un ağzı açma

• annemin aile sırrı açar gibi yakın zamanda söylediği bir köy düğünü adeti. un ağzı açma veya un ağzı açması. duralak daha neler öğrenicez, nelere şaşıcaz bakalım...
  
  un ağzı açma bir mini tören, sosyal bir adet. eski üç gün süren klasik köy düğünlerinde yapılırmış. fethiye köylüklerinde. yapılma zamanı ikinci gün yani cumartesi. kadınlar arasında yürütülüyor, erkekler yok (kenarda veya dışarıdalar). yük verme seferinde olan törenlerden biri bu. erkek tarafı kız tarafına geleneksel hediyelerle yük vermeye gidiyorlar, orada kız evinde yapılıyor. un ağızları yeni kurulan evle ilgili olduğundan, sormadan erkek/damat evinde olduğunu algılıyorum. bir blog sayfasında daha ayrıntılı anlatımını gene fethiye bilgisi olarak buldum.
  
  2 un çuvalının ağzı açılır. çuvalların başında "başı bütün" yani evli kadın (bekar veya dul olmayan) bulunmalıymış, bu kadın açacak çuval ağızlarını. her iki açık çuvaldaki unların içine üçer çıra yakılır konur. çuvalların yan tarafında sini, sini üstünde kuru yemişler yani incir, fındık, ceviz, üzüm, şekerler, badem, lokum harmanlanmış duruyor olur. çuval üstlerindeki çıraları açıcı kadın üfürüp söndürmeye çalışıyor. anam kendi düğününde bu işi irfat'ın anası yaptı diye anımsıyor. onların töreninde babamın çırası daha erken söndü diye herkes bilindiği biçimde yorumlamış: "muzafer hatma'dan önce ölecek." (düğün evinde ölüme dair kehanet de tüyler ürpertici ya, orasını geçiyorum.)
  
  çıraların sönüşüne bakılanda sıra kuru yemişlerin dağıtılmasına gelir. herkes payını alır. delbekler vurulur. cumartesi günü aynı zamanda "büyük kına" büyük eğlence günüdür. bu törenin kınayla zamansal ilişkisi şöyle: büyük kına gece eğlencesi ve iki taraf aile ve konuklarının büyük toplantısıdır. un ağzı açma ise cumartesi (ikinci) günü gün bütünken yani öğleden önce, sabah-kuşluk-öğle arasında yapılıyor. annem kocasının ölümünden 10 yıl sonra bu uğur/kehaneti birden anımsıyor. ben yıllarca hastalık çektim, yaşıyorum; koca herifim demir gibiydi, o gitti diyor. bu törenin uhrasası tuttu diye onaylıyor. (bkz: işaret/@ibisile)
  
  "annemin bir inancını hatırladım. "ağır olan" evlilik mumları felakete işarettir. merasim sırasında eşlerden hangisinin mumu daha çabuk tükenirse, o önce ölecek demektir." panait istrati - hayduklar
  
  (ilk giri tarihi: 26.10.2017)
  
  (bkz: yedi sin sofrası)
  (bkz: işaretler/@ibisile)
• (bkz: şamanizmden bile çıkış 101)