yerli tohum

• türkiye'nin kendi ürünü olan tohumlardır. bilindiği üzere bir çok tarım ürününde tek kullanımlık israil malı tohumlar kullanılıyor artık. son çıkan düzenlemelere göre de yerli tohumun satışı yasaklanıyor, çiftçinin sertifikalı denilen ithal tohumları alması bekleniyor.
  bir çok üründe eski tat olmamasının sebebi biraz da ithal tohumlar galiba. onlarca yıl önce ekilmiş ağaçtan alınan mahsulün tadı değişmedi mesela.
  bu ve bunun gibi yerli tohumların listesine sahip olan birisi varsa ve paylaşırsa süper olur, ben bulamadım.
• (bkz: ata tohum)
  (bkz: atalık tohum)
  
  şunlara bir bak
  
  artık maalesef sözde tarım ülkesi türkiye'de mercimek dahi ithal, domates zaten malum, mevsimi çok kısıtlı olmasına rağmen bir kaç ay boyunca satılan tatsız bezelyeler, barbunyalar cabası. toprak mirasına sahip çıkma, manevi değer hatta ağzının tadını da geçtim! bu işin ciddi ekonomik tarafı da var. üretebildiklerimizi bile artık üretmiyoruz, tümüyle dışa bağlıyız ve bunun bedeli tahmin ettiğinizden de korkunç olacak.
• hala yasak mı değil mi tartışmalarında net bir bilgiye ulaşılamayan konu.
  ciddi şekilde önemsenmesi gerekiyor.
• torku'nun yerli gdosuz tohum konusunda çok güzel çalışmaları var. inşallah ülkeyi ithal tohum belasından kurtarırlar.
• "yerli tohum" çok abartılmış bir durum. tohumları karışmadan tutabilmek neredeyse olanaksızdır. yan taraftaki tarlada, bahçede ekili olan yerli "olmayan" tohumdan yetişmiş bitkiden gelecek olan polenlerle döllenmiş olan çiçekten yetişecek ürünün tohumu artık bizim ektiğimiz yerli tohum olmayacaktır.
• yerli tohum kullanan çiftçiler, kullandıkları her yerli tohum için sertifika almak zorunda, yeni kanuna göre bu şekildeymis.
  sertifika almak ne kadar kolay acaba?
• “insanoğlu binlerce yıl önce buğdayı evcilleştirdi. tarıma başladı. uygarlık, “tohumla” yeşerdi. tohum, gıda zincirinin ilk halkasını oluşturdu.
  
  türkiye, yakın zamanlara kadar kendi kendine yeten bir tarım ülkesiydi. şimdi neredeyse tüm tarım ürünlerini ithal eder duruma geldi.
  
  türkiye'de bugün bir taraftan israil'den tohum ithal edildiği konuşuluyor, diğer taraftan yerli tohum üretimine başlandığı ve tohum ihracatının tohum ithalatını büyük oranda karşıladığı iddia ediliyor. (tigem, 2017 tohumculuk sektör raporu, s. 10.)
  
  pek anlatılmasa da türkiye'nin de bir “tohum tarihi” var.
  
  bugün sizleri, osmanlı'nın “yabancı” tohumlarından, atatürk cumhuriyeti'nin “yerli-milli tohum” çalışmalarına uzanan bir yolculuğa çıkaracağım.
  
  osmanlı'nın, amerikan tohumu sevdası
  19. yüzyıl'dan itibaren abd'de ve bazı avrupa ülkelerinde nitelikli tohum üretimi başladı. batı'da bilimin gelişmesine paralel “tohum ıslahı” çalışmaları da gelişti. 19. yüzyıl'dan itibaren uluslararası tohum ticareti başladı.
  
  osmanlı, her konuda olduğu gibi tarım konusunda da zamanla duraklayıp geriledi. osmanlı köylüsü, modern tarım tekniklerine çok uzak kaldı.
  
  bitmeyen savaşlar, köylüyü ezen ağır vergiler, kuraklık derken tarımsal üretimi iyice azalan osmanlı, birçok tarım ürününü ithal etmek zorunda kaldı.
  
  osmanlı, 19. yüzyıl'dan itibaren özellikle amerikan tohumlarına yöneldi.
  
  1860'larda ingiltere –amerika'daki savaş nedeniyle- amerika'dan yeterli miktarda pamuk alamayınca pamuk ihtiyacını osmanlı'dan karşılamak istedi. bu amaçla osmanlı'yı pamuk üretimine teşvik etti. hatta ingilizler, türkiye'ye amerikan pamuk tohumları getirip çiftçilere dağıttılar. (türk ziraat tarihine bir bakış, istanbul, 1938, s. 127.)
  
  osmanlı, 1860'ların başından itibaren özellikle abd'den pamuk tohumu satın alıp çiftçilere dağıtmaya başladı. hükümet, 1862'de pamuk tarımını teşvik için bir irade yayımladı. bu iradenin 5. maddesinde “amerika'dan vesair yerlerden getirilecek pamuk tohumlarının halka ücretsiz verileceği” belirtiliyordu. (türk ziraat tarihine bakış, s. 129.)
  
  1863'te osmanlı, mısır'dan 226 bin 843 okka pamuk tohumu getirerek türkiye'nin değişik yerlerine ücretsiz dağıttı. takvimi ticaret gazetesi, 23 haziran 1866 tarihli sayısında anadolu'da çiftçilere ücretsiz 45 bin okka amerikan pamuk tohumu dağıtıldığını yazıyordu. (türk ziraat tarihine bakış, s. 130, 131, 135.)
  
  osmanlı, 1863'ten itibaren amerikan pamuk tohumlarını on yıl süreyle gümrük vergisinden muaf tuttu.
  
  osmanlı, 1866 tarihli bir düzenlemeyle amerikan pamuk tohumu ithal eden üreticilere altın ve gümüş madalya vermeyi vaat etti. düzenlemenin bir maddesi aynen şöyleydi: “yerli tohumu terk ederek amerikan tohumunu tercih edenlere altın madalya verilecektir.” (türk ziraat tarihine bir bakış, s. 134, 135.)
  
  namık kemal, londra'da yayımladığı hürriyet gazetesi'nin 20 temmuz 1868 tarihli sayısında, bazı osmanlı vatandaşlarının –devlete hiç güvenmedikleri için– devletin kendilerine ücretsiz dağıttığı amerikan pamuk tohumunu kabul etmediklerini yazıyordu.
  
  osmanlı’da tohum hurafeleri
  osmanlı'nın “yerli tohum” diye bir derdi yoktu. osmanlı, yerli pamuk tohumu yerine amerikan pamuk tohumu kullanımını teşvik etti. çünkü ıslah edilmiş amerikan tohumu veya mısır tohumu “yerli tohuma” göre çok daha iyi ürün veriyordu. osmanlı, “tohumları iyileştirmek' yerine kaliteli yabancı tohumları tercih etti. çünkü osmanlı ziraatçıları, “tohum” konusunda yeterli bilgiye ve donanıma sahip değillerdi. osmanlı'da tohum ıslahı yoktu, ama “tohum hurafeleri” vardı.
  
  örneğin, iii. selim ve ii. mahmut dönemlerinde “hekim başılık” yapmış, tıbbiye'nin kuruluşunda katkıları olan mustafa behçet efendi, 1830'da kaleme aldığı “hazar esrar” adlı kitabında bazı tohumlar hakkında şöyle diyordu:
  
  “karnabit tohumu dört sene sonra dikilse şalgam olup, şalgam tohumu dört sene sonra dikilse karnabit olur diye kitabünnebat'ta cahiz zikreder; bu hal tecrübemizle sabit olmuştur!”
  
  osmanlı'da vilayet salnamelerinde bile “tohum hurafelerine” rastlamak mümkündü. örneğin, 1884 tarihli diyarbakır vilayeti salnamesi'nde patlıcan tohumundan ve kireçten akrep meydana geldiği yazılmıştı. (türk ziraat tarihine bir bakış, s. 190,191.)
  
  türkiye'de her konuya olduğu gibi “tohum” konusuna “akılcı”, “bilimsel” ve “milli” yaklaşım cumhuriyetle başladı.
  
  cumhuriyetin tohum ıslah istasyonları
  cumhuriyet ilan edildiğinde türkiye'de tarım ilkel yöntemlerle yapıldığından üretim çok azdı. ekmeklik un bile dışarıdan satın alınıyordu.
  
  atatürk, 1 kasım 1926'da tbmm'de yaptığı konuşmada “ziraat teşkilatımızı, ziraat okullarımızı, zirai faaliyetlerimizi bilimsel yöntemler dâhilinde düzenlemek” gerektiğini söyledi.
  
  17 haziran 1927'de tbmm, “ziraat eğitiminin iyileştirilmesi kanunu”nu kabul etti. 1933'te ankara yüksek ziraat enstitüsü kuruldu. bursa, adana ve ankara'daki osmanlı'dan kalan 3 ziraat okulu her bakımdan iyileştirildi ve bunlara ek olarak izmir, erzincan, kastamonu, konya, çorum, sivas, erzurum, edirne, kapsut'ta 9 yeni ziraat okulu açıldı. ayrıca antalya, diyarbakır, edirne ve erzincan'da 4 ipek böcekçiliği okulu açıldı. (tarih iv, kemalist eğitimin tarih dersleri, s.285, 286.)
  
  cumhuriyet'in ilk yıllarında modern tarım tekniklerini öğrenmeleri için avrupa'ya öğretmen ve öğrenci gönderildi.
  
  cumhuriyeti kuranlar, özellikle “tohum” konusuna büyük önem verdiler. öncelikle halka ücretsiz tohum ve fidan dağıtmak için yasalar çıkarıldı. köylüye süne böceğine dirençli buğday tohumu ile 6 çeşit çeltik tohumu ve pamuk tohumu dağıtıldı. çiftçiye dağıtılan yabancı tohumlar gümrük vergisinden muaf tutuldu. (tarih iv, kemalist eğitimin tarih dersleri, s. 281, 282.)
  
  halka dağıtılan tohumlar, önceleri avrupa'dan, amerika'dan veya kıbrıs'tan alındı. ancak zamanla yerli tohum türlerini geliştirmek için “tohum ıslah” çalışmalarına başlandı.
  
  cumhuriyet'in ilk yıllarında türkiye'nin farklı bölgelerinde tohum ıslah istasyonları, araştırma enstitüleri ve deneme tarlaları kuruldu:
  
  1- ankara tohum ıslah istasyonu
  2- eskişehir tohum ıslah istasyonu
  3- yeşilköy tohum ıslah istasyonu
  4- adapazarı tohum ıslah istasyonu
  5- erzurum tohum ıslah istasyonu
  6- eskişehir dry farming istasyonu
  7- kayseri deneme ve yonca tohumu temizleme istasyonu
  8- antalya sıcak iklim nebatları islah istasyonu
  9- lüleburgaz devlet örnek ve üretme çiftliği
  10- adana bölge pamuk araştırma enstitüsü
  11- bilecik deneme ve üretme istasyonu
  12- rize çay araştırma enstitüsü
  13- bursa ipek böcekçiliği enstitüsü
  14- maltepe tekel enstitüsü
  15- ordu deneme tarlası
  16- konya deneme tarlası
  17- çorum deneme tarlası
  (türk ziraat tarihine bir bakış, s. 282 güneş kazdağlı, atatürk ve bilim, s. 55.)
  
  tohum ıslah çalışmaları
  türkiye'de ilk tohum ıslah araştırmaları, 13 aralık 1925'te “ıslahı büzür” adındaki eskişehir tohum ıslah istasyonu'nda başladı. 1929'da bu kuruluş içinde kuru ziraat deneme istasyonu (dry farming) kuruldu. burada yetiştirme tekniği konusunda çalışmalar yapıldı. (arif turhan atay, “türk tohum ıslahının tarihçesi”, tarım ve mühendislik, s. 78-79, 2006, s. 45.)
  
  eskişehir ve ankara tohum ıslah istasyonlarında buğday, arpa, yulaf, çavdar ıslah edildi.
  
  dry farming deneme istasyonu'nda a. numan kıraç'ın yaptığı çalışmalar sonunda buğday üretiminde birçok ülkeye de model olan “türk mucizesi” gerçekleşti. ıslah çalışmaları sonunda makarnalık “sarı buğday 710” ve yumuşak buğday “ak 702” bulundu. 1936'da “ak 702“den daha üstün olan “sertak 52” çeşidi bulundu. 1939'da “yayla 305” bulundu. 1930'da başlayan buğday ıslahı çalışmaları sonuna, 1944'te “melez 13” adlı yüksek verimli buğday çeşidi bulundu. (atay, s. 46,47.)
  
  yazlık arpaları kışlığa dönüştürmek için yapılan ıslah çalışması da başarılı oldu. ıslah edilmiş arpa tohumları halka dağıtıldı.
  
  eskişehir ve yeşilköy tohum ıslah istasyonlarındaki çalışmalar sonunda orta anadolu kışlarına dayanacak bir kışlık yulaf üretildi.
  
  8 yıl boyunca devam eden çavdar ıslah çalışmaları sonunda türkiye'ye en iyi uyum sağlayan çavdarlar tespit edildi.
  
  cumhuriyet, yabancı pamuk ithalinden kurtulmak için yerli pamuk tohumlarının iyileştirilmesine büyük önem verdi. önce bir pamuk kanunu çıkarıldı. adana'da, nazilli'de, ığdır'da, malatya'da ve antalya'da birer pamuk iyileştirme istasyonu kuruldu. 1932'den itibaren pamuk tohumu ıslahına başlandı. sakarya'da bir “pamuk tohumu ayırma kurumu” kuruldu. türkiye iklimine en elverişli pamuk türlerini belirlemek için bilimsel çalışmalar yapıldı.
  
  adapazarı tohum ıslah istasyonu, türkiye iklimine uygun birkaç mısır tohumu geliştirdi. ıslah edilip karadeniz halkına dağıtılacak mısır tohumlarının korunması için samsun limanında bir mısır silosu inşasına karar verildi.
  
  rize'de 110 dekarlık çay tohumluk bahçesi kuruldu. çay tohumunu türkiye'de üretmek amaçlandı.
  
  şeker pancarı ıslah çalışmalarına da başlandı. ıslah çalışmalarından önce yüzde 5 şeker içeren bir pancar, ıslahtan sonra yüzde 20 şeker içeren bir pancar haline getirildi.
  
  ankara'da bir pirinç deneme istasyonu kuruldu. yerli pirinç üretimi için yabancı pirinçten alınan gümrük vergisi artırıldı. en iyi çeltik tohumunu bulmak için ıslah çalışmaları yapıldı.
  
  tütün ıslahı konusunda da önemli çalışmalar yapıldı. maltepe tütün enstitüsü kuruldu. samsun'da bir tütün istasyonu kuruldu.
  
  yeşilköy tohum ıslah istasyonu, keten tohumu ıslahı konusunda çok değerli çalışmalar yaptı. bu iş için avrupa'ya birkaç öğrenci gönderildi.
  
  adapazarı tohum ıslah istasyonu, patates tohumlarını ıslah etti. yapılan çalışmalar sonunda yüksek ve serin yaylalarda elde edilen patates tohumlarının ovalarda iyi sonuç verdiği görüldü.
  
  yeşilköy tohum ıslah istasyon'unda 650 sort fasülye denendi. ankara yüksek ziraat enstitüsü'nün meyve ve sebze enstitüsünde 35 ilden 250 çeşit fasulye sortu üzerinde denemeler yapıldı.
  
  ipek böcekçiliği konusunda da önemli bilimsel çalışmalar yapıldı. antalya, bursa ve denizli'de ipek böcekçiliği okulları açıldı.1930'da bursa ipek böcekçilik enstitüsü kuruldu. iyileştirilmiş ipek böceği tohumları ihraç edilmeye başlandı. (tohum ıslahı konusunda ayrıntılar için bkz. birinci köy ve ziraat kalkınma kongresi, raporları, ankara, 1939.)
  
  demem o ki, cumhuriyeti kuranlar, “tohumun” stratejik öneminin farkındaydılar. türkiye iklimine uygun “tohum türleri” geliştirmek için kolları sıvadılar. bu amaçla yüksek ziraat enstitüsü, tarım okulları, tohum ıslah istasyonları, araştırma enstitüleri ve deneme tarlaları kurdular. cumhuriyet'in ziraatçıları, iyi kalite yeni tohum türleri bulmayı başardılar. buğday üretiminde pek çok ülkeye model olan “türk mucizesi”ni gerçekleştirdiler.”
  — sinan meydan - tohum cumhuriyeti - 04.02.2019
• kuzey kutbunda norveçin kuzeyinde dağın içine inşa edilen küresel tohumdeposunda doğal olarak soğuk ortamda muhafaza edilen dünyanın her tarafından getirtilmiş tohumlar bulunmakta. bunları görünce acaba bizim kaybolan yerli tohumlar ord mevcut mu diye düşünmeden edemedim.
  (bkz: svalbard küresel tohum deposu)
• üretilmesi, satılması engellenen şey.
  
  yerli tohum, hem doğal çevre için hem de tarımda kendi kendimize yeterli olmamız bakımından önemlidir. yerli tohum üretmediğimizde, karnımızı doyuramayız, diğer ülkelere bağımlı oluruz.
  
  kaynak: ilgili haberlerden bir tanesi
• üretilmesi ve satılmasının neden engellendiğini anlayamadığım şey. bunun kanuni sebebi nedir? kanun olması için ne gerekmiştir?