alaha

• bir yahudinin yaşamı boyunca, birçok kurala uyması gerekir. bu kurallar kaynağını, tora’da yazılı olduğu üzere tanrı’dan alır. bunlar ahlaki, törensel ve medeni kanunlardır. tüm soruları kapsayan yahudi kanunun, kesin ve kabul edilmiş şekline alaha denir. alaha kelimesi, yürümek veya gitmek anlamına gelen “aloh” kökünden türemiştir ve yol, örnek veya yöntem anlamındadır. alaha bir teori değil, pratik bir yöntem, felsefi değil, kanunidir. bu yüzden günümüzde dahi dini ve kanuni kararlara yön verir. alaha’nın özünde inanç yer almasına karşı eylemi vurgular. ve temelde yönergelerin (mitsvot) her durum ve ortamda uygulanmasıyla ilgilenir, davranışlara bir yükümlülük ,ahlaki ve dini görevlere bir gereklilik getirir.
  
  yahudi kanuni sistemi statüsünde olan alaha yaşamın her evresini, her noktasını kapsar, gerek kişiler arası, gerek tanrı ile kişi arasındaki ilişkileri düzenler. yahudiliğin yasal yanı olan alaha kişisel, sosyal, ulusal ve uluslararası boyutlardadır. alaha, sadece dini kanunları içermez, aynı zamanda medeni kanunları, öldürme ile ilgili kanunları ve ahlaki yasaları da kapsar. kişinin yeme alışkanlıkları, cinsel yaşamı, iş ahlakı, sosyal faaliyetleri, sanatsal etkinlikleri, eğlence tarzı hep yahudi dini şemsiyesi altındadır. yahudi dini, yaşamın kendidir ve yaşama rehber olur. yahudiliği konu almış tüm yayınlar, yahudiliğin bir yaşam biçimi, sadece inanç değil, eylemler dizisi olduğunda fikir birliğine varırlar.
• alaha terimi ilk başlarda özel kanun anlamında kullanılmakta, “moşe’ye sina dağı’nda verilen kanun” olarak anılmaktaydı. ancak zamanla bu terim, tüm kural ve emirleri içeren yahudi yasama sistemine verilen ad oldu.
  
  rabinik dönemlerde alaha’nın incelenmesi en önemli dini görev addedilmiştir. o dönemlerde, din bilginlerinin yasama yönteminde yazılı ve sözlü tora’da yer alan kanunlar, diğer kanunların önünde kabul edilmiştir.
  
  tora kökenli emirler (mitsvot) değişemezken, rabilerin koydukları yönergeler, olaylara ve durumlara göre dini yetkililerce değişikliklere tabi tutulabilirler. klasik yahudi kaynakları,birtakım değişiklikler, eklemeler, yeni, güncel şartların gerektirdiği farklılıklar hariç, alaha’nın moşe’nin dönemine kadar dayandığı inancındadırlar.
  
  maimonides, babil talmud’unun yazarı raşi’den geriye, moşe’ye kadar 40 nesil sayar ve şu sonuca varır: iki talmud’da, tosefot’da, sifra ve sifrei’de yasaklar ve yapılabilenler, temiz ve kirliler, uygun olan ve uygun olmayanlar, ağızdan ağıza, moşe’den günümüze dek gelmiştir.
• yahudilik kavramı ancak uygulama durumunda bir anlam kazanır. alaha da bu kavram ve değerlerin günlük yaşantımızdaki uygulamasıdır. bize teorilerin ve prensiplerin ne şekilde uygulamaya geçirileceğini anlatır. alaha, yahudiliğin ve yahudilerin tanrı’ya olan inançlarının bir göstergesidir. alaha, odak noktası olan mitsvotu, emirlerin yerine getirilmesi ile soyut olan kavramları, somut bir hale getirir ve dünyevi şeylere bir kutsallık kazandırmak ister. ancak bazı çevreler duygudan ve inançtan yoksun bir itaatin, yani alaha uygulamasının sadece bir şekilciliğe dönüşeceğinden endişe duymaktadırlar. bu endişe çok eski zamanlardan beri din bilginlerince dile getirilmiştir, fakat bu düşünce, uygulamayı ortadan kaldırmaz. çünkü alaha’nın yok olması emuna’nın yani inanç ve temelin de yok olmasına neden olur. alaha olmadan yahudi yaşamı hiçbir anlam taşımaz, tüm içeriğini kaybeder. eyleme geçmemiş bir inanç, asil bir duygu anlamsız kalır. alaha’ya uymamak, onu dışlamak, yahudinin yaşam tarzını değiştirir. değişen yahudi yaşam tarzı kaybolan yahudi değerler ve kavramlar anlamına gelir. bu değişim bir veya iki nesil sürecinde gerçekleşir ve asimilasyon olarak ortaya çıkar. bu tarihi bir gerçektir ve birçok kere, birçok farklı çevrede ortaya çıkmıştır.
• (bkz: halakhah)
• (bkz: seriat)
• bir musevi'nin, gerek iman gerekse de beşeri boyutta; yaşamı boyunca uyması gerekenleri içeren ve bu ilişkileri düzenleyen kanunların kesin ve kabul edilmiş şeklidir. "aloh" sözcüğünden türemiş olup; bu söz, yol, yürümek, gitmek anlamındadır.
  
  kaynağı tora'dan gelir. alaha, museviliğin ortaya çıkışının ilk zamanlarında özel kanun anlamında kullanılmakta; "moşe'ye (hz. musa) sina dağı'nda verilen kanun" olarak anılmaktaydı. ancak zamanla bu terim, tüm kural ve emirleri içeren yahudi yasama sistemi için kullanılır olmuştur.
  
  kaynağı tora'dan gelmesine rağmen rabbinik olarak kutsal kitaptan din bilginlerince çıkarılan sonuçlar ve alaha'ya yenilikçi bir bakış açısı getiren, buna da kutsal kitaptan destek sağlayan görüşler daha sonraki dönemlerde oluşmuştur.
  
  yahudiliğin museviliği ortak aldığı noktada alaha; farklı düşünce ve görüşteki musevileri birleştirici bir unsurdur. yahudilik merkezli yaşamda,"alaha'ya uymak her musevinin görevidir" olarak kabul görür.
• (bkz: aloha)