toplumculluk

• ilk defa az önce kullandım bu terimi, "ben mi buldum acaba?" diye içime kurt düştü, tdk'ya girdim, meğerse benden önce terimleştirmişler.[1]
  
  kullanma sebebim ise seneca'nın epistulae morales 5.4'te bahsettiği felsefenin ilk vaadinde geçen congregatio terimi oldu. filosof söz konusu yerde şöyle diyor: "hoc primum philosophia promittit, sensum communem, humanitatem et congregationem." türkçeleştirirsek "felsefenin ilk vaadi ortak duygulanım, insancıllık ve toplumculluktur."
  
  sensus communis, daha sonradan gominist rejime adını veren ortaklık duygusunu barındırır bünyesinde. bu tamlama insanların toplum yaşamını birlikte kurma, yürütme ve mevcut düzende eşit haklarla donanma şeklinde yorumlayabileceğimiz duygudaşlığı gösteriyor. humanitas sık bahsettiğimiz gibi günün moda değerlerinden olan "insan hakları ve insanlar arası eşitlik düzleminde insanı temel alan düşünce tarzı"nı işaret ediyor. burada toplumculluk diye çevirdiğim congregatio ise "birleşmek, bir araya gelmek" anlamındaki congredi fiilinden türer. mana olarak da insanların bir araya toplanmasını yani toplum haline gelişini ve birbirleriyle olan temasını, daha modern tabirle, sosyalleşebilmesini gösterir. bu yüzden terim klâsik çağda yaygın olarak "toplum, cemiyet" anlamında kullanılmıştır.[2] çağdaş batı dillerine ilişkin benden bir tüyo: başında congr- önkökünü gördüğünüz her terimde bir "uyuşma, bir araya gelme, sürüleşme" anlamı gizlidir. örneğin ingilizcede congruous (lat. congruus) "uyumlu" anlamına gelir. türkçede de sık kullandığımız kongre terimi de yine insanların bir araya gelişini, toplanışını gösterir.
  
  netice olarak latincedeki congregatio için türkçede toplumculluk terimini kullanmayı öneriyorum, kabul edenler? kabul edilmiştir. kullandığım bu karşılığın bir sağlamasını da r. m. gummere'nin, seneca'nın ilgili ifadesindeki ilgili terimi ingilizcede "sociability" terimiyle karşılamasına [3] bakarak yapabilirsiniz. zira tdk'nın toplumbilimleri sözlüğünde de toplumculluk teriminin ingilizcesinin sociability olduğu söylenmiş.[4]
  
  congregatio için her yol toplumculluk yani. yine bir hatırlatma, toplumculluğu toplumsallık ile karıştırmamak gerekiyor, zira toplumsallık toplumsal yani topluma özgü olma durumunu gösterirken, toplumculluk toplumu öne / temel alma temayülünü ve sosyalleşebilme yetisini gösterir. aradaki ayrımı humanitas teriminin insanlık değil, insancıllık olarak düşünülmesi gerektiğiyle de çözebilirsiniz. böylece seneca söz konusu eserinin ilgili bölümünde felsefenin hem birey hem de toplum temelli bir hedef güttüğünü dile getirmiş olur.
  
  notlar
  
  1. http://tdkterim.gov.tr/…ayn=bas&kelime=toplumculluk
  2. http://artfl.uchicago.edu/…ct.pl?c.18:4372.lewshort
  3. seneca, ad lucilium epistulae morales, tr. by r. m. gummere, vol 1, william heinemann, london, 1925, s.21. ya da bkz. http://www.intellectualpornography.com/…seneca.html
  4. http://tdkterim.gov.tr/…ayn=bas&kelime=toplumculluk