wikipedia

• (1) dünyanın en büyük ve en güncel ansiklopedisidir. ücretsizdir.
  
  (2) ingilizce bilen herkes için, bir şeyi bilmemenin olmasa da öğrenmemenin mazeretini ortadan kaldırmıştır.
  
  (3) herkesin (tamamen olmasa da büyük ölçüde kontrolsüz olan) katkısıyla, ortaya ciddi bir kaynak çıkabileceğini göstermiştir.
  
  (4) tarih boyunca insanlığa sunulmuş en büyük hizmetlerden biridir. dahası, içerdiği bilginin hacmi itibariyle, insanlığın bugüne dek gerçekleştirdiği bilgi birikimin bir hafızası ve özeti, ve de bugün itibariyle geldiği noktanın barometresi gibidir. bunun bir anlamı da şudur: eskiden, büyük devletler, book of elijah gibi filmlerde tasvir edilene benzer büyük bir felaket yaşanması durumunda o güne dek bilim ve sanatta yaşanan ilerlemenin yok olmamasını temin etme amacıyla zaman kapsülleri (time capsule) oluşturmayı düşünüyorlardı. artık böyle bir zaman kapsülünün içine, sırf wikipedia'nın yüklendiği bir bellek ve bu belleği çalıştıracak bir mekanizma koymak bile tek başına büyük ölçüde yeterli olabilir! böyle bir cihaz, mona lisa'dan, ipad'e dek pek çok konuda detaylı bilgiyi çok uzun yıllar boyunca muhafaza edebilir.
  
  (5) ingilizce dışındaki dillerde de faaliyet gösterir. hatta en.wikipedia.org ile tr.wikipedia.org arasında bu noktada bir fark yoktur. zira her ikisi de büyük wikipedia projesinin subdomaini durumundadır. ama içeriğin kalitesi ve niteliği, lisandan lisana büyük farklılık gösterir. bunun tek nedeni, ingilizce kullanıcı sayısının fazlalığı değildir. sosyal sermaye de burada büyük bir rol oynar. içerik yoksunu bir örnek için (bkz: vikipedi/@derinsular)
  
  (6) wikipedia'yı ve mantığını anlayamayan insanlar, içeriği herkesin değiştirebiliyor olmasından hareketle, wikipedia'nın güvenilmez bir kaynak olduğunu iddia ederler. bu argüman, pek çok yönüyle hatalıdır. herşeyden önce, wikipedia içeriğine yapılacak her türlü olumsuz müdahale, çok kısa ömürlü olmaya mahkumdur - zira eski içerik kayıt altında olduğundan, yapılan tahribi gören çok sayıdaki kullanıcıdan biri çok kısa sürede sayfayı eski haline döndürecektir. diğer yandan, wikipedia'daki pek çok önemli sayfa, geniş bir bibliyografiye sahiptir. yani, wikipedia'dan atıfta bulunarak "şu sayfadan daha detaylı bilgi alabilirsiniz" diyen bir insan, wikipedia'nın meçhul yazarlarının subjektif düşüncelerini değil, (google books gibi kaynaklardan çok kısa bir sürede doğrulanabilecek) ciddi eserlere yapılan atıflarla zenginleştirilmiş ciddi bir içeriği kast ediyordur.
  
  (7) "wikipedia kaynak olamaz" gibi ezberlenmiş ifadelerle wikipedia'ya bulunulan her atfa tepki gösteren insanlar, wikipedia'nın varlık nedenini anlayamadıkları gibi, "kaynak" kavramına da yabancı gibidirler. mesela bir insana, yaptığı bir bilgi yanlışını gösterme adına wikipedia'nın mass killings under communist regimes sayfasının linkini gönderdiğimizi düşünelim. ilgili sayfa, (a) konu hakkında yazılmış çok sayıda esere atıfta bulunan, (b) konu hakkında daha fazla okuma yapmak isteyenlere çeşitli eserler tavsiye eden, (c) farklı hadiseleri yer ve zaman belirterek detaylı bir şekilde madde madde inceleyen, (d) ilgili hadiselerle hakkında daha da detaylı bilgilerin yer aldığı müstakil sayfalara linkler içeren, dolayısıyla da, (e) ilgili konu hakkında iyi bir çerçeve çizen ve ciddi bir çıkış noktası teşkil eden bir sayfa durumundadır. ancak "wikipedia kaynak olamaz" ezberi öyle bir hal aldı ki, (sözgelimi) komünizm adına hiç kimsenin öldürülmediğini iddia eden bir kişi, kendisine bu sayfa gönderilince bu üç kelimelik sihirli cümleyi söyleyerek durumu kurtarabileceğini düşünebiliyor. kaldı ki, böyle bir sözün haklı olabilmesi için ilgili sayfanın bu denli kapsamlı olması da şart değildir. "error term" ile "residual" arasındaki farkı bilmeden konuşan bir insana ilgili ayrıştırmayı yapan sayfanın linkini gösterdiğimizi düşünelim. burada yapılan, "belki farkında değilsin, ama böyle bir durum var" şeklinde efendice bir uyarıda bulunmaktan ibarettir. yani oku, aradaki farkı gör, ilgili ayrıştırma (ya da mantık hatası, ya da kavram) hakkında bilgi sahibi olmuş ol ve ilgili durumu gözardı etmemeye çalış. böyle bir tavra "wikipedia kaynak olamaz" cevabını veren kişi, ilgili ayrıştırmayı (ya da mantık hatasını, ya da kavramı) nasıl çürütebilmiş olabilir? argümanımızın geçersizliğini ortaya koyan aynı açıklamayı (ya da fizik veya mantık formülünü) açıklayıcı detayları ile birlikte yol kenarında bir duvarın üzerinde görseydik ne fark edecekti? hazret "duvar yazısı kaynak olamaz" dedi diye bu gerçek ortadan kalkmış ve hatası ortadan kalkmış mı olacaktı? böyleleri kişiye insanlığa olan inancını dahi kaybettirir. (hele bir de daha da ileri giderek muhatabını bu işlerden anlamamakla itham edip ukala sözlerle üste çıkmaya çalışanlar vardır ki, allah hiç kimsenin yolunu böyleleriyle kesiştirmesin.)
  
  richard dawkins: "let's not be snobbish about wikipedia. when ı've looked up stuff ı know, ı've been impressed. gives confidence for things ı don't know."
  
  tema:
  (bkz: eğitim/@derinsular)