yarmuk muharebesi

• halid bin velid komutasındaki islam ordusuyla doğu romalıların yarmuk'ta yaptığı, doğu roma-arap savaşlarının en büyük muharebesidir.
  
  muharebenin başlangıcı
  ömer, halid bin velid'i ırak'ın fethiyle görevlendirdikten sonra, güney suriye ve lübnan civarı için ayrı bir ordu hazırlamaya başlamıştı. ömer, hicret'in 12. yılının sonlarına doğru komutan olarak amr bin as, ebu süfyan, ebu ubeyde bin cerrah ve şurahbil bin hasene'yi seçmişti. seçilen komutanlardan her biri, yarmuk'a istediği yoldan gidecekti.
  
  dönemin bizans imparatoru heraklius, islam ordusunun şam'a saldıracağını duyunca humus'a giderek savaş hazırlıklarına başlamıştı. ayrıca heraklius, islam ordusunu dört komutanın yöneteceğini öğrenince onlarla ayrı ayrı savaşacağını düşünmüştü ve bu düşüncesinden memnun kalmıştı. çünkü bizanslılar, her birliğe karşı birkaç kat fazla askerle karşı çıkacak kadar güçlüydüler.
  
  bizanslılar'ın planını öğrenen islam komutanları aralarında mektupla haberleşmişlerdi. amr bin as, tek cephede savaşılacağının uygun olduğunu belirtmişti ve diğer komutanlar da bu görüşü benimsemişlerdi. bu durumu ömer'e bildirdiler ve ömer, bu fikrin mantıklı olduğunu belirtip savaş yeri olarak yarmuk'u seçmişti.
  
  savaş
  islam ordusunun yarmuk'ta toplandığını öğrenen heraklius, komutanlarına haber vererek ordunun yarmuk'ta toplanmalarını emretti. böylece bizans ordusu 240.000 kişi olmuştu. bu sırada ömer, ırak'ta galip gelen halid bin velid'e de yarmuk'taki orduya katılmasını emretti ve onu başkomutan olarak atadı. islam ordusu, halid bin velid'in yönetimindeki kuvvetin yarmuk'taki orduya katılmasından sonra 46.000 kişiye ulaşmıştı.
  
  islam ordusunun dört komutanla yönetildiğini bilmeyen halid bin velid, savaş alanına girdiğinde islam ordusunun dört ayrı komutanla farklı cephelerde savaşa hazırlandığını, buna karşın bizans ordusunun tam bir savaş düzeni içinde hazırlandığını fark etti. bu durumu gören halid bin velid, diğer dört komutana yanlış savaş düzeni kurduklarını, yenilirlerse bir daha kendilerine gelemeyeceklerini ve her komutanın kendi birliğini değil tüm islam ordusunu yönetmesi gerektiğini anlattı.
  
  halid bin velid, orduyu alışılmışın dışında bir düzene soktu. birlikleri her biri biner kişiden oluşan 38 bölüğe ayırdı. halid bin velid, merkezde 18, sağda ve solda da onar birlik bıraktı. merkez bölüğü ebu ubeyde ve şurahbil, sağ kanadı amr bin as ve sol kanadı da ebu süfyan komutasına verdi.
  
  savaş günü halid bin velid, askerleriyle düşmana hücum etmeye başladı. bu ani taarruz karşısında bizans ordusu ne yapacağını şaşırdı. bizans kuvvetleri, savaş alanının dışına kaçmaya başladılar. fırsatı değerlendiren islam ordusu, bizans piyadeleri üzerine toplu hücuma geçtiler. bu hücum, bizans ordusuna ölüm darbesi oldu. vakusa vadisi'ne doğru gerilemeye başlayan bizanslılar, birbirlerini çiğneyerek hendeklere döküldüler. bazı kaynaklara göre 120.000 küsür bizanslı ve 3.000 küsür müslüman hayatını kaybetti.
  
  muharebenin sonucu
  savaş sonucu, ırak, şam, lübnan ve suriye civarı müslümanlar'ın eline geçti.
  
  kaynak