleri tayin edilir. örneğin, ham suda silikat değeri yükseldiyse to atık suyu debisinin yükseltilmesi normaldir.

    haftalık kontroller: ham su kalitesine göre yapılan to tasarımlarında, bazen ham su içine antiskalant tabir edilen kireç taşı ve silikat taşı önleyici kimyasal inhibitör, asit veya kostik dozajlanır. ayrıca, to üretim suyunun son şartlandırması olarak da bazı kimyasallar üretim suyuna verilebilir. to sistemine dozajlanan kimyasalların bidonlardaki miktarı ve dozaj pompasının çalışma şekli ve ayarları haftada bir kontrol edilir. kimyasallar azaldıysa takviye edilir. to öncesi ham suyu süzen kum filtresi veya çok katmanlı filtrenin (mülti media filtre) veya diskli filtre nin otomatik olarak ters yıkama yaptığı gözlemlenir.

    aylık bakımlar:
    kartuş filtreler: to cihazına giren ham suyun son filtresi olan 5 mikronluk kartuş filtrelerin su giriş – çıkış basınç kaybı gözlemlenir ve gerekirse kartuş filtreler yenilenir. kartuş filtrelerde basınç kaybı az dahi olsa, bunlarda bakteri çoğalmasını önlemek amacı ile en çok iki ayda bir kartuşlar muhakkak yenilenir.
    t.o. işletim çizelgesi gözlemi: artan basınç, artan iletkenlik, debi farklılığı, su sıcaklığı farkı gözlemlenir ve bunun sonunda mambran yıkama zamanına ve mambranın ömrüne karar verilir.
    t.o. mambranlarını yıkama periyodu: to mambranlarının yıkanmasının zamanı için iki ayrı görüş vardır:
    bir görüşe göre, to cihazında herhangi bir sorun yaşanmasa dahi to mambranları ayda bir veya iki ayda bir periyodik olarak yıkanmalıdır. diğer bir görüş ise, mambrana su giriş-çıkış basıncı belli bir sınırı geçince veya üretim suyu kalitesi belli bir oranda bozulduğunda to mambranları yıkanmalıdır.
    bugüne kadar kurulmuş olan to sistemleri incelendiğinde yukarıdaki iki görüşün de doğru yanları olduğu tespit edilir. bu tespite dayanarak to mambranlarını yıkanma kriteri her işletmeye göre değiştiği söylenebilir. örneğin bir işletmede to üretim suyu çok hassas ve kritik bir ürün imalatında kullanılıyorsa, bu durumda emniyet için ayda bir kısa süreli mambran yıkaması doğru bir yöntemdir. ancak, to üretim suyu alçak basınçlı bir kazanın besi suyu olarak veya soğutma suyu olarak kullanılıyorsa, bu işletmede to mambranlarının ayda bir yıkanması yerine üretim suyu kalitesini ve cihaz basınç kayıplarını çizelge üzerinde gözlemlemek ve buna göre to mambran yıkama zamanını tespit etmek daha uygun ve ekonomik bir yöntemdir.
    genelde, sorun yaşanmayan to cihazlarının mambranlarının yıkanması birkaç saat gibi bir sürede yapılır ve bu nedenle işletme bu duruştan etkilenmez. yıkama solüsyonunun hazırlandığı sentetik bir kapta bakteri ve organiklere karşı yüksek ph değerinde bir kimyasal ve kristal oluşumuna karşı düşük ph değerinde bir kimyasal solüsyonu hazırlanır. normal işletme sırasında to içinden geçen suyun yönü ile ayni yönde bu kimyasal solüsyonlar geçirilir, yani ters yıkama yapılmaz. to cihazının montajı veya tasarımı sırasında hazırlanmış olan sirkülasyon hattı sayesinde, önce bir kimyasal solüsyonun mambranlar içinde sirkülasyonu yapılır, daha sonra cihaz çalıştırılarak mambranlar durulanır. bundan sonra ikinci kimyasal solüsyonu ile mambranlar içinde sirkülasyon yapılır ve arkasından cihaz çalıştırılarak durulama yapılır ve böylece yıkama sona ermiş olur. bu yıkama işleminden hemen sonra to cihazı en iyi suyu üretmeyebilir. genelde birkaç saat işletme süresinden sonra to cihazı normale döner ve iyi su üretmeye başlar
    problemli to mambranlarının yıkanması gerek ön şartlandırması gerekse imalat projesi iyi tasarlanmamış veya iyi işletilmemiş bir to cihazının mambranları kısa sürede bozulur. bunun sonucunda to cihazının kapasitesi düşer veya üretim suyu iletkenliği artar. to mambranlarının bozulmasının nedenleri olarak şunlar sayılabilir:

    1.ham su ile gelen katıların iyi filtrelenmemesi ve katıların mambranlar içine dolması;
    2.ham su ile gelen demir, mangan gibi metallerin mambran yüzeyine yapışması;
    3.mambran içinde kalsiyum, magnezyum veya silikat gibi mineral kristalleri oluşması;
    4.mambran içinde bakteri üremesi.

    bu tür sorunlarda öncelikle teşhis çok önemlidir. to konusunda bir uzman şirketin problemi teşhis etmesi ve buna göre mambranların yıkanması en uygun yöntemdir. yerinde yapılacak inceleme sonucunda konacak teşhise göre birkaç değişik yıkama yapılabilir. yıkama sonucunda to mambranları kurtarılabilir, ancak, mambranlar muhakkak biraz kalıcı zarar görür, sonuçta üretim suyu kalitesi de düşer.
    to mambranlarının bozulması bazı işletme hataları veya normal bir işletme süresi sonucunda normal eskime ile to mambranları bozulur. bu bozulmanın yıkama ile iyileştirilmesine imkan yoktur ve bu durumda to mambranları yenilenir. normal şartlarda to mambranları 3 ile 6 yıl arasında görev yaparlar. mambranların genellikle 3 yıl imalatçı garantileri vardır. bu garanti yalnızca mambran imalat hatalarına karşı olup işletme hatalarını kapsamaz. normal eskime dışında to mambranlarının bozulması için aşağıdaki nedenler sayılabilir:

    1.mambranların aşırı tıkanması sonucunda çok yüksek basınçlar altında uzun süre çalıştırılması ve mambranların deforme olması;
    2.yanlış yıkamalar ile mambranlara kalıcı olarak zarar verilmesi;
    3.klor ve ozon gibi oksidan maddeye dayanıklı olmayan poliamid ve tfc türü to mambranların uzun süre klorlu ve ozonlu su ile beslenmesi

    sanayi kuruluşlarında to cihazı işletenlerin bir çoğu, to işletim maliyetini azaltmak maksadı ile, to el kitabındaki önerilere uymazlar, bu nedenle to mambranları tamamen bozulur ve genelde sonuç çok pahalıya mal olur. en çok karşılaşılan yanlışlıklar şunlardır;

    - to sistemini koruyan 5 mikronluk filtre kartuşlar yıkanmamalıdır.bazı işletmelerde, filtre kartuşlarını atmaz ve kartuşlar yıkanıp yerine takılır. yıkama sırasında kartuşlar deforme olur.sonuç olarak sudaki katılar iyi süzülmez, ayni zamanda filtre malzemesi parçalanarak to mambranları içine gider. ayrıca, filtre içinde çoğalan bakteriler to mambranlarına giderek bunların tıkanmasına da neden olur.
    - su israfını önlemek düşüncesi ile to cihazının atık su ayar vanası kısılır ve atık su miktarı azaltılır, ilk tasarıma göre yapılan ayar değiştirilir; sonuçta to mambranları içinde kristaller oluşur ve mambranlar çok kısa zaman içinde muhakkak tıkanır.
    - basınçlı su pompası sonrası, mambranlara giren suyun basıncını ayarlayan vananın konumu değiştirilerek üretim suyu miktarı tasarlanan debinin üzerine çıkarılır. normalden daha çok üretim yapmaya zorlanan to mambranları zarar görür.
    - kimyasal dojazı azaltılır veya çoğaltılır, veya su yumuşatma cihazı ile yumuşatılan suyu kullanan to cihazlarında su yumuşatma rejenerasyonu yapılmaz. sonuçta to mambranları içinde kristaller oluşur ve mambranlar tıkanır.
    - to cihazını besleyen suyu filtreleyen kum filtresinin ters yıkama periyodunun aralıkları uzatılır; sonuçta filtreler içinde bakteri ürer ve bakteriler to mambranları içine geçerek burada biofilm tabir edilen geçirimsiz bir katman oluştururlar, to üretim suyu azalır, su kalitesi bozulur.

    buhar jeneratörü besi suyu: buhar jeneratörlerinde, kazanlardaki gibi kazan suyu için geniş bir hacim yoktur. jeneratöre gelen su kısa zamanda buhara dönüşür, su içinde bulunan ve h2o molekülü olmayan her mineralin jeneratörün boruları içinde taşlaşması çok doğaldır. buhar jeneratörüne yumuşatılmış su verilmesi oluşan taşlaşmayı önleyemez, çünkü yumuşatılmış su içinde de çok miktarda mineral bulunur. taşlaşma oluşturan mineraller kısa bir zaman içinde jeneratörün ısı verimini düşürürler. oysa, buhar jeneratörü t.o. ile üretilmiş ve %97 kadar saflaştırılmış su ile beslenebilir ve yaşanan sorunlar %97 kadar azaltılabilir.
    soğutma suyunun hazırlanması: hassas metal döküm yapan ve hassas plastik enjeksiyon yapan sanayi kuruluşları, kalıp soğutma sularına çok önem vermektedir. kalıpların içinde taş ve kışır oluşumu ürün kalitesini ve üretim hızını etkilediğinden, bu tür sanayilerde soğutma suları t.o. cihazı ile hazırlanmaktadır
    enerji santralları: enerji santrallarında 0,1 µs/cm iletkenlik altındaki kalitede saf su istenmektedir. ayrıca sudaki silikat (sio2) miktarının 0,05 mg/lt altında olması şartı vardır. batı dünyasında, yeni kurulan enerji santrallarında buhar kazanı besi suyunun ön saflaştırılması çoğunlukla t.o. sistemi ile yapılmaktadır. besi suyunda istenmeyen minerallerin %98i t.o. sistemi ile ayrıldıktan sonra su, klasik miks-bed demineralize cihazı ile veya hiç rejenerasyon sıvısı kullanmayan elektro-deionizasyon (edi) cihazı ile saflaştırılmaktadır. böylece asit ve kostik gibi, işletmeci için tehlikeli olan sıvılar su hazırlamada kullanılmadığı gibi, çevreye zararlı rejenerasyon atık suyu da oluşmaz.
    reçineli demineralize öncesi suyun saflaştırılması: t.o. icat edilmeden önce daha çok kullanılan reçineli demineralize (deiyonize) sisteminde bulunan reçinelerin rejenerasyonu asit ve kostik ile yapılmaktadır. çok pahalıya mal olan bu işletme tekniği aynı zamanda, t.o. işletmeciliğine kıyasla çok zahmetli bir işletme tarzıdır. reçineli demineralize öncesi ham suyun t.o. ile saflaştırılması ile, su içindeki mineraller %95 – 98 kadar azaldığından, bu işlemden sonra suyun reçineli demineralize ile saflaştırılması çok daha başarılı olmakta, aynı zamanda, reçinelerin kimyasallar ile rejenerasyonu %95 azalmaktadır.
    tekstil boyahanesi için proses suyu üretimi: genellikle yumuşatılmış su kullanan tekstil boyahanelerinde yılın 12 ayı ürün kalitesinde standardı yakalamak imkansızdır, çünkü kuyu veya baraj sularının kimyasal nitelikleri yılın 12 ayı içinde çok değişkendir. buna karşılık t.o. ile elde edilen işletme suyunun kalitesi yılın 12 ayı içinde, yumuşatılmış suya kıyasla çok az değişir. ülkemizde bunu fark eden bazı tekstil boyahaneleri, tekstil prosesinin bazı safhalarında yüksek kalitede su kullanmak üzere t.o. sistemleri yatırımı yapmaktadır.
    kimya sanayii: bazı kimya sanayilerinde proses için gerekli düşük iletkenlikteki sular t.o. sistemi ile elde ediliyor. bu konuda ülkemizdeki öncülüğü gemlikte bulunan marmara entegre kimya sanayii yapmıştır. daha sonra iki tutkal üretim tesisine t.o. sistemleri kurduk ve t.o. ile üretilen suyun kalitesi nedeni ile tutkal üretiminde kalite yükselmiştir.
    içme suyu üretimi: kuyu suyundan t.o. ile üretilen ve piyasa şartlarına göre şişelenen içme suları uzun yıllar önce dünya piyasasında yerini aldı. uzun zamandır amerika kıtasında piyasaya sürülen şişelenmiş t.o. suları son yıllarda avrupa kıtasında ve rusyada da satılmaya başladı. 2001 yılı yaz aylarında ülkemizde de piyasada görünmeye başlayan t.o. içme sularının ülkemizdeki piyasa adı sofra içeceğidir. #4184038

    meyve suyu ve meşrubat sanayii: eskiden kireç–soda yöntemi ile hazırlanan meşrubat suları son yıllarda t.o. ile hazırlanıyor. t.o. sisteminin işletmesi çok kolay, çok kaliteli su üretiyor ve işçilik gerektirmiyor, ayrıca t.o. sisteminin yatırım maliyeti daha da düşük ve kireç–soda metoduna göre çok daha az yer işgal ediyor. mersin’de bulunan etap tarım işletmesine kurmuş olduğumuz t.o. sisteminin ürettiği su ile meyve suyu imal ediliyor. meyva suyu işletmesinde t.o cihazı.
    ilaç sanayii: ilaç sanayiinde, şırınga ile insana verilen ilaçların imalatında kullanılan saf suların üretiminde t.o. ön arıtma cihazı olarak kullanılmakta, daha sonra bu sular distilasyon ve mikro-filtrasyon yöntemi ile son haline getirilmektedir.
    hastahanelerin dializ bölümleri: hastahanelerde bulunan ve böbreği iyi çalışmayan insanların kanı içindeki üreyi ayırmayı amaçlayan dializ makinaları, t.o. cihazı ile üretilen kaliteli su ile besleniyorlar.
    deniz suyundan şehir ve kullanma suyu üretimi: yeterli şehir suları olmayan arap ülkeleri t.o. sisteminin gelişmesinde tarihi bir rol oynamışlardır. bugün bu ülkelerde bulunan kentsel yerleşimlerin çoğunda deniz suyundan t.o. ile üretilmiş şehir suyu kullanılmaktadır. içinde 35000 mg/lt mineral bulunan ve 600 fransız sertliğinde olan akdeniz suyundan t.o. ile 350 – 400 mg/lt ( yaklaşık 600 – 700 µs/cm iletkenlikte) ve 3 fransız sertliğinde su üretilmektedir.
    deniz suyundan gemiler için kullanma ve içme suyu üretimi: yeni gemiler de artık ihtiyacı olan suyu gemi içinde bulunan t.o. sayesinde denizden temin etmektedirler. böylece, gemide büyük hacimli su depolarına ihtiyaç kalmamıştır.
    askeri ve stratejik önemi olan yerler için içme ve kullanma suyu üretimi:
    t.o. cihazları h2o molekülünü geçirip diğer molekülleri ender olarak (%1 – 2 kadar) geçirdikleri ve ayrıca mikropları da çok iyi süzdükleri için, askeri tesislerde, savaşlarda, çok önemli ve güvenilir içme suyu üretme cihazı olarak tercih edilmektedir. askeri amaç ile kamyon üzerine monte edilen, titreşimlere ve zor şartlara dayanıklı t.o. cihazı imal edilen t.o. üreticileri bulunmaktadır.
    atık sudan geri kazanım: avrupa ülkelerinde, yerleşim alanı az olan sanayi tesisleri, arıtılmamış atık sulardan t.o. ile su geri kazanmakta ve böylece, bir taraftan elde edilen iyi su tekrar kullanılmakta, diğer taraftan debisi azalan atık sular için daha küçük ölçekte atık arıtma tesisi kurulmaktadır. ancak, bu uygulamada atık su doğrudan t.o. sistemine verilemez, önce mikro-filtrasyon olarak adlandırılan başka bir mambran tekniği ile atık su içinde bulunan katılar ve bakteriler arındırılır. mikro-filtrasyon t.o. dan daha pahalı bir sistem olduğundan bu teknik her işletmenin ekonomisine uymaz ve henüz ülkemizde kullanılmamaktadır. fakat, biyolojik atık arıtma tesisinden belli bir standarda göre arıtılmış olarak çıkan suyun çok iyi filtrelenmesi ve şartlandırılması ile (mikro-filtrasyon kullanılmadan) t.o. sistemi sayesinde bir miktar su geri kazanılabilir.

    t.o. cihazının ilk çalışması sırasında ürettiği suyun miktarı istenilen kapasitede olabilir. ancak t.o. cihazı zaman içinde, doğal olarak kapasite kaybına uğrayan bir cihazdır. sanayi için t.o. cihazı imal eden ciddi kuruluşlar, t.o. cihazının kapasite kaybının kullanıcıyı zor duruma düşürmemesi için ve t.o. mambranlarının çok sık yıkanmasını önlemek için cihaz tasarımında aşağıdaki üç hususu muhakkak göz önüne alırlar:
    1)t.o. mambranlarının %15 - %20 kirlenmesi durumunda dahi yeterli iyi suyu üretecek şekilde mambran adedi hesaplanır.
    2)to mambranlarının zaman içinde su geçirgenliğinin azalması hesaplanır ve bu
    mambranların üç yıl sonra dahi arzu edilen miktarda su üretmesi tasarlanır.
    3)pompa gücü yüksek seçilerek mambranların kısmen tıkanması durumunda dahi cihazın, daha yüksek basınç altında, istenen kapasitede su üretmesi tasarlanır. pompa çıkışında bulunan ayar vanası sayesinde mambran üzerindeki basınç ayarlanır. veya, motor hızını frekans ile ayarlayan bir motor kumanda cihazı seçilerek her zaman ayni debide su üretimi tasarlanır.

    t.o. mambranlarının çok çeşidi vardır. ham su kalitesine ve işletmede istenen suyun kalitesine göre mambran türü seçilir. bazı t.o. mambranları sudaki minerallerin %99unu dahi ayırabilirler, fakat bu derece iyi suyun üretimi bazı işletmeler için gereksiz olabilir. suyun saflığında daha çok tolerans kaldırabilen işlerde düşük basınçta çalışan ve sudaki minerallerin (iletkenliğin) %90-95ini ayıran mambranlar seçilebilir. böyle bir cihazın pompa motor gücü daha düşük olduğundan iyi suyun maliyeti de düşük olur.
    bir metre uzunluğunda ve 8 (200 mm) çapında bir t.o. mambranı içinde değişik miktarda mambran yüzeyi bulunabilir. bir mambran birimi içinde çok miktarda yüzey bulunursa bu mambranın yıkanması zor olabilir. ham suyun kirlilik durumuna ve işletmenin hassasiyetine göre mambran yüzey miktarı seçmek doğru olur.

    t.o. cihazının en pahalı kısmı olan mambranların bir kaç yönden korunması gerekir.
    katı partiküllere karşı koruma: ham suyun mambranlara gelişinden önce çok iyi bir şekilde katı cisimlerden ve organiklerden arınması istenir. bunun için t.o. cihazından önce suyun çok iyi bir şekilde filtrelenmesi doğru olur. genelde t.o. cihazı şasisi üzerinde bulunan 5 mikron kartuşlu filtreler bir çeşit sigorta filtresi olarak kabul edilmelidir ve ön filtrasyon yapılırken bu 5 mikronluk filtrelere güvenilmemelidir.
    kireçlenme ve kristalleşmeye karşı koruma : ham su içinde çözünmüş halde bulunan bazı mineraller mambranlar içinde kristalleşerek bunları geçirimsiz yaparlar. buna önlem olarak, ham suyun kimyasal analizi göz önüne alınarak, ham suya bazı kimyasallar verilmesi tasarlanır. bu kimyasal dozajlarının otomatik olarak yapılması işletme
    emniyetini sağlar.
    bakterilere karşı koruma: bazı bakteri türleri mambran içinde üreyerek geçirimsiz bir film oluştururlar ve mambranın su geçirim kabiliyetini bozarlar. bunu önlemek için ham su çok iyi tetkik edilmeli ve ham suda bakteri varsa suyun bakterilerden arınması sağlanmalıdır, ancak bu dezenfeksiyonu yaparken mambranlara zarar verilmemelidir.
    durgunluğa karşı koruma: uzun süre kullanılmayan t.o. cihazı içinde bakteri üremesi ve minerallerin kristalleşmesi mambranları tıkar. bunu önlemek için cihazın kumanda panosundaki bir program sık sık mambranlar içinden su geçişini sağlamalıdır. t.o. tekliflerinde bu hususa özellikle dikkat edilmelidir. bizim kurduğumuz t.o. cihazlarında bu otomasyonu temin ediyoruz.
    yüksek basınca karşı koruma: cihazın atık su hattında bulunan bir vananın yanlışlıkla kapatılması cihaz içinde anormal yüksek basınç oluşturur. bunun önlenmesi için cihaz bir yüksek basınç şalteri ile korunmalıdır.
    basınç şoklarına karşı koruma: hızla devreye girip çıkan pompalar ile çalışan t.o. cihazlarında, her duruş ve kalkışta mambranlar üzerinde basınç şoku oluşur, bu da mambran ömrünü azaltır. artık ülkemizde de kolayca bulunan soft start yani yumuşak kalkış motor kumanda cihazı veya frekans kontrollu cihaz ile teçhiz edilmiş bir t.o.da hem mambranların ömrü uzar, hem de elektrik arızaları en aza iner.
    yüksek basınçlı pompa ve korunması: t.o. cihazının kalbi sayılan basınçlı pompanın yüksek kalitede, yüksek randımanlı ve paslanmaz çelikten imal edilmiş olması t.o. cihazının işletme ekonomisi, ömrü ve sağlıklı çalışması için gereklidir. bu pompanın kuru çalışmaması için pompa girişinde bir basınç şalteri ile giriş basıncının kontrol altında tutulması gerekir.
    mambran kapları: mambranları barındıran ve yüksek basınca dayanıklı kapların elektrokorozyona dayanıklı malzemeden imal edilmiş olması istenir. özellikle, cihazın atık su çıkışına yakın olan kaplar içinden çok yüksek iletkenlikte su geçtiğinden, bazı paslanmaz çelik mambran kapları içinde korozyon oluşur, bu da mambran bakımlarında zorluk yaratır.
    otomatik kapanan vanalar: t.o. cihazının duruşlarında cihazın su giriş ve çıkış vanalarının kapanması cihazı bir çok tehlikeye karşı korur. cihazın devreye girmesinden birkaç saniye önce bu vanalar otomatik olarak açılmalıdır.
    ölçü cihazları: ham su kalitesi, üretilen suyun özelliği ve proseste istenen hassasiyete göre t.o. cihazı üzerinde bazı ölçü cihazları bulunur. bu ölçü cihazları su kimyasına ve türkiye sanayi şartlarına göre çok iyi tasarlanmalı ve güvenilir kalitede ölçü cihazları kullanılmalıdır.
    emniyetli kumanda panosu: plc (programlanabilir lojik kontrol) ile teçhiz edilmiş bir pano ile yukarıda tarif edilen kontrollar kolayca yapılır. ayrıca, pano üzerindeki ikaz ışıkları ile cihazın duruş sebepleri ve çalışma durumunun gösterilmesi işleticiye kolaylık sağlar. yüksek debili t.o. cihazları üzerinde, her tür bilgiyi bir pano üzerinde gösteren, cihazın durma ve alarm durumu sebeplerini anlatan panolar tercih edilmelidir.
    motor kumandası: pompa motorunun emniyetli çalışması ve kalkışlarda ani elektrik yüklerini azaltması ve t.o. mambranları üzerinde basınç şoklarının en aza indirilmesi için 10-15 hpden daha güçlü pompa motorlarının softstart tabir edilen elektronik şalter ile yapılması yerinde olur. ülkemizde hala kullanılan yıldız – üçgen şalterler sanayi ülkelerinde artık kullanılmamaktadır.
    numune muslukları: cihazın ürettiği suyun kalitesi bozulduğunda, bunun teşhisinin konabilmesi için mambran kaplarının her biri üzerindeki numune musluklarından örnek su alınır. bu nedenle, t.o. cihazı üzerinde bu musluklar olmalıdır.
    paslanmayan şasi: t.o. cihazının bakımı ve kontrolu sırasında cihazın şasisi üzerine kimyasallar damlayabilir. ayrıca havanın rutubeti de şasi üzerinde damlalar oluşturduğundan metal şasiler paslanmaya meyillidir. cihaz şasisinin yüksek basınç altında imal edilmiş cam elyaflı sentetik malzemeden olması şasi bakımını ortadan kaldırır; ayrıca cihaz daha estetik görünür. t.o. cihazı araştırmasında şasilerin de göz önüne alınması doğrudur.

    kaynaklar;
    yük. müh. enis burkut / termodinamik dergisi sayı 101
    isısan çalışmaları no.252
    ttmd tesisat mühendisliği uygulama kitabı
    ayrıca;
    (bkz: enis burkut)
    (bkz: ısısan)
    (bkz: mühendis ve makina)
    (bkz: termodinamik dergisi)
  • hem ofisimizde hem de evimizde içme suyu elde etmek için kullandığımız sistemdir. tezgahaltına yerleştirilen bir adet depo ve 3 adet büyük boy filtre kutusu bulunur. elde edilen su damacana sulardan daha leziz olmakta ve fiyat olarak yaklaşık 6 ay içerisinde kendini amorti etmektedir.
  • urettigi suyun tadini dunyadaki tum kaynak sularina degisemeyecegim su uretme yontemi (unyenin fatsa cikisindaki aci su isimli su haric). dasani aquafina turkuaz hepsine bayiliyorum ne yazik ki.
  • discus çiftleştirilecekse, olmazsa olmaz bir dalgadır bu rivörs ozmoz. uzun uzun yazılır şimdi de kimsenin okuyacağını sanmıyorum; illa merak eden varsa, gitsin burdan okusun.
    http://www.rockymountaindiscus.com/rofaqs.htm
  • discus akvaryumu kurulması aşamasında 500-1000 tl maliyet ile koca künkün musluğunuzun altına kurulması olayı. halbuki discusda bu kadar hassas olmaya lüzum yoktur, r/o (ters ozmoz) sistemi sudaki yararlı iyonları da süzüp zararsız ama faydasız bir su kalitesi ortaya çıkartır. gerçi diskuslarda eğer bitkili ve kumlu tank kullanıyorsanız dip çekimi olayı da yalandır, dipte biriken dışkılar asla nitrit miktarını artırmaz, çünkü akvaryumun en büyük nitrit kaynağı balıkların solungaçlarından çıkan sudur.

    kakada amonyak olmaz, çişte olur.

    ters ozmoz sistemi sadece ve sadece yavru tanklarındaki suların değişimlerinde efektiftir. erişkin balık tanklarına su eklemek için 300 litre su akıtıp 100 litre arınmış su elde etmek çok maliyetli olup, bunun yerine klor ve kloramin giderici kimyasallar ve su düzenleyicileri çok daha ekonomik ve güvenlidir...

    tabi gh ve kh değerleriniz oturmuş ise...
  • suyu kimyasal herhangi bir madde kullanmaksızın arıtması, günde 120 lt. den binlerce metreküpe kadar sağlıklı ve güvenli içme ve kullanma suyu sağlaması, işçilik gerektirmemesi, üretilen su maliyetinin son derece düşük olması, montajının kolaylıkla yapılması, kendisine özgü deposu ile arıtılmış suyun uzun süre sağlıklı kalmasını sağlaması gibi avantajları vardır.
  • validenin eve taktırdığı su arıtıcısı sayesinde tanıştığım teknoloji. waterbox adında bir alet. tadı hakikaten şahane. yalnız şöyle bir durum var; dün evdeki yegane evcil hayvan olan balığın suyunu bununla değiştirdim 1 saat sonra balık öldü.
hesabın var mı? giriş yap