trips

• öncelikle (bkz: uruguay round)
  
  sınai haklar konusunda şöyle bir takım düzenlemeler içermektedir:
  
  telif haklarına ilişkin koruma süresi elli yıla uzatılmıştır.
  patent koruma süresi yirmi yıla çıkarılmıştır.
  izinsiz kullanılmış olan patentlerin bedellerinin ödetilmesi teminat altına alınmıştır.
  
  gelişmekte olan ülkeler için en azından bunların ortaya çıkacak yeni hukukî duruma kendilerini adapte edebilmeleri amacıyla 5 artı 5 yıllık bir geçiş dönemi öngörülmüştür. bununla birlikte trips denilen bu nanenin aslî menfaat sahiplerinin yine de zarar görmemeleri amacıyla yüksek teknoloji içeren bazı ürünler bakımından ürün sahibi firmalara pazarlama konusunda koruma sağlanmıştır.
  
  bir diğer mesele ise ilginçtir. patent meselesi (abd'nin isteği doğrultusunda) süreç patenti kadar ürün patentini de kapsayacak biçimde düzenlenmiştir. bunun anlamı ise şudur: bir ilacı düşünelim; bu ilaca belli bir formül dahilinde varılıyor ve söz konusu formül koruma altında. yani söz konusu ilacı üretmek için alternatif bir yol tercih ediliyor olması o koruma altında olan patenti ihlal etmiyor. işte ürünün kendisinin de patent koruması altına alınması nedeniyle alternatif üretim yolları da patenti ihlal eder hâle gelmiştir. ^{** *}
  
  meksikanın nafta hesabına belli bir eziklikle; bizim ise ab uğruna bir an evvel taraf olduğumuz bir anlaşmadır bu.
• (bkz: captain trips)
• arabidopsis thaliana gibi model organizma olarak kullanılan bitkilerle çalışanların büyüme odalarında görmek istemedikleri, bitkileri harap eden küçük kanatlı böcekler. çok çabuk siz farkedene kadar çoğalıp bütün odayı ele geçirebilirler. bulunduğu odalar karantinaya alınıp, bütün bitkiler yakılır,kimyasal kullanarak her yer silinir ve de kalan yumurta ve larvaları yok etmek için en az 24 saat oda 40 derece sıcaklıkta tutulur.
  
  bunun dışında normalde tarım ürünlerine de zarar verebilen bir böcek türü.
  
  ayrıntılı bilgi : http://en.wikipedia.org/wiki/thrips
  http://tr.wikipedia.org/wiki/trips
• dünya ticaret örgütü(wto) nun kurucu sözleşmesinde ek olarak düzenlenen, fikri mülkiyet haklarına ilişkin bir anlaşmadır.
  trips , uluslararası alanda fikri mülkiyer hukukuna ilişkin asgari sınırları düzenlemektedir ve dünya çapında 150 ülke bu anlaşmanın tarafıdır.
  duruma türkiye açısından bakılırsa, ab standartlarını kullanmaktan vazgeçen bir türkiye , who sebebi ile trips standartlarına uyma zorunluluğunu devam ettirmekle yükümlüdür.
  
  trips sayesinde uluslararası pazarda, ülkelerin fikri mülkiyete ilişkin keyfi düzenlemeleri son bulmuştur. bu anlaşmanın mümkün kıldığı yaptırımlar sayesinde gümrükte ürünlere el koyma gibi durumlar mümkün hale gelmiştir.
  
  trips yeni dünya ticaret düzenini ayakta tutan üç etmenden biri olarak kabul edilir. diğer ikisi için ;
  (bkz: gatt) ve (bkz: gats)
• orjinal adıyla "the agreement on trade-related aspects of ıntellectual property rights"
  kısaca trips agreement.
  türkçesiyle "ticaretle bağlantılı fikri mülkiyet anlaşması".
  
  anlaşma metni: https://www.wto.org/…/tratop_e/trips_e/t_agm0_e.htm
  ***
  
  kültür ve turizm bakanlığı'nın telif hakları genel müdürlüğü internet sitesinden:
  
  1986-1994 yılları arasında sürdürülen uruguay turu müzakereleri sırasında dtö’nün kurucu anlaşmasına ek olarak kabul edilen trıps (trade-related aspects of ıntellectual property rigths), dtö içerisinde yer alan diğer konuların yanında, ticaretle bağlantılı fikri mülkiyet haklarını düzenleyen bir anlaşma olarak uluslararası ticaret sistemine 1995 yılında eklenmiştir.
  
  trips, bugüne kadar fikri mülkiyet alanında uluslararası düzeyde kabul edilen en kapsamlı anlaşma olarak geçmektedir. anlaşmanın önemi, paris ve bern anlaşmalarına atıfta bulunmakla birlikte, bırakılan boşlukları da doldurma işlevi görebilecek nitelikte olması ve kapsam-yaptırım açısından daha geniş kabul edilmesidir.
  
  anlaşmanın amacı; uluslararası ticaretteki engelleri ve düzensizlikleri azaltmak, fikri mülkiyet haklarının uygulanmasına ilişkin usul ve önlemlerin ticaret için bir engel teşkil etmemesini sağlamaktır. bu amaca yönelik olarak, fikri mülkiyet haklarının tanınması, gerekli korumanın sağlanması, üye ülkelerin ulusal planda ve birbirlerine ait fikri mülkiyet haklarını korumaları bağlamında asgari standartların belirlenmesi gibi hususlara anlaşma kapsamında yer verilmiştir. trıps bir çerçeve anlaşma olup, üye ülkeler ulusal mevzuatlarını hazırlarken kabul edilen asgari standartlara uymak zorundadır.
  
  dtö üyelerince kabul edilen trıps anlaşmasının uygulanması için dtö bünyesinde ticaretle bağlantılı fikri mülkiyet hakları konseyi (trıps konseyi) kurulmuştur. konsey, üye ülkelerin ulusal mevzuatlarını gözden geçirme ve trıps ile belirlenen standartlara uyulup uyulmadığını denetlemekle görevli olup, dtö bünyesindeki 4 ana konseyden biridir.
  türkiye ile ilgili ilk gözden geçirme 2000-2001 döneminde tamamlanmış olup mevzuatımız anlaşma hükümleri ile büyük ölçüde uyumludur.
  
  dtö’nün kurucu üyelerinden olan türkiye, trıps anlaşması’na dtö kurulurken taraf olmuş, gelişmekte olan ülkeler için geçiş sürecinden de faydalanarak dtö kurulduktan 5 yıl sonra 2000 yılında anlaşma hükümlerini uygulamaya başlamıştır.
  
  ***
• thysanoptera (kirpik kanatlılar) takımından, genelde bitki özsuyu ile beslenip bitkinin direncini düşürerek ve bazı patojenlere vektörlük ederek tarımda zararlı olan bir böcek türü.
  (bkz: thrips)