yerçekimsel sapan

• bir uzay aracının, bir gezegenin (ve belki de bir uydunun) yerçekimini kullanarak hızını artırmasını ve yakıttan tasarruf etmesini sağlayan şey. ayağınızdaki patenle belirli bir hızla gittiğinizi düşünün, karşınızda da çok kalın olmayan bir direk var. bu hızla giderken direğe kolunuzu kanca gibi takıp bıraktığınızda yönünüz değişir ve hızınız artar. buna göre gezegen direğin, uzay aracı da paten sürücüsünün yerini alır.
• dünya^* dışındaki güneş sistemi cisimlerine yollanacak sondaların^* ve müstakbel^* insanlı uzay araçlarının yıllara yayılan sürelerde yapacağı yolculuklar klasik roketlerle gerçekleştirildiğinde son derece zor ve maliyeti yüksek seferlerdir. hidrojen yakan bir roketin sıvı hidrojen yakıtını taşıması yetmez, oksijenini de taşıması gerekir ki asıl sıkıntılı depolama kalemi budur^*. dünyadan kaçış için gereken hıza çıkan bir fırlatmada ayrıca roketi 5-6 yıl sürecek bir derin güneş sistemi görevine yetecek nihai hıza ulaştırmak için ekstra yük işi hepten içinden çıkılmaz bir hale sokar. hidrojenin çabuk parlayan kimyasal yapısı nedeniyle kabaca "tüpü biten" araç kısa sürede aldığı hız ile yoluna devam etmek zorundadır ki bu verimsiz bir yöntem.
  
  bu soruna, iyon motoru denen, bir gazın iyonize edilip bir gerilim alanından/manyetik ortamdan geçirilerek egzozdan yüksek hızlarla püskürtülmesi prensibiyle çalışan hafif ve verimli itki sistemleriyle yanıt aransa da cassini gibi voyager gibi irikıyım sondaların satürn gibi güneş sisteminin çeyrek yolu mesafelere, helyopoz gibi güneş sisteminin sınırı tekinsiziklere ulaştırılması için bu tür motorlar da fazla hantal kalmaktadır.
  
  çözüm dahiyane olmakla beraber ileri derece rocket science gerektiren bir yöntemdir.
  
  mesela plüton'a ulaşmasını istediğiniz sondayı jüpiter'e nişanlarsınız, otomatik kontrolü açarsınız. sonda dev gaz gezegenine varınca onu ne dev gezegene gömülecek, ne de gezegenin kütle çekimini ıskalayacak bir orta mesafe yörüngeye denk getirir, şansınızın yaver gitmesi için beklersiniz. sonda jüpiter'in arkasından ilk sinyalini yollayana kadar ecel teri döker, "sonda doğru açıyla ve hızla jüpiter sistemini terk etti" diyebilene kadar kabir azabı çekersiniz.
  
  jüpiter sondayı kendisine çeker, fena çeker ama. sonda direnir de doğru doğrultuda yoluna devam edebilirse bir miktar hız da kazanarak aktarma yapar. geçerken iki de jüpiter fotoğrafı çeker, birkaç uydu keşfeder, jüpiter'in halkasını falan keşfeder. fena mı?
  
  böyle anlatınca çok zor bişey gibi geliyor, değil, nasa bunu hep yapıyor.
  
  "jüpiter'in halkası mı var lan?" diyen olursa diye:
  
  (bkz: jüpiter'in halkası)
• (bkz: yerçekimsel sapan)
  (bkz: aramaya inanmamak)
• (bkz: flyby anomaly)
• (bkz: gravitational slingshot)
• rosetta da 2004 yilinda mars'in cevresinde 4 defa bu manevrayi yapmistir.
• dizi ve filmlerde götü kurtarmak için uygulanan bilimsel hareket. gerçekte de az sayıda uygulanmamış anladığım kadarıyla. voyagerların bu kadar uzun yol alması bu sayede oldu yanlış bilmiyorsam.