true airspeed

• indicated airspeed ile rüzgar hızınının uçağın doğrultusu yönündeki vektörel bileşkesi.
• (bkz: ground speed)
• (bkz: ktas)
• mach cinsinden de ifade edilir. günümüzdeki yolcu uçaklarında true airspeed'im 0.9 mach'ı geçmemesi istenir(arada geçerler tabii).
• indicated airspeed pitot tüpüne bağlı ve statik bazı düzeltmeler (pitot tüpünün platforma yerleştirilmesine bağlı katsayılar, ölçüme bağlı düzeltme katsayıları vs.) sonrasında pilota basit göstergeler vasıtasıyla gösterilen hızdır. true airspeed ise bu hız değerinin yükseklik ve ortam sıcaklığına göre tekrar hesaplanmış halidir. platformdan bağımsızdır, üslü köklü bölmeli çarpmalı felan kallavice formülleri (hız da bir parametre, dolayısıyla hıza bağlı basitleştirilmiş formüller olabiliyor) uçak mühendisliğinde okuyanlara "aerodynamics, aeronautics, fligh mechanics" gibi derslerde gösteriliyor. düşük hızlarda ve deniz seviyesine yakın iken indicated airspeed, true airspeed'e yakın iken (2-3 knot farkeder en fazla), yükseklik arttıkça (sıcaklık aynı kalmak koşuluyla) true airspeed indicated airspeed'den fazla çıkmaya başlar.
  
  pilotlar indicated airspeed'i sever ve kullanırlar, true airspeed uçuş planlamasında performans hesaplarında etkilidir, o yüzden modern uçaklarda bir air data computer tarafından gerçek zamanlı ve otomatik olarak hesaplanıp platformun flight management system'ine aktarılır, ancak uçuş planlamasında ilerideki noktalar için air data computer herhangi bir bildirimde bulunamayacağı için flight management system yazılımı tahmini true airspeed hesabı yapar ve bunu yakıt/zaman hesaplarına yansıtır. bu hesaplar air data computer'den gelen anlık değerlerle sürekli modifiye edilir. üç aşağı beş yukarı kullanım bu şekildedir.
  
  rüzgar hız ve yönünün devreye girdiği hesap ise ground speed'dir ki o başka bir entry konusu, tahmin edebileceğiniz gibi indicated airspeed/true airspeed platformun stall hızı ile direkt olarak ilintilendirilebilirken ground speed bunlardan tamamen farklıdır, uçuş dinamikleri ile alakası yoktur, karıştırmayalım, karıştıranları uyaralım.
• analog göstergede okuduğun değere indicated airspeed (ias) denir.
  
  ias'ın gösterge ve konum hatalarını düzeltince equivalent airspeed (eas) değerine ulaşılır.
  
  eas değerinin basınç hatası düzeltildiğinde calibrated airspeed'e ulaşılır (cas) (buna ras da derler amerikalılar, güney afrikalılar, yeni zelandalılar falan: rectified airspeed)
  
  cas değerindeki yoğunluk hatası düzeltildiğinde ise true airspeed (tas) bir güneş gibi doğar.
  
  tas'ı, local speed of sound'a böldüğünde de mach değerine ulaşırsın.
  
  gördün mü ne kadar kolaymış.
  
  ---
  
  imdi, bu hızlar arasındaki ilişkilere dair fikir edinmek için öğrenci pilotlar burayı okusun. diğerleri çıkabilir:
  
  - sol elinizi ileri uzatın ve parmakları açın. yüzünüz avuç içini değil, elin üst tarafını görecek şekilde.
  
  - serçe parmak, ias.
  
  - yüzük parmağı, eas.
  
  - afedersin orta parmak, cas.
  
  - işaret parmağı, tas.
  
  - baş parmak, mach.
  
  uçağın tırmanışını hesaplamak için eli sola doğru çevireceksin. alçalışını hesaplamak için de sağa doğru aynısını yapacaksın.
  
  ---
  
  misal sana dedim ki, cas sabit. diğer bütün ıvır zıvır değerler de sabit. uçak tırmanışta. sürat değerlerinden hangileri artar, hangileri azalır?
  
  cas orta parmaktı, çok afedersin. yapıştır orta parmağı duvara. orada sabit kalsın. uçak tırmanışta dediğim için orta parmağın ucu sabit kalacak şekilde eli sola orta parmak ekseninde rotate et.
  
  bu durumda tas ve mach'ı simgeleyen parmaklar yukarı doğru dönecek. bu durum, tas ve mach değerlerinin yükseldiğini gösterir.
  
  ias ve eas'ı simgeleyen parmaklarsa aşağı doğru inecek. bu da, ias ve eas değerlerinin azaldığını gösterir.
  
  ne kadar gerzekçe görünse de, bilimsel gerçeklerle tamamen örtüşen bir formül bu. geceler boyu çalışmalardan süzülen hazine değerinde bir bilgi.
  
  bu basit formülü ve anlatmak istediği mantığı anlarsanız atpl sınavlarında instrumentation'dan abartısız 200'e yakın soru cepte. zaten en son 700-800 sorusu falan vardı.
  
  ey instrumentation çalışmasına kaynak ararken ekşisözlük'e kadar düşmüş zavallı kardeşim. neler yaşadığını biliyorum. o yüzden bunu buraya yazdım. bu iyiliği de kimse yapmaz. şu anlattığım şeyi anlamak için saatlerini vermen gerekir normalde.
  
  gözlerinden öperim, ellerinden sıqqarım.