transdinyester cumhuriyeti ^*

• moldova'nın en doğusunda, dinyester ırmağı ile ukrayna sınırı arasında uzanan, incecik bir alana sahip, bağımsızlığı hiç bir devletçe tanınmamış ülke. bu bölgenin halkı ağırlıklı olarak moldova'ya sscb döneminde yerleştirilmiş rus-ukraynalılardan oluşmakta olup, bağımsızlık talep etmelerinin başlıca sebebi budur -bir de artık moldova'nın resmi dili olan romence'yi konuşmak istememeleri yüzünden. yanılmıyorsam ülke bayrakları da orak-çekiçlidir, buradan hareketle ülkenin sosyalist özellikler taşıdığını ve/veya halkının sscb dönemine özlem duyduğunu da ifade edebiliri.
• moldova'nın en doğusunda, dinyester ırmağı ile ukrayna arasında yer alan transdinyester (ingilizce transnistria ya da transdniester) bölgesinde kurulmuş olan ülkedir. zaten transnistria stânga nistrului (nistru -dinyester ırmağı- nun sol kıyısı) anlamına gelmektedir.
  bu ülkenin kurulma nedenlerinin temeli ikinci dünya savaşına dayanmaktadır. ikinci dünya savaşı öncesi bessarabia bölgesi molotov von ribbentrop paktı ile sovyetler birliğine bırakılmasından sonra sovyetler birliği bu bölgede dinyester ırmağının doğusunu -özerk olarak- ve bessarabia bölgesini kapsayan moldova sovyet sosyalist cumhuriyetini kurdurtmuştur.
  2001 kayıtlarına göre nüfusu 633,600 olan ülkenin %43 ü romen kökenli moldovalı, %28i ukraynalı %25i de rustu. bu kayıtlardan da görüldüğü üzere etnik bakımdan hayli zengin olan bölgede, moldova parlamentosunun 1989 yılında çıkardığı resmi dil kanunuyla etnik çatışmalar çıkmıştır. moldova'nın bu kanunla resmi dili romence yapma çabası rusça konuşan azınlık üzerinde baskıya sebep olmuştur. aynı tutum bayrak konusunda da tekrar edilince çatışma tırmanmış ve olaylar 1990 yılında transdinyester'in sovyet rusyanın desteğiyle bağımsızlığı ilan etmesine kadar varmıştır. eylül 1990da transdinyester geçiçi parlamentosu dinyester moldova sovyet sosyalist cumhuriyetini (çeviri yanlış olabilir) ilan etmiş ve sivil savaş çıkmasına sebep olmuştur çatışmayı doruk noktasına tırmandırarak. bu ülke birleşmiş milletler ve hiçbir devlet tarafından tanınmamıştır. moldova'nın 23 mayıs 1991 de sovyetler birliğinden bağımsızlığını ilan etmesinden sonra, 1994 yılındaki yeni anayasa ile birlikte transdinyester ve gagavuzya'ya özerklik tanımıştır. transdinyester ile moldova 1997 yılında ilişkilerini düzeltmek adına barış antlaşması imzaladıysalar da sovyet rusya ordusunun askerlerinin mühimmatlarının bölgede kalması ve taşınmasının çok masrafa sebep olacak olması nedeniyle, agit'in 1999 istanbul zirvesinde rusyanın bu cephaneyi taşımasına karar verilmesine rağmen cephane hala bölgededir ve sorunlara, anlaşmazlıklara sebep olmaktadir.
  birleşmiş millletler transdinyesterin tanınabilmesi için moldova ile federal bir devletin kurulmasını bir çözüm önerisi olarak görürken, moldova buna karşı çıkmakta ve federal bir devletin anca gagavuzya ve transdinyester arasında kurulabileceğini öne sürmektedir. sonuç olarak transdinyester ve moldova arasında ilişkiler tıkanmıştır ve birleşmiş milletler başta olmak üzere amerika ve avrupa birliği moldova'nın demokratikleşmesine öncelik vermiştir çünkü bunun sayesinde moldovanın transdinyester ile federal bir devlet kurmak adına masaya oturacağına ve moldovadaki demokrasinin transdinyesteri de demokratikleşme için teşvik edeceğine inanmaktadırlar. yine de günümüz için konuşmak gerekirse çözüm çok uzaklarda gözükmektedir.
• moldovada bir bolge. aslinda de facto bir ulkedir. bayraginda ise hala orak cekic vardir.
• onceki gun yapilan referandumda halkin %97'si moldova'dan ayrilarak rusya'yla birlesme yonunde oy kullanmistir.
• bildiğim kadarıyla göç nedeniyle nüfusu en hızlı gerileyen ülkelerden biri şu an. son 18 yılda 120.000 kişi azalmış nüfus.
• moldova dan ayrılmış olsalar ve kendi paralarını bassalarda futbol takımlarının moldova liglerinde oynadığı ülke.
• kosova'nın bağımsızlığından sonra, bağımsızlığının diğer devletlerce tanınması yönünde isteklerini yeniden gündeme getirmeye başlayan moldovalı rus azınlığın devleti.
  
  http://img.rian.ru/images/4395/36/43953626.gif
• fc sheriff buranın takımıdır.
  
  (bkz: tiraspol)
• devlet başkanı, adalet bakanı, iç güvenlikten sorumlu bakanı rusya'dan gönderilmiş rus vatandaşlarının olduğu sözde bağımsız devlet.
  
  bu ayrılıkçı yapının idareci elit sınıfı geniş oranda ya ukrayna veya rusya vatandaşıdır. gerek askeri kanat olsun, gerek hükümet kanadı olsun, üst düzey bürokratlarının rus parlamentosu ve rus ordusundan gönderildiği ülkedir bu efem..
• 2007 de moldova türkiye maçına gittiğimde, boş bir günde otobüsle tiraspol a geçmiştim. sınırda bilinen polis ve gümrük formalitelerinin aynısı var. ayrıca kendi paralarını da basıyorlar. fiilen tamamen ayrı bir devlet. ama ne hikmetse takımları hala moldova liginde yer alıyor.