yerli motor

• tusaş motor sanayii aş (tei) tarafından tei ts1400 adıyla geliştirilmiştir.
  
  bu turboşaft motorun özellikleri ise şöyledir:
  
  deniz seviyesi maks. kalkış gücü:1400shp
  tek motor (30 saniye) gücü:1660mshp
  maks.kalkış gücü/ağırlık:8.54 shp/kg
  servis tavanı:20000 ft
  çıkış şaft hızı:23000rpm
  ağırlık:195 kg
  
  https://pbs.twimg.com/…ia/dpkh2huxuayz-a4.jpg:large
• bugün 13 tanesi teslim edilen iha motoru.
  teı-pd170
  https://www.sozcu.com.tr/…tor-teslim-edildi-5569852
• tam anlamıyla seri üretim olmasa da, yerli motorun yerli kaynaklarla üretimi ve teslimi çok ama çok önemli gelişmedir.
  bundan sonra bakılması gereken ihayı a noktasından b noktasına güvenli biçimde götürüp getirmesidir.
  zira savunma sanayiinde paranın, ekonomikliğin, estetiğin önemi yoktur.
  dışa bağımlı olmadan parçalarını da türkiye içinden tedarikle üretebildi isek gayet net bir başarıdır.
• 5 sene sonra , "ithal daha uygun" deyip özelleştirilir.
• ilk entrysinde jet motoru diye bilinen ama aslında genel kategoride gaz türbinli motordan bahsedilirken, devamındaki entrylerde pistonlu dizel motorların ele alındığı başlık.
  
  edit: kavramsal düzenleme.
• türkiye'de, motor üreten şirketler ve projeleri aşağıdaki gibidir. resmi sitede yer almayan bilgileri 3. taraf haber sitelerinden toplamak zorunda kaldım. bu yüzden yanlış bilgi olabilir. zamanla bilgileri güncel tutmaya çalışacağım.
  
  ayrıca ben sadece yazılım uzmanıyım. konunun uzmanı değilim. bir anaokulu öğretmeni motor konusunda ne kadar bilgiye sahipse o kadar bilgim var. elbette sizlerden gelen yapıcı eleştiriler ile konuyu geliştirmek isterim.
  
  şimdi gelelim yerli motor ürünlerimize;
  
  1) kara araçları
  
  a) ford otosan : ford %41, koç %41, halka açık %18 hisseli bir şirkettir.
  - euro 6 ecotorq : türkiye'de seri üretimi yapılan ilk kamyon motorudur. bu konuda resmi sitesinden %100 türk mühendisleri tarafından geliştirildiğine yönelik metni okuyabilirsiniz. 420 ve 480 beygir arasında güç ürettiği haber sitelerinde ifade ediliyor.
  
  b) tümosan : nuri albayrak ve ailesinin sahip olduğu bir şirkettir. bir zamanlar altay tankı için de motor üretimine talip olmuşlardı. resmi sitesinde 115 beygir gücünde 4 silindirli bir motor modelin bilgisine ulaşabilirsiniz. 2020 yılı başında fnss şirketinin geliştirdiği hafif zırhlı araçlarda kullanılacak motorların tümosan'dan tedarik edilmesine karar verilmişti. bu durum şirketin 530 beygire kadar güç üreten motor geliştirme kapasitesine sahip olduğu anlamına geliyor. aynı şirket 155 beygir gücünden 1000 beygir gücüne kadar çalışabilen yeni nesil dizel ailesinin ilk üyelerini tanıtmıştı.
  
  c) bmc power : ethem sancak başta olmak üzere katarlı yatırımcıların bulunduğu bmc şirketinin bir alt kuruluşu. 2018 yılında 6 silindirli 600 beygir gücünde bir ağır vasıta motorunun başarıyla çalıştırıldığını ifade etmişlerdi. mevcut durumda altay tankı için motor üretimine aday en büyük üreticilerden biridir.
  
  d) tülomsaş : 1000 beygir gücündeki yerli ve milli tlm6 motorunun üreticisi konumundadır. resmi sitede ürün hakkında bilgiler mevcut fakat seri üretime ne zaman gireceği hakkında kesin bir bilgi bulunmuyor. ürün raylı ve deniz taşıtlarında kullanılacak. ayrıca tlm 6v 185, tlm 16v 185 tren motorları dışında dc ve ac elektrikli motorları da üretmekte.
  
  e) tübitak : tübitak marmara araştırma merkezi bünyesinde geliştirilen elekrikli araç motoru 160 nm tork ve 140 kw güç üretmektedir.
  
  2) deniz araçları
  
  a) tümosan : yerli deniz motoru konusunda daha önce tümosan'ın 4dt-41m motoru hakkında haberler yayınlanmıştı.
  
  b) tülomsaş : tlm6 ailesi denizde çalışabilecek şekilde geliştirilmeye devam ediyor. bu arada konunun biraz dışına çıkacağız fakat feribotlarda kullanılmak üzere 1500kw jenaratör set aktif kullanımdadır.
  
  c) tais motor : herhalde buraya kadar gelmişken türk deniz sanayisinin en önemli şirketlerinden tais shipyards'dan bahsetmesek olmazdı. 2017 yılında deniz taşıtları için motor üretimini sağlamak üzere motor fabrikası kurulacağı ifade edilmişti.
  
  3) hava araçları
  
  a) helikopter, uçak ve iha motorları
  
  - tei : tei tarafından geliştirilen pd-170 (170 beygir) havacılık alanında en somut yerli motorumuzdur. iha üreticilerimize teslim edilmeye başlanmıştır. ayrıca pd-222 (222 beygir) farklı bir varyasyonu da geliştirilmiştir. yurt dışı lisansıyla ürettiğimizi okumuştum fakat kesin bir kaynak bulamadım. bu ürün tusaş ve baykar'ın iha ürünlerinde kullanılıyor.
  
  özgün ts1400 projesi 2017 yılında başlatıldı. projenin 8 yıl sürmesi bekleniyordu. fakat atak helikopterinin pakistan'a ihracatı konusunda abd senatosundan olumlu bir haber alınamayınca projeye ayrılan bütçe arttırıldı ve zaman baskısı uygulanmaya başlandı. 2020 yılı sonunda gökbey'in bu motorla uçuş testlerine başlayacağı ifade edilmişti. atak helikopteri ise bu motoru kullanmak için biraz daha bekleyecek. ayrıca hürkuş'un kullandığı pt6 motoru 1600 beygir gücünde. hürkuş'un yerli bir motorla uçması için gerekli olan teknik kabiliyetin de bu ürün sayesinde mümkün olduğunu anlıyoruz.
  
  ağır sınıf taarruz helikopteri projesi için özgün ts3000 turboşaft motor projesi başlatılmış. söz konusu helikopter 2025 yılında envantere girecek.
  
  şirketin aktif kullanma sunduğu tj90 gibi bir çok küçük jet motoru bulunmaktadır. dilek, yakut, inci, dinç, atom, elektron gibi başarıyla sonuçlanmış arge projeleri mevcutdur.
  
  - black sea shield : baykar ve ukraynalı ıvchenko'nun ortaklığıyla türkiye'de kurulan motor şirketi. akıncı'nın 750 beygir gücündeki motorları dışında ileride geliştirilecek turbojet insansız hava araçları içinde motor geliştirecek. bu arada sosyal medyada ukrayna hakkında küçümseyici bir çok yorum okuyorum. ukrayna, sovyet uzay ve havacılığının en büyük ikinci mirasçısı konumunda. kiev ulusal havacılık üniversitesi 1933 yılında kurulmuştur. yani adamlar bu konuda çok iyi durumda.
  
  - trmotor : sizinde bildiğiniz üzere yerli savaş uçağı projemize motor üretmek için kurulmuş şirket. ilk ürünlerini görmek için 2028'i beklemek zorundayız. tabi bu sürenin çok iyimser olduğunu kabul etmek lazım.
  
  b) seyir füzesi
  
  kale havacılık : som ve atmaca füzeleri yerli ktj-3200 motorunu kullanacak. 2020 yılında roketsan'a teslimatların başlaması bekleniyor.
  
  tei : tj300 motoru orta menzilli gemisavar füzesinde kullanılmak üzere geliştirilmiş olup ilk tanıtımı haziran 2020 döneminde yapılmıştır.
  
  4) uzay sistemleri :
  
  a) delta v : roketlerde kullanılacak hibrit yakıtlı motorların üreticisi konumundadır. 2020 yılında uzaya sonda göndermeyi planlıyorlar.
  
  b) tübitak uzay : kısaca yerli uydularımıza motor üretimi yapıyor diyebiliriz. hall etkili itki motoru geliştirme altyapı projesi (hale) ile elektrikli itki sistemleri alanında araştırma ve geliştirme yaparak uydularımızın yerli motorla çalışması sağlanacaktır. en son 2019 yılında haberler yayınlanmıştı.
  
  elimden geldiğince konu hakkında bilgi vermeye çalıştım. sürekli yeni gelişmeler yaşanıyor. bu yüzden sık sık içeriği güncelleyeceğimi ümid ediyorum. tabi ki temennimiz ülkemizin hem mühendislik, hem de hukuk ve demokrasi alanında eşit şekilde ilerlemesi. ancak bu şekilde güçlü ve gelişmiş bir ülke olabiliriz.
• füze motoru hakkındaki gelişmeler için;
  
  (bkz: atmaca milli gemisavar füzesi/@monofobik krizantem)
• (bkz: bmc power batu)