• osmanlı imparatorluğunda başta padişah olmak üzere vezirlerinde içinde olduğu devlet büyüklerini özellikle halkın katılımının olduğu törenlerde alkışlamakla görevli devlet memurları. bu türden görevliler padişahın geçtiği yol üzerinde dizilir, padişahı alkışlar ve bir yandan da tezahürat yaparlarmış.

    bugün sivil bir görevdir ve partilerde görevli birçok gönüllü ile yürütülür. ayrıca maçlardaki amigolar ve etrafındaki beleş biletli kalabalıkta bir çeşidi sayılabilir. stüdyo programlarında da alkış zamanlamaları konusunda seyirciyi uyaran bu türden kişiler mevcuttur.

    velhasıl, bu topraklarda çeşitli şekillerde vucut bulmakta zorlanmayan bir görevdir
  • "osmanlı toplumunda şakşakçılığın adı: alkış çavuşluğu idi. alkış çavuşları ’nın
    tarihimizde sahne sanatlarındaki uygulamadan daha ilginç bir iş üstlendiklerini öğreniyoruz:
    alkış çavuşu, alkış tutmakla görevli bölüğe mensup bir kişiydi. padişah ve devlet büyükleri
    bir topluluk karşısına çıktıkları zaman; ata binip inmeleri sırasında; sefere çıkarken,
    törenlerde tahta otururken ya da kalkarken; bayram tebrikleri vb. durumlarda teşrifat içinde
    yer alırlardı alkış çavuşları. dönemin ölçütleri içinde parlak sevgi gösterilerinde bulunmakla görevliydiler. imparatorluğun görkemli devirlerinde sayıları oldukça kalabalıktı. sonraları
    sayıları azaltıldı. bizans’tan geçtiği anlaşılan bu görenek, tanzimat’la birlikte önemli ölçüde
    budandı. alkış çavuşluğu lağvedildi. vezirlerin alkışlanması geleneğine son verildi. ama
    padişahların alkışlanması işi saltanatın son yıllarına dek sürdürüldü. hizmeti hassa
    hademeleri içinde oluşturulan küçük bir bölük üstlendi. son zamanlarda sayıları 8 – 10’u
    geçmeyen; basit kişilerden oluşan bu teşkilât cumhuriyetle birlikte ortadan kalktı."

    günümüzde şakşakçılığın tekrar bu kadar yaygın olmasının sebebi son cümlede saklı diyebiliriz.

    (bkz: hayır)

    yazının pdf halinde tamamı
  • osmanlı imparatorluğu'nda padişahlarla vezirlere yapılan alkış merasimini yöneten saray memurlarına verilen isimdir. bir nevi şakşakçı başı diyebiliriz. :)

    sefer, cülus, bayram vb. gibi merasimlerde alkış çavuşlarının emrindeki alkışçılar padişahları yahut vezirleri alkışlardı. bu alkış esnasında da ''uğurun açık olsun, devletinle bin yaşa, mağrur olma padişahım, senden büyük allah var'' gibi övgüler sarf edilirdi. bu alkış merasimleri devletin ihtişamlı dönemlerinde oldukça kalabalık ve büyük bir organizasyon olurdu. devletin güçten düştüğü dönemden itibaren ise daha küçük ölçekli törenler yapılmıştır. osmanlı saltanatının sonuna kadar da devam etmiştir.

    tanzimat dönemine gelindiğinde alkış çavuşları lağvedilmiş, yerlerini hassa hademeleri ve mızıka-yı hümayun hademeleri almıştır.

    sultan mehmed reşad'ın başkatipliğini yapan halit ziya uşaklıgil anılarında alkış merasimlerine dair şunları yazmıştır:

    ''hademe arasında bir de alkışçılar diye tabir edilen bir zümre vardır ki sırasına göre altı, sekiz, on kişiden oluşarak, tam hünkarın arabasının geçeceği bir yerde, halka halinde toplanırlar ve gür bir sesle bir şeyler söyleyerek, alkışlarlardı. galiba eski osmanlı padişahlarının haşmet zamanında ''mağrur olma padişahım senden büyük allah var'' diye bağırıldığı hatırımda, belki de yanlış olarak kalmış bu alkışın sözlerini hiçbir zaman anlamak mümkün olmamıştı. böyle sekiz on ağızdan bir gulgule halinde çıkan bu gürültü bende bir merak halinde olurdu. nihayet soruşturmaya mecbur kaldım. sözler: '' yardımcın allah ola. yaşın uzun ola'' diye başlar ve kim bilir nasıl bitermiş.''

    kaynaklar:
    + mehmet zeki pakalın - osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü - meb yayınları.
    + abdülkadir özcan - ''alkış'' - tdvia - cilt: 2.
    + halit ziya uşaklıgil - saray ve ötesi - yapı kredi yayınları.
  • seneler önce öğrenci yurdunda kalırken beyaz show için ajans ya da yapımcı firma yurda otobüs mü minibüs mü neyse servis aracı yollardı. cep harçlığı bile zor denilecek ufak bir ücret ve yemek için bir sandviç karşılığında beyaz show'a seyirci olarak yurtta kalan öğrenciler giderdi(ben hiç gitmedim, beyaz show diye aklımda kalmış). söylediklerine göre vazifeleri oturup showu izlemek ve alkış çavuşu diyorlarmıydı bilmiyorum ama stüdyodaki görevliler işaret verdiğinde alkışlamaktı.
    ücret düşüktü ama öğrenciye maksat eğlence olsun, bir de ünlüleri yakından görüyorsun diye gidenler olurdu.
  • ne hikmettir ki bunlardan gora'da da bulunmaktadır.*
hesabın var mı? giriş yap