zal mahmut paşa camii ^*

• eyüp'te bulunan ve mimar sinan'in eseri olan külliyenin camisi, 1572 - 80 yılları arasında inşa edilmiştir.
• mimar sinan'ın eserleri arasında kademeli olarak yapılan sayılı eserlerdendir.
  sinanın istanbuldaki diğer kademeli yapıları olarak atik valide külliyesi, kadırga sokollu külliyesi sayılabilir.
  
  eyüp kıyısında, feshanenin karşısında bulunan külliye, bir külliye için hayli dar bir alanda ve eğimli bir arazide yapılmıştır. koca sinanın dehasını ve üretkenliğini konuşturduğu, osmanlı şehircilik anlayışının bir numunesi olan eser iki katlı bir külliye olup, camii, medrese, şadırvan, hazîre ve türbeden müteşekkildir.
  üst katta: camii, u şeklinde bir medresenin çevrelediği avlu ve ortasında şadırvan;
  26 basamaklık bir merdivenle geçilen alt katta ise: l^* şeklinde bir medrese, hazîre, şah sultan türbesi ve denize bakan duvarda da çeşme bulunur.
  külliyenin alt katı bugün eyüp mehterhanesi olarak kullanılmakta olup mehter takımı çalışmalarını perşembe günleri burada yapmakta ve cuma günü, sohbete kadar eyüp meydanında yaptığı icra için yürüyüşe buradan çıkmaktadır. haftanın yedi günü açık olan bu kısma coşmak için perşembe günleri, sükun bulmak içinse herhangi başka bir gün gelip oturabilir, sıcak-soğuk birşeyler içebilirsiniz.
  külliyenin deniz kapısının önündeki defterdar caddesi de asırlık çınarları, paket taşlı yolu ile yürünesidir.
  
  her ne kadar külliye zal mahmut paşanın ismi ile anılsa da yapımını sahibül hayrat vel hasenat şah sultan kendisi başlatmıştır.
  
  rivayete göre şah sultan ve zal mahmut paşa aynı gün aynı saatte teslîm i rûh edip külliyenin türbesine defnedilmişlerdir.
• derler ki zal mahmut paşa mimar sinan'ın sevdiği kızı alınca üstad da bir küp üzerine kondurduğu bir kubbeyle yaptığı bu ahenksiz yapıyla ifade eder durumu.
• mimar sinanın özen göstermediği eseridir. şehzadeye yapılan haksızlıktan dolayı özen göstermemiştir. camiye özen gösterilmediğini anlayan paşanın mimarı uyarması sonuçu içini değerli çini taşlarla süslemiştir (korkudan dolayı yaptığıda düşünülebilir)
• bu hamşonun adına yapılan caminin adını şehzade mustafa camii diye değişseler ya.
  çakır'ın ardından ilan veren, cenaze namazını kılan, nice dizi karakterinin ardından helva kavuranların niyazıdır.
  bu arada, caminin isim babası, bildiğiniz ahlaksız dümbeleğin tekiymiş.