• fergânî dokuzuncu yüzyılda yaşamış olan ünlü bir astronomi bilginidir. doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, kaynaklara göre ölümü 861'den sonradır. türkistan'ın fergânâ bölgesinde yetişmiş ve daha sonra zamanın bilim ve kültür merkezi olan bağdad'a yerleşmiştir.

    fergânî daha çok astronomi çalışmaları ile ünlüdür. astronomi konusunda yazdığı astronominin ve göğün hareketlerinin esasları (cevâmî ilm en-nücûm ve'l-harekât es-semâviye) adlı eseri regiomontanus'a kadar etkisini sürdürmüş ve birkaç kez latinceye tercüme edilmiştir. kitabı batlamyus'un almagest'inin bir özeti niteliğindedir. ilk olarak sevilleli john tarafından differentia scientie astrorum adı ile 1137'de latince'ye çevrilmiş ve bu çeviri 1493'de ferrara'da basıldı. aynı çeviri 1537'de nuremberg'de, 1546'da ise paris'de basılmıştır.

    ikinci tercüme, 1175'den önce cremonalı gerard tarafından liber de aggregationibus scientie stellarum et principiis celestium motuum adı ile yapılmıştır.

    eser üçüncü defa latinceye jacob christmann tarafından muhammedis alfragani arabis chronologia et astronomica elementa adı ile çevrilmiş ve 1590 ve 1618 tarihlerinde frankfurt'ta basılmıştır. bu çeviride, eserin jacob anatoli tarafından yapılmış olan ibranice çevirisi temele alınmıştır. jacop anatoli'nin ibranice çevirisi, qizzur almagesti adı ile 1231-1235'lerde yapılmıştır. bu çeviride büyük bir olasılıkla cremonalı gerard'ın çevirisi kullanılmıştır. anatoli'nin çevirisi fergânî'ninkinden 3 bölüm fazladır. bunlardan sonuncusu (33. bölüm) coğrafya ile ilgilidir ve yeryüzündeki yerlerin konumları ve gün uzunlukları yer alır.

    eser son olarak jacob golius tarafından, leiden nüshası temele alınarak muhammedis fil. ketiri ferganensis. qui vulgo alfraganus dicitur. elementa astronomica. arabice & latine. cum notis ad res exoticas sive orientales, quae in iis occurrunt adı ile latince'ye çevrilmiş ve 1669'da amsterdam'da basılmıştır.

    bu eser astronomi alanında, onüçüncü yüzyıl bilim adamı sacrobosco'nun kaleme aldığı yer küresi adlı astronomi kitabına kadar bir el kitabı olarak kullanılmıştır. hatta sacrobosco bile, kendi kitabını yazarken fergânî'nin kitabından büyük ölçüde yararlanmıştır. ayrıca dante'nin (1261-1321) ünlü eseri ilâhi komedya'da yer alan evren görüşü fergânî'den alınmadır. fergânî'nin astronomi ile ilgili, usturlab yapımını ele alan usturlab yapımı üzerine adında başka bir eseri daha vardır.
    kaynak:http://www.bilimtarihi.gen.tr/
  • yeteri kadar tanımadığı icin araplarin farslarin kürtlerin sahip çıkmadığı türk bilgin.
  • dante'yi etkilemiş bir astronom bilginidir. dante convivio isimli eserinde ( manası ziyafet) hem fergani'yi övmüş hem de bu dört ciltlik eserinde astronomiden söz etmiştir.
  • adam keşfetmedik şey bırakmamış,
    keşke biz de bu insanları keşfedebilsek..
  • (bkz: fergani)
hesabın var mı? giriş yap