tunguz

• halen daha rusya federasyonu icerisinde yasayan, hayatlarini gocebe bir sekilde surduren, geyik yetistiriciligi yapan ve balikcilik yapan bir kavim. turk degillerdir, ancak akrabadirlar. turk kavimleri ile mogol kavimleri arasindaki akrabalik ne kadarsa, tunguz ile aradaki akrabalik da bir o kadardir.
  
  alternatif olarak evenk, evenki olarak da gecer isimleri.
  
  tonguz olarak da bildigimiz "domuz" kelimesinden isimlerini almalarinin sebebi, tipki mogollar'in da olduklari gibi basarili domuz yetistiricisi olmalarindan kaynaklanmaktadir. ancak "domuz" gibi bir sifat kedilerine, "pislik" olduklarini ima etmek icin verilmemistir.
  
  zaten alternatif isimleri daha cok kullanilir tunguz yerine.
  
  (bkz: tunguz samanlari)
• türklere akraba bir kavimdir. dilleri altay dil ailesine mensup olup türklere ve moğollara yakın, ortak geçmişe sahip bir grup. ne yazık ki tunguzlar hakkında türkiye'de yeterli çalışma yapılmamıştır. tunguz kökenli halklar günümüzde kuzey çin ve rusya'nın merkeze en uç toprakları içindeki sibirya ve mançurya bölgesinde yaşamaktadırlar. tüm nüfuslarının 15 milyona yakın olduğu tahmin edilmektedir. birbirleriyle bağlılıkları yoktur. rusya'da bir özerk bölgeleri vardır. adı evenks özerk bölgesi. rusya'da diğer birçok oblasta da yayılmışlardır. karahanlı dönemine kadar türklerle kültür alışverişinde bulunmuşlardır.
• tunguz kelimesinin kökeni, merak uyandırıcı bir konudur. elimizde iki ihtimal var, ikisi de makul. hatta, bu iki ihtimalden birini hiç düşünmeseydik, diğerinin kesinlikle doğru olduğunu söyleyebilirdik. "acaba yargılarımızda ne kadar yanılıyoruz?" diye düşünüyorum ister istemez. neyse, konuya gelelim. iki ihtimal dedik:
  
  1- domuz
  
  tunguzların bir altay kavmi olduğunu biliyoruz. türklerle yakın ilişkileri olduğunu biliyoruz. dillerinin türkçe ile bir noktada bağı olduğunu biliyoruz. türkçe domuz sözcüğünün eski hâlinin "tonguz" olduğunu biliyoruz. üstelik, tunguzların domuz besicisi olduğunu biliyoruz.
  
  o hâlde tunguz adı, türkçe domuz adından geliyor olabilir.
  
  2- t'ung-hu
  
  çin kayıtlarında adı geçen, doğuda, mançurya bölgesine yakın bir yerde yaşayan (ki tunguzlar da orada yaşıyor), proto-mongol kavimlerden sayılan, tunguzlarla da muhtemelen bir bağı olan, tarihi bir topluluk var. adları çin kayıtlarına göre t'ung-hu (okunuşu: duñ hu).
  
  hu, çinlilerin "barbarlara" verdiği bir ad. duñ ise, modern çincede dahi "doğu" anlamına geliyor. kısacası, çinliler doğuda yaşayan bu kavme "doğu barbarları" anlamına gelen duñ-hu adını vermişler.
  
  t'ung-hu adı anlamca bu kavmi karşılamasaydı, bu ad da türkçeden çinceye geçmiştir, diyebilirdik. ancak bir telaffuzun, bir ödünçlemenin aranan manaya bu kadar "cuk oturması" beklenemez.
  
  o hâlde, tunguz adı, muhtemelen tunguzların da atası olan t'ung-hulardan onlara miras kalmıştır ve çincedir diyebilir miyiz? eh, bunu da diyebiliriz.
  
  sonuç: çoğu zaman olduğu gibi, yine soru işareti.
  
  unutmadan ek: elinde evenki sözlüğü olan varsa, allah rızası için, adamlar domuza ne diyor bir baksın. tutmayabilir gerçi ama, merak işte.
  
  ikinci ek: matarama su ko, tunguz'un t'ung-hu'dan, domuzun ise tunguz'dan gelebileceğine dair bir diğer ihtimali hatırlattı. önceki iki ihtimali de barıştıran makul bir üçüncü yol olarak, onu da buraya kaydediyorum.
  
  üçüncü ek: ayşe onat t'ung-hu ile tunguz arasındaki benzerliğin tesadüfi olabileceğini, zira t'ung-hular ile tunguzların farklı gruplardan olduklarını, t'ung-huları tunguzlarla değil, moğollarla ilişkilendirmek gerektiğini ifade etmiştir.
• tunguzlar,moğolların tarihte ilk bilinen atalarıdır.mete han yüeçilerin elinden kaçıp babası teoman ı öldürdükten hemen sonra tunguzlarla savaşmış ve bu devleti yıkmıştır.
• türkler, moğollar, tunguzlar birbirlerinin ataları veya torunları değildir, ancak bu üç millet turan ailesinine dahildirler yani akrabadırlar.
  
  bir ididaya göre küçükbaş hayvancılık ve at yetiştiriciliği ile uğraşan türkler o zamanlarda da domuzlardan tiksiniyor uzak duruyorlarmış. fakat aynı coğrafyada domuz besleyen bu halka domuz kelimesinin eski seslenişiyle tunguz ismini koyanlar türklermiş.
• (bkz: orok)^*
• domuz, deniz, denk gibi kelimelerle ayni etimolojik kokene sahip isme sahip millet.
  
  domuz>doñuz(donguz)^*>toñuz diye tarihsel olarak sıralayabiliriz. zaten tunguzlar'in domuz yetistirmesi veya gecmiste bircok savas yapmamizdan oturu bu ismi onlara turkler'in verdigi asikar.
  
  deniz ise cok ilginc. divanu lugatit turk'te denizin de nazal n ile yazildigini biliyoruz. deniz>deñiz>teñiz seklinde bir donusum sureci goruluyor. tunguzlarin deniz kenarinda yasamasindan dolayi denizle ilk defa karsilasan turkler'in bu ismi vermesi cok muhtemel. denk>deñ(deng) icin ise nisanyan sozluk engebesiz, duz gibi bir tahmin yapmis. bu da aykiri gelmiyor dusundugunuz zaman. etimoloji cok garip sey vesselam.
• tunguz kökenli topluluklar; mançular, evenkiler ve sibolar'ın yaşadıkları bölgeler sibirya, moğolistan ve çin. sayıları 15 milyon olarak belirtiliyor.
• bildiğim kadarıyla sibirya ve çin'in kuzey taraflarında var olmuş toplum olup bazı kişilere göre türkler, moğollar ile bazılarına göre türkler, moğolların yanında koreliler, ainular ve japonlar ile ve bazılarına göre de sadece moğollar ile aynı soydan gelmektedirler. ancak en geçerli görüş bu toplumlardan farklı bir kökene sahip olduğudur.
  
  tarihte türkler ve moğollar kadar önemli yer almasalar da yanlış anımsamıyorsam eğer son çin imparatoru tunguz kökenli idi. sonra 1930larda çinin kuzeyinde kurulmuş ve kısa süre sonra bağımsızlığını yitirmiş ya da toptan kaldırılmış devletleri var idi.
  
  son olarak tunguz sözcüğü türkçe kökenli bir ad olup domuz gibi bir anlamı vardır. bu adın verilmesinin nedeni çokça domuz yetiştiriciliği yapıyor olmalarıydı diye biliyorum.
• eski türkçede domuz demektir.
  
  yalnız etimolojiye tunguzlardan geçmiştir. şöyle, zamanında bizimkiler bu halktan o kadar yılmış ki gördükleri en pis hayvana tunguz demişler. biraz değişmekle birlikte hala domuza domuz diyoruz.
  
  ve evet, eski türkler domuz yemezdi. pis bulurlardı. yani türklerde domuz yememenin islamla hiçbir alakası yok. bugün sünger gibi içip domuz yemiyorsak sebebi kültürel. dini değil.