arıburnu cephesi

• 25 nisan 1915 tarihindeki arıburnu çıkarması ile başlayan ve 6 ağustos 1915 tarihine kadar süren çarpışmaları kapsayan, çanakkele savaşı'nın bir parçası olan cephedir. bu tarihte müttefik kuvvetlerce üçüncü bir cephe olarak açılan anafartalar cephesi ile birleşmiştir. arıburnu çıkarması, 25 nisan 1915 günü gelibolu yarımadası’nın ege denizi sahillerinde, anzak koyu olarak bilinecek olan kumsal ve civarına anzak kolordusu tarafından yapılan çıkarmadır.
  
  (bkz: kanlı sırt muharebesi)
  (bkz: sarıbayır muharebesi)
  (bkz: kılıçbayır muharebesi)
  (bkz: kocaçimen tepe muharebesi)
  (bkz: conkbayırı muharebesi)
  
  müttefiklerin çanakkale seferi komutanı general sır ıan hamilton’un emrinde kullanabileceği kuvvet iki tümenli anzak kolordusu, 2 ingiliz tümeni ve bir fransız tümenidir. esas çıkarma sahili de seddülbahir bölgesi olarak bilinen gelibolu yarımadası’nın güney ucudur. ancak toplam mevcudu 75 bini bulan bu kuvvetin seddülbahir sahillerindeki dar kumsallara çıkartılması olanaksızdır. bu nedenle general hamilton, anzak kolordusu için bir başka çıkarma sahili aramıştır. bu sahil, kabatepe’nin hemen kuzeyinden başlayan kumsal olarak belirlenmişti.
  
  eldeki kuvvetin bir bölümünü farklı bir sahile çıkarmadaki amaç, bir yandan sahile çıkarılması gecikecek kuvvetleri bir an önce muharebeye sokmaktır. diğer yandan da anzak kolordusu, asıl çıkarma bölgesinin daha kuzeyine çıkartılarak ileri harekata geçecek ve seddülbahir cephesi'ni savunan osmanlı kuvvetlerinin geri hatlarını saracaktır. anzak kolordusu'nun ilk hedefi conk bayırı - kocaçimen tepesi hattını ele geçirerek maltepe yönünde ilerlemektir. sonraki aşama, alçıtepe'yi işgal etmiş olan seddülbahir kuvvetleriyle birleşerek kilitbahir platosuna taarruz edilecektir.
  
  çıkarma planı
  general sır ıan hamilton’un savaş planında iki tümenli anzak kolordusu’nun çıkarma sahası kabatepe ile küçük arıburnu arasındaki kumsal bölgedir.
  
  plana göre bu çıkarma bölgesindeki kuvvetin taktik hedefi, conkbayırı-kocaçimentepe (305 m.) hattında maltepe yönünde ilerlemek, eceabat’da çanakkale boğazı’na ulaşmak ve seddülbahir cephesi’ndeki osmanlı kuvvetlerinin geri çekilme ve takviye hattını kesmektir.
  
  çıkarma yapacak anzak kolordusu komutanı general william birdwood’un planı; çıkarmaya müteakip, sahile ilk atılan örtü kuvvetinin, kocaçimen – conkbayırı – kemalyeri – kavak tepe – kabatepe hattını ele geçirmekti.
  
  çıkarma planı, olabildiğince fazla örtü kuvvetinin karaya atılması ve çok hızlı bir şekilde bu kuvvetin takviye edilmesini hedeflemektedir. dört bin kişilik örtü kuvveti, albay sinclair mac lagan komutasındaki 3. avustralya tugayı, 1. istihkam bölüğü ve bir sahra hastanesinin yarı mevcududur. (1915 yılının temmuz ayına kadar avustralya ve yeni zelanda ordularında tugay komutanlarının rütbesi albaydı)
  
  bu kuvvetinin karaya atılması üç kademede planlanmıştır. ilk adımda 1.500 kişilik bölüm, ardından da 1.250’şer kişilik iki bölüm karaya çıkarılacaktır. bu kademelendirme, eldeki çıkarma filikalarının kısıtlı sayıda askeri karaya taşımaya olanak vermesindendir. bu örtü kuvvetinin karaya atılmasının ardından 1. avustralya tümeni’nin tümü hızla çıkartılacaktır. plana göre saat 09:00’a kadar üç tugay sahile atılmış olacaktır.
  
  çıkarma öncesinde yapılan hava keşifleri ve çeşitli kaynaklardan gelen istihbarata göre, sahilin hemen gerisindeki sırtlarda osmanlı savunması çok güçlü değildir. bu istihbarata göre çıkarma öncesinde hazırlık ateşi açılması çok gerekli değildir ve yapılmamasına karar verilmiştir. hem gerekli değildir hem de çıkarmanın bir baskın etkisi yaratacak olması açısından çok avantajlıdır. örtü kuvveti, osmanlı'nın zayıf kuvvetlerini sahile hakim sırtlardan atarak hızlı bir şekilde bu sırtları işgal edecekler ve osmanlı karşı taarruzlarını karşılayabilecek şekilde tahkim edeceklerdir. çıkarmanın ve çıkarmanın taktik hedefinin sağlanabilmesi için bu zorunludur.
  
  bu çerçevede örtü kuvvetini oluşturan 1. avustralya tümeni’nin 3. tugayı, conkbayırı’ndan kabatepe’ye kadar uzanan sırtı ele geçirmekle görevlidir. hemen ardından sahile çıkacak olan 2. avustralya tugayı ise kocaçimen tepe’den balıkçı damları’na kadar olan kesimi tutarak çıkarma sahilinin sol kanadını tutacaktır. 1. avustralya tümeni’nin 1. tugayı ise ihtiyat olarak tutulacaktır.
  
  5. ordu komutanı general sanders’in kişisel değerlendirmesi ve çıkarma öncesinde yapılan hava keşifleri ve çeşitli kaynaklardan gelen istihbarata göre, sahilin hemen gerisindeki sırtlarda osmanlı savunması çok güçlü değildir. bu istihbarata göre çıkarma öncesinde hazırlık ateşi açılması çok gerekli değildir ve yapılmamasına karar verilmiştir. hem gerekli değildir hem de çıkarmanın bir baskın etkisi yaratacak olması açısından çok avantajlıdır. örtü kuvveti, osmanlı'nın zayıf kuvvetlerini sahile hakim sırtlardan atarak hızlı bir şekilde bu sırtları işgal edecekler ve osmanlı karşı taarruzlarını karşılayabilecek şekilde tahkim edeceklerdir. çıkarmanın ve çıkarmanın taktik hedefinin sağlanabilmesi için bu zorunludur.
  ilk çıkarma dalgası akıntı nedeniyle hedeften saptı, planlanan yerin 1.500 m. kuzeyine, yani arıburnu sahiline-sonradan anzak koyu olarak adlandırılan koy-yanaştı. hata, sahile yaklaşılırken fark edilmiş, daha kuzeye düşmemek için yapılan manevra da düzensizliğe yol açmıştı, bölükler birbirine karışmış olarak sahile çıkmışlardı. bu düzensizliğin üstüne, sahile 50 m. yaklaştığında osmanlı gözcü müfrezesinin ateşiyle karşılanmıştı. sonuçta örtü kuvvetinin ilk dalgasını oluşturan kıtalar, 48 filika ile saat 04:25’de sahile karışık bir halde çıkmışlardır. ikinci dalga saat 04:40’da sahile çıkmaya başladığında karışıklık daha da artmıştı. örtü kuvvetini oluşturan 3. avustralya tugayı’nın üç taburunun eratı birbirine karışmış durumda idi.
  
  savunmanın kuzey kesiminde, balıkçı damları denen bölgede, sahile yaklaşan filikalara 8. bölük’ün 1. takımı ateş açmıştır. filikalardaki bir bölükten 100 kişi ölmüş, sahile çıkabilen 40 kişiden sağ kalabilen 18 kişi güney yönünde çekilmiştir.
  general liman von sanders’in, ana kuvvetleri geride ihtiyat olarak tutmak şeklindeki stratejisi gereği olarak osmanlı kuvvetleri anzak çıkarmasına ve ileri harekatına ilk anda etkili bir tepki gösterememişlerdir. osmanlı tepkisi, ancak gerideki asıl kuvvetlerin cepheye sürülmesi ile gerçekleşecektir. arıburnu bölgesinde anzak çıkarması başladığında, gelibolu yarımadası’nın güney ucundan sorumlu 9. tümen, seddülbahir cephesi’ndeki beş kumsalda yapılan çıkarma hareketlerini karşılamak durumundaydı. tümen komutanı albay halil sami bey, ihtiyattaki 26. alay’ı seddülbahir cephesi’ne, 27. alay’ın ihtiyattaki iki taburunu da arıburnu cephesi’ne aktarmıştır. 27. alay’ın 2. tabur'u, geniş bir cephede yayılmış bulunmaktaydı.
  
  çıkarmanın başlamasından ve seddülbahir'deki çıkarma bölgelerine gerekli kıt'a kaydırmaları yapıldıktan sonra 9. tümen komutanı albay halil sami bey, kendisine bağlı 27. alay’ın yedekteki iki taburuna, kabatepe yönünde hareket ederek taarruz emri vermişti. bu emir saat 05:45'de telefonla verilmiştir. 27. alay komutanı yarbay mehmet şefik (aker) bey, zaten hazır beklemektedir. iki kol halinde ilerlenilirken cepheden çekilen yaralı askerlerden sahildeki durum hakkında bilgi alınmıştır. alay komutanı, kemalyeri – merkeztepe hattından taarruz etmeye karar vermiştir. ilk hedef kılıçbayırı – merkeztepe – kırmızısırt – kanlısırt hattıdır. bu taarruz hattı, yaklaşık 2. km.lik bir hattır. alayın 3. tabur’u sağda kılıçbayırı – merkeztepe, 1. tabur’u ise –bir bölük eksik- solda kırmızısırt – kanlısırt hattıdır. bir bölük de ihtiyata alınmıştır. 27. alay’ın iki taburu iki saatlik ve 10 km.lik bir yürüyüş ardından saat 08:00 dolaylarında kırmızısırt'ın, kanlısırt’ın ve mersinsırtı'nın doğu eteklerindeki anzak ileri unsurlarına taarruz etmiştir. hiçbir taarruz hazırlığı yapmadan, yürüyüş kollarından açılarak girişilen bu taarruzla anzak ileri unsurları belirtilen hatta kadar geri atılmıştır. bu hattın batı kenarlarında, yaklaşık bir saattir örtü kuvvetleri komutanı albay sinclair mac lagan’ın talimatıyla siper kazılmaktaydı ve tahkim edilmekte idi. taarruza başlanırken alay komutanı, ordu ihtiyatındaki 19. tümen karargahı’na bir haberci göndermişti. gönderilen metinde, hareket tarzı hakkında bilgi verilmekte ve “düşman arıburnu sırtlarını işgal etmiştir. arıburnu sırtlarıyla kocadere batısındaki sırtlardan taarruza başlıyorum. kocaçimen’i 19. tümen vasıtasıyla tutmanızı rica ederim.” denilmekte idi. gerçekte 19. tümen komutanı kurmay yarbay mustafa kemal bey, saat 07:00’den hemen sonra 57. alay ve bir dağ bataryası ile bu yönde harekete geçeceğini 3. kolordu komutanlığı’na bildirmişti. 27. alay taarruzu ilerlerken saat 09:30 dolaylarında albay sinclair mac lagan’ın ileri sürdüğü 9. tabur birlikleri ise osmanlı'nın yoğun ateşi altında erimişti. taburların taarruzu aradaki anzak müfrezelerini atarak saat 11:30’da merkeztepe, kırmızısırt ve kanlısırt’a taarruz edecek konuma gelmişlerdir. kısa bir hazırlıktan sonra bölükler taarruza geçmişlerdir. aynı sıralarda kuzeyde 57. alay'ın conk bayırı'ndan aşağı doğru aktığı görülmüştür.
  
  sağ kanatta taarruz eden 3. tabur’un iki bölüğü mersinsırtı’nı işgal ettikten sonra alay komutanı'nın emriyle burada savunmaya geçmiştir. bunda amaç, 57. alay’ın kendi hizalarına gelmesini beklemektir. böylece her iki alay arasındaki geniş boşluğun kapanması sağlanacaktır. taburun diğer bölüğü kırmızısırt’a taarruz etmiştir. 1. tabur ise tümüyle kanlısırt’a taarruz etmiştir. alay komutanı’nın emirleri bu şekilde olmasına karşın 3. tabur komutanı yüzbaşı halis bey, emrindeki iki bölüğü, merkeztepe ile bombasırtı aralığından ileri sürmüş, 180 rakımlı tepenin güney yamaçlarına yerleşmiştir. bu konumda müfreze, hem 57. alay karşısındaki, hem de merkeztepe batısındaki anzak birliklerinin gerisine düşmektedir. önündeki araziyi ve anzak kuvvetlerinin konumunu inceleyen tabur komutanı, bu taktik avantajı görerek hareketini bu noktaya kadar sürdürmüştür. bu kısa ileri hareket, osmanlı birliklerinin taarruzları açısından oldukça yarar sağlamıştır. anzak örtü kuvvetleri komutanı sahilden içlere ilerleyen takviye kıt’alarının önemli bir kısmının diğer bölgelerden çekerek buraya sürmek zorunda kalmıştır. anzak birlikleri, iki osmanlı alayının temas noktası olan ve taarruz eden iki alay arasında bir menteşe gibi çalışan bu iki bölüğe karşı üç koldan taarruzlar tekrarlamış, ancak bölükleri yerinden atamamıştır. kolundan aldığı yarayla aşırı kan kaybeden tabur komutanı, erata mevzilerini kesinlikle terk etmeyeceklerini emrederek sargı yerine gitmiş, komutayı tabur katibi muharrem vehbi bey’e bırakmıştı. tüm subaylar şehit ya da yaralı olduğundan komutayı devredecek subay bulunmamaktaydı.
  
  9. tümen komutanı albay halil sami bey, kendisine bağlı 27. alay’ın yedekteki iki taburunu kabatepe yönünde harekete geçirirken ordu ihtiyatı 19. tümen komutanı yarbay mustafa kemal bey’e başvurmuş, tümenden bir taburla 27. alay’ın takviyesini istemiştir. arıburnu’nda çıkarmanın başladığı raporunu ve albay halil sami bey’in mesajını alan yarbay mustafa kemal bey, 5. ordu komutanı mareşal sanders’le temas kuramamaktadır. mareşal sanders, gelibolu’daki karargahtan ayrılmış, asıl çıkarmayı beklediği saros körfezi bölgesine gitmiştir. yarbay mustafa kemal bey’e göre asıl tehlike kabatepe’de değil, albay halil sami bey’in sorumluluk alanı dışında kalan kocaçimentepe bölgesindedir. gelibolu yarımadası’nın saros kıyılarından sonraki en dar bölümündeki bu en yüksek arazi, arıburnu’ndaki çıkarma sahasına da oldukça yakındır. anzak birlikleri bu tepeyi ele geçirdikleri takdirde zorlanmadan çanakkale boğazı kıyılarına inebilecek ve hem kendi tümeninin hem de seddülbahir ve arıburnu cephelerinde çarpışmakta olan 9. tümen’in geri bağlantısını kesecektir. bu, cephenin bütünüyle çökmesi demektir. buna karşın 19. tümen, ordu ihtiyatıydı ve ancak 5. ordu komutanı emriyle harekete geçebilirdi. tümen olarak, 5. ordu’nun tüm savunma bölgesi için görevliydi ve ordu komutanı’nın emriyle gerek görülen herhangi bir bölgede görevlendirilecekti. ayrıca yarbay, ordu sorumluluk bölgesi içinde olan saros körfezi ve anadolu yakası hakkında hiçbir bilgi alamamaktadır. dolayısıyla tümenine nerede gerek olacağı konusunda bir öngörüde bulunamamaktadır. buna karşın, arıburnu çıkarmasına taarruz edecekmiş gibi gerekli düzenlemeleri yapmıştır.
  
  yarbay mustafa kemal bey, conkbayırı yönünde ilerleyen bir tabur kuvvetindeki anzak birliğine karşı bir tabur sürerek 27. alay’ın sağ kanadını örtmenin yeterli olmayacağını, tehdidin çok daha ciddi olduğunu görmektedir. öncelikle emrindeki süvari bölüğünün kocaçimen tepe’ye intikalini emretmiştir. bu bölük, tümen bölgeye ulaşana kadar her ne pahasına olursa olsun tepeyi korumakla görevlidir. bununla yetinmeyerek, üst komutanıyla temas kuramamasına karşın, tüm sorumluluğu üstlenmiş ve saat 08:00 dolaylarında tümenine bağlı 57. alay ve bir topçu bataryası ile birlikte kocaçimen tepe’ye hareket etmiştir. alaya kocaçimen tepe’de dinlenme molası veren yarbay, sahili görebilmek için conkbayırı yönünde ilerlemiştir. bu bölgede düztepe yönünden çekilmekte olan bir grup askerle karşılaşmıştır. bunlar, balıkçı damları bölgesinin gözetlenmesi ve savunulmasında görevli 27. alay'ın iki mangalık unsuruydu. bu birliği süngü taktırarak siper aldıran yarbay, 57. alay’a derhal conkbayırı’na gelmeleri emrini göndermiştir. askerin siper alması, onları conkbayırı yönünde izlemekte olan anzak birliklerinin de siper almasına neden olmuş, bu durum osmanlı tarafının conkbayırı’nda mevzi tutması için kritik zamanı kazandırmıştır. saat 10:00 sularında 57. alay'ın iki taburu (diğer tabur ihtiyatta tutulmaktadır), conkbayırı’ndan güney batı yönünde akmaktadır. düztepe’nin denize bakan yamaçlarındaki anzak birlikleri, bu ilerleyiş karşısında geri çekilmişlerdir. kılıçbayır’ı takviye için ilerleyen bir anzak taburu da ateş yiyerek dağılmış ancak bir bölük kılıçbayır’a ulaşmıştır. 57. alay’ın tüm bu taarruzu müttefik donanmasının ateşi altında gerçekleşmiştir. yarbay mustafa kemal bey’in bölgeye intikal ettirdiği bir topçu bataryası, 57. alay’ın ileri harekatını ve çıkarma sahilinin sürekli olarak ateş altında tutarak taarruzu desteklemiştir.
  
  conkbayırı’ndan düztepe yönünde taarruzlarını sürdüren 57. alay, kılıçbayır’ı tutmayı başarmıştır. bu sırt, arıburnu cephesi savaşları boyunca stratejik önemini korumayı sürdürecek bir nokta olarak önemlidir.
  
  kocaçimen tepe – conkbayırı – düztepe sırtlarında anzak ilerleyişinin durdurulduğuna karar veren yarbay mustafa kemal bey, komutası altındaki 19. tümen’in tüm kuvvetlerini bu ateş hattına sürmek üzere maltepe'deki tümen karargahı'na dönmüştür. karargahta karşılaştığı 3. kolordu komutanı esat paşa'ya kararını anlatmıştır. esat paşa, bu kararı onaylamış, albay halil sami bey’in 27. alay’ını da yarbayın komutası altına vermiştir. esasen 19. tümen, ordu ihtiyatıdır, ancak mareşal sanders’le halen temas kurulamamış olması nedeniyle esat paşa, kendi inisiyatifini kullanarak tümeni komutası altına almış ve görevlendirmiştir. bu görevlendirme tümenin, tümen komutanı yarbay mustafa kemal bey’in emir ve komutasına bırakılması şeklindedir. bu tarihten itibaren 16 mayıs 1915 tarihine kadar yarbay mustafa kemal bey, arıburnu kuvvetleri komutanı olarak görev yapmıştır. kurmay yarbay mustafa kemal bey, anzak koyu çıkarmasını karşılamış, durdurmuş ve sonrasında sahilede sabitlemiştir. arıburnu kuvvetleri komutanı olarak bu bölgede ulaştığı hatlar, savaşın sonuna kadar pek değişmemiştir.
  
  saat 11:00 dolaylarında osmanlı karşı taarruzları sonucunda conkbayırı, kanlısırt, kabatepe gibi, çıkarma sahiline hakim yükseltiler osmanlı'nın kontrolüne geçmiştir. osmanlı 27. alay’ının kanlısırt taarruzu, anzak ilerlemesini durdurmuştur ama cephenin en kritik kesimi conkbayırı’dır. yarbay mustafa kemal bey’in emriyle osmanlı 57. alayı’nın conkbayırı üzerinden giriştiği taarruz, arıburnu cephesi’nin, son tahlilde çanakkale savaşı’nın kaderini belirlemiştir. ancak 57. alay’ın conkbayırı – düztepe hattında giriştiği taarruz öylesine ani olmuştur ki, general birdwood’un anzak karargahı, osmanlı taarruzlarıyla bu bölgedeki durumun tehlikeli hale gelmekte olduğunu ancak saat 10:30 dolaylarında öğrenebilmişlerdi. esasen albay sinclair mac lagan, çıkarma sahilinin kuzey kesimi (sol) olan bu bölgeyi güvenli buluyor, asıl tehlikeyi kanlısırt dolaylarında görüyordu. ne var ki saat 10:30 dolaylarında bu bölgedeki birliklerin osmanlı taarruzlarıyla geri atıldığı anlaşıldı. eldeki kuvvetler bu bölgeye kaydırılmaya çalışıldı ancak, neredeyse sahile çıkmış olan tüm asker zaten ateş hattına sürülmüş bulunmaktaydı. sahile asker çıkartılmasına hız vermek için, topçu bataryalarının sahile indirilmesi öğleden sonraki saatlerde anzak kolordu komutanı general birdwood tarafından verilen bir emirle durdurulmuştu. general birdwood, asker çıkartılmasına öncelik verilmesinin, mevzilerin tutulabilmesi için tek çıkar yol olduğu için bu emri vermiştir.
  
  öte yandan gemilerin demir yerleri osmanlı topçusunun ateşi altındaydı ve sahilde topçu bataryalarının çıkartılması için yeterli alan yoktu. bir tek batarya saat 09:00 öncesinde karaya çıkmış, ama saatlerce bu bataryaya uygun bir mevzi bulunamamıştır. tam da uygun bir yer bulunduğunda, çıkarma bölgesinin güney kesiminde (kanlısırt’ın batı yamaçlarında) mevzi almaya çalışırken conkbayırı yönünden (çıkarma alanının ters köşesinden) açılan osmanlı topçu ateşiyle imha olmuştu.
  
  kılıçbayır yönüne sevk edilen avustralya birlikleri, bölgeye ulaşır ulaşmaz muharebeye sürülmektedir. çünkü osmanlı'nın sırtlardan aşağı akıp cephe hattını kırmaları an meselesi olarak görünmektedir. bu şekilde parça parça muharebeye sokulan avustralya birlikleri de sonuç elde edememekte, her takviye kıta ile sağlanan ileri hareket, şiddetli ateş karşısında geri çekilmek zorunda kalmaktadır. üstelik öğleden hemen sonra conkbayırı yönünden ateşe başlayan bir osmanlı top bataryası kılıçbayır’ı ateş altına almıştı. sonuçta kılıçbayır hattındaki anzak birlikleri arasında komuta iyice zayıfladı. en nihayet saat 16:00’dan hemen sonra osmanlı'nın kılıçbayır’ın her iki yanından giriştikleri taarruz saatlerdir ateş altındaki ve subaylarının çoğunu kaybetmiş anzak birliklerini dağıtmıştır.
  
  öğleden önceki taarruzlarda 57. alay, bir taburunu ihtiyatta bırakarak iki taburla taarruz etmiştir. dolayısıyla öğleden önceki osmanlı karşı taarruzları, 27. ve 57. alayların ikişer taburu (dört tabur) ve bir alay ile sürdürülmüştür.
  
  mustafa kemal, 72. alay'ı kuzey kesimde 57. alay ile birlikte, 77. alay'ı ise güney kesimde 27. alay yanında taarruza sürmek kararındadır. 72. alay'ın diğer iki taburu 57. alay yanında taarruza katılmıştır. kurmay yarbay mustafa kemal bey, saat 14:00’de 77. alay karargahına gelmiş ve alay komutanı yarbay saip bey’e, 27. alay’ın sol kanadını uzatarak taarruz etmesini emretmiş, sonra conk bayırı’na dönmüştü. 77. alay, bu emre karşın harekete geçmedi. saat 15:30’da 27. alay komutanı’nın gönderdiği bir atlı haberci, 27. alay’ın sol kanadını takviye etmesini istemiştir. savaşın bu aşamasında 27. alay, kanlısırt üzerinden taarruzunu ileri götürebilmek için bu takviyeye şiddetle ihtiyaç duymakta idi. ancak yarbay saip bu isteği kabul etmeyerek bir buçuk saat önce almış olduğu emri uygulamaya girişti, albayrak sırtı yönünde taarruz edecekti. yarbay sait’in seçtiği ileri hareket hattı, donanma topçusunun ateşine bütünüyle açık bir hat olmuştu. gemi toplarının bu yöne çevrilmesiyle alay, sola doğru savrularak dağıldı ve taarruz gücünü yitirdi. zaten ileri hareket sırasında arap erattan bir kısmı sık çalılıklar arasına gizlenerek geride kalmışlardır.
  
  kanlısırt’a süngü hücumu konumuna gelen ve bunun hazırlığı içinde olan 1. tabur, saat 15:00’da sağ kanadından bir anzak taarruzuna uğramıştır. tabur komutanı, tüm bölüklere taarruz emri vermiş, kanlısırt’a adını veren taarruzu başlatmıştır. taarruz, ağır kayıplara karşın kanlısırt’ın denize açık batı sınırlarına kadar ilerlemiş, donanmanın ateşi karşısında burada durmuştur. kırmızısırt’a taarruz eden bölük buradaki anzak birliğini sırtın en yüksek yerine kadar geri atmıştır. bu taarruz sırasında anzak birliklerinin eline geçen üç dağ topu da osmanlı tarafınca ele geçirilmiştir. topların imha edilmesine fırsat bulunamamıştı.
  
  kırmızısırt – kanlısırt hattı, 1. avustralya tümeni’nden 10 taburu tarafından savunulduğu halde yine de kanlısırt’ın batı kenarı boyunca genişçe bir gedik oluşmuştur. tümen komutanının tekrar tekrar takviye istemesi sonrasında elde kalan tek tabur bu gediği kapatmaya saat 18:00 dolaylarında gönderildi. aynı sıralarda kılıçbayır’ın iki yanından 57. alay’ın taarruzu şiddetlenmiştir. anzak kolordusu, eldeki son birlik, kanlısırt’a gönderildiği için burayı takviye edemedi.
  
  anzak kolordusu komutanlarından albay m’cay, saat 17:20’de, bir hayli sağlam eratın cephe hattından sahile çekilmekte olduğunu rapor etmiştir. saat 18:00 dolaylarında anzak çıkarma sahiline 15.000 personel atılmıştı. gün sonunda osmanlı birlikleri conk bayırı – düztepe – kılıçbayırı – kırmızısırt doğu yarısı – kanlısırt – albayraksırtı hattına kadar ilerlemişlerdir. anzak kolordusu, ilk gün hedefi olan kocaçimen tepesi – kocadere köyü – kanlısırt – kabatepe hattının gerisinde kalmışlardır. öğleden sonraki muharebelerde, 27. alay’ın iki, 57. alay’ın üç ve 72. alay’ın da bir taburu olmak üzere toplam altı tabur tarafından sürdürülmüştür.
  
  gece taarruzları
  kurmay yarbay mustafa kemal bey, 25 nisan gecesi taarruzları sürdürme kararındadır.
  
  57. alay taarruzu gece karanlığında ve sık fundalıklarla kaplı arazide fazlaca ilerleyemedi. sadece 180 rakımlı tepenin işgaliyle yetinildi. 27. alay taarruzu da kanlısırt’tan ileri geçememekle birlikte kırmızısırt’ı almayı başarmıştır. iki ağır makineli tüfek yerleştirilmiştir. 77. alay’ın geri kalan kısmıyla yapılan taarruz ilerletilememiştir. gerginleşen arap eratın her hareket eden karaltıya, her sese ateş açmaya başladığı görüldü. alay’ın geride kalan kaçak eratı da bu harekete katılmıştır. 27. alay’ın sol yanı, kanat açığı ve gerilerden silah sesleri gelmesi üzerine düşmanın gerilerine sarktığını sanıp taarruzu durdurdular. alay’ın dağılması üzerine alay komutanı yarbay saip, elinde kalan yarım bölük kadar askerle geri çekilmiş, 27. alay 1. tabur komutanı’nı bularak kararsızlığa düşürmüştür. tabur komutanı yüzbaşı ibrahim bey, sol yanını örten alayın bozularak dağıldığını öğrenmiş, geriden gelen ateş seslerini duymuş, taburunun gerçekten tehlikede olduğunu düşünmüştür. yarbay saip de bu arada geri çekilmesi gerektiği konusunda baskı yapmaktadır. tabur komutanı, alay komutanı’yla bağlantı kuramamış, bunun üzerine durumunu tehlikede bularak geri çekilmiştir. sonuç olarak kanlısırt’ı tümüyle ele geçirmiş olan osmanlı kuvvetleri, sırtın üçte birlik bölümünden geri çekilmişlerdir. kırmızısırt’taki bölük ve iki ağır makineli tüfek de, bu durumda tehlikeli biçimde ileri düşmüş olduklarından geri çekilmek zorunda kalmıştır.
  
  çıkarma gecesi durum
  harekatın ilk gününde karaya çıkartılan asker sayısı 15.000’dir. yaklaşık 2.000’i ölü olmak üzere kayıplar 3.500’dür. üç tugay ve iki tabur, sadece bir tugaya verilen hedeflerin yarısını gerçekleştirebilmiştir. bununla birlikte anzak kolordusu çıkarma alanında durumunu korumuştur. müttefik komutanlar, osmanlı'nın bölgede önemli bir kuvveti bulunmadığını, başka bölgelerden parça parça kıta kaydırabildiklerini gözlemlemişlerdi. asıl takviyelerin, izleyen ikinci 24 saatte cepheye akacağını düşünmektedirler. oysa gün boyu çatışmalara katılan osmanlı kuvvetleri, ordu ihtiyatındaki kurmay yarbay mustafa kemal bey’in 19 tümen’idir. yarbay, izleyen ikinci 24 saatte de takviye alamayacaktır.
  
  osmanlı tarafı da sayıca hemen hemen aynı kayba uğramışlardır(ikibin dolayında). ancak oransal olarak osmanlı kayıpları çok daha ağırdır. bununla birlikte ilk günün muharebeleri osmanlı açısından parlak bir başarı olmuştur. saat 09:30 dolaylarında anzak örtme kuvvetleri (4.000 kişi) karaya atılmıştı, osmanlı tarafının savaştaki asker sayısı ise 500’ü geçmemişti. her iki taraf da gün boyu cephedeki kuvvetlerini takviye etmiştir. çıkarmanın ilerleyen saatlerinde albay hasan sami bey'i 27. alayı ile kurmay yarbay mustafa kemal bey'in 57. alayı taarruza geçtiğinde anzak ileri hatlarına yaklaşık dörtte bir kuvvetle yüklenmişler belirli bir ilerleme sağlamayı başarmışlardır. ancak ilerledikçe güç dengesi osmanlılar aleyhine değişmiş ve osmanlı kuvvetleri anzak'ları sahilden atmakta yetersiz kalmıştır.
  
  ancak ordu ihtiyatındaki osmanlı 19. tümen’in dalga dalga cepheye intikal eden birlikleri, anzak birliklerinin sürekli sahile asker çıkarmayı sürdürmekte olmalarıyla kuvvet dengesini korumakta yeterli olmamış, gün sonunda güç dengesi bire on oranında osmanlı aleyhine gelişmiştir. 19. tümeni’nin 72. alay, arap kökenli askerlerdi ve ilk günün sonunda tümüyle dağılmışlardı. kurmay yarbay mustafa kemal bey’in 77. alay'ı da arap erattan oluşmaktadır, cepheye sürebileceği son ihtiyat birliğidir. bu alay birkaç gün daha muharebede kalabilmişti.
  
  gün sonunda anzak kolordusu sahilde 700 metre derinlikte 1,5 km.lik bir cephe hattı içinde son derece sıkışık durumdadır. her türlü ikmal malzemesinin kıyıya çıkarılabilmesi, yaralıların ve 2.000 kadar kaybın gemilere nakledilebilmesi için 30 metre derinlikte 100 m.lik bir kıyı bandı kalmaktadır. üstelik kayalık ve sarp olan arazi siper kazmak için uygun değildir. dahası osmanlı kuvvetleri bu çıkarma sahasının üç tarafındaki sırtlara hakim durumdaydılar. çıkarmanın ilk günü sonunda anzak kolordusu’nun cephe hattı, üç ay boyunca yaklaşık olarak aynı konumu korumuştur. dolayısıyla osmanlı, gün boyu giriştikleri taarruzlarla, gün sonunda stratejik tüm hatları elde tutarak cepheyi kilitlemişlerdir.
  
  gece yarısına doğru anzak kolordusu komutanı birdwood, emrindeki her iki tümen komutanın da tahliyeden yana olduklarını, kendisinin de bu görüşü paylaştığını general hamilton’a bildirmiştir. anzak ordusu gün boyu süren çatışmalardan dolayı bitkindir, moral düşüktür, birlikler halen dağınıktır. gün boyu süren osmanlı taarruzları, anzak cephesinin kuzey batı kesimindeki sırtta (kılıçbayır) bir gedik oluşturmuştu. bu gedik, ancak çıkarma bölgesi için ağır bir tehdit oluşturmaktaydı. gece boyu takviye alan osmanlı kuvvetlerinin etkin bir topçu desteğiyle sabah girişecekleri bir karşı taarruza kesin gözüyle bakılmaktadır. ordunun bu haliyle bu saldırıyı göğüsleyemeyeceğinden, sahilde imha edileceğinden korkulmaktadır. amiral thursby ise tahliyenin çok fazla kayba neden olacağını, pozisyonu korumanın daha iyi olacağı görüşündedir. general hamilton, sahilde kalınarak direnilmesine karar vermiştir.
  
  6 ağustos 1915 tarihine kadarki durum
  çıkarmanın ilk günü osmanlı tarafının gösterdiği direnç, anzak kolordusu'nun tüm savaş planının değiştirilmesine yol açmıştır. anzak kolordusu'nun görevi artık ileri harekat değil, bulunduğu mevzileri tutmak, elden geldiğince fazla osmanlı birliğini bu cepheye bağlı tutmaktır.
  
  çıkarmanın ikinci ve üçüncü günleri anzak askerleri mevzileri düzenlemek, gedikleri kapatarak mevzilerin kesintisizliği yönünde girişimlerde bulundular. yarbay mustafa kemal, cephe hattında genel bir taarruz başlattıysa da birleşik donanmanın ateşiyle bu girişim başarısız oldu. ancak karşı taarruz sonucunda osmanlı siperleri, anzak siperleriyle neredeyse burun buruna gelmiştir. bazı bölgelerde siperler arasındaki mesafe 8-10 metre kadardır. askeri teoride taarruzun düşman hatlarına bu denli yaklaşabilmesi, muharebenin kazanılmış olmasını gerektirir. ne var ki anzak birliklerinin çekileceği bir alan yoktur, arkaları denizdir. sonuçta anzak kolordusu'nun asker ve subayları paniğe kapımamış, mevzilerini cesaretle savunmuşlardır.
  
  ilk üç günün muharebeleri sonunda anzak birlikleri mevcutlarının dörtte birini kaybetmişlerdir. yarbay mustafa kemal'in kuvvetlerinin kaybı da ağırdır. 27 nisan gecesi emrine intikal eden iki bölük de ertesi sabah birinci kirte muharebesi'ni takviye için seddülbahir cephesi'ne kaydırılmıştı.
  
  ancak anzak kolordusu 29 nisan günü dört tabur kuvvetinde bir takviye almıştır. anzak cephesi için ciddi tehlike oluşturan cesaret tepe'deki osmanlı mevzilerine karşı yapılan taarruzlar başarılı olmadı.
  
  1 mayıs osmanlı taarruzu
  birinci kirte muharebesi’nın ardından her iki taraf da cepheyi hızla takviye etmekteydiler. 1 mayıs’ta beş osmanlı tümeni de cephelere ulaşmıştı. istanbul’dan gönderilen 15. ve 16 tümenler de yoldaydılar. ingiliz savaş bakanı lord kitchener de mısır’daki 42. ingiliz tümeni ile gurkalardan oluşan bir hint tugayının çanakkale cephesine hareket etmesi emrini vermiştir. fransa’dan da bir tümen yola çıkmak için hazırlanmaktadır.
  
  mareşal liman von sanders her iki cephede de (arıburnu cephesi ve seddülbahir cephesi) taarruza geçmeyi planlamaktadır. bu amaçla anadolu yakasından ve saros bölgesinden kaydırılan birlikleri her iki cepheye denk olarak sevk etmiştir. yarbay mustafa kemal bey’in komutasında kendi 19. tümeninden başka saros bölgesinden intikal eden 5. tümen olmak üzere toplam 18 bin kişilik bir kuvvet oluşmuştu.
  
  arıburnu cephesi’nde ilk osmanlı taarruzu 1 mayıs 1915 günü sabahı saat 05:15 de 15 dk.lık bir hazırlık ateşi ile başladı. yoğun makineli tüfek ateşi altında taarruzun hızı öğleye doğru düştü. yedekte tutulan kuvvetlerin savaşa sürülmesine karşın anzak cephesi yarılamamıştır. osmanlı tarafı akşam saatlerinde taarruzu yenilediyse de sonuç alamadı. ertesi gün yani 2 mayıs 1915 günü anzak karşı taarruzu, kılıçbayır’daki osmanlı mevzilerinin ele geçirilmesini amaçlamaktadır. anzak tabularının düzensiz ilerleyişi osmanlı mevzilerinin işine yaradı. ilerleyen taburları yan taraflarından ateş altına aldılar. bir anzak taburunun cesaret tepe yönünde giriştiği iki taarruz da püskürtüldü. öğleden sonraki saatlerde cepheyi bir kanattan diğer kanada süpüren osmanlı karşı taarruzlarıyla tüm anzak birlikleri taarruz çıkış hatlarına döndüler.
  
  anzak suvla ve kabatepe taarruzu
  osmanlı taarruzunu izleyen iki gün, anzak kolordusu komutanı general william birdwood, cephenin her iki ucunda sınırlı iki operasyona girişimiştir. çıkarma sahiline yönelen osmanlı topçu ateşinin isabetliliği, cephenin güney tarafındaki kabatepe ve kuzeyindeki kemikli burnu sırtlarındaki osmanlı topçu gözetleme postalarından kaynaklanmaktadır. 3 mayıs 1915 sabahı gün ağarmadan bir muhripten kemikli burnu sahillerine çıkan küçük bir anzak müfresesi buradaki telefon ve hatları imha etmiştir. 4 mayıs 1915 günü ise yüz anzak askerinden oluşan bir başka müfreze kabatepe’nin güney tarafındaki kumsala çıkartılmıştır. osmanlı tarafının açtığı ateş nedeniyle bu müfreze ilerleme şansı bulamadı. kabatepe’nin yamaçları boyunca sahilden kuzey yönünde ilerleyerek çıkarma sahiline ulaşılmaya karar verildi. ancak yaralıların taşınmasına olanak yoktu. yaralıları taşımak için sahile yaklaşan filikalar da başta yoğun bir ateş altına alındı. ancak filikalarda sadece sağlık personeli olduğunu gören osmanlı tarafı derhal ateşi kestiler ve yaralılar tahliye edilene kadar da bu bölgede kısa bir ateşkes yaşandı. anzaklar daha sonra geri alındılar. altı ölü, on altı yaralıyla harekat başarısız olmuştu. savaşın sonuna kadar anzaklar tarafından kabatepe’ye karşı bir akın düzenlenmemiştir.
  
  19 mayıs osmanlı taarruzu
  padişaha vekaleten osmanlı imparatorluğu orduları başkomutanlığı’nı da üstlenmiş olan enver paşa, (aynı zamanda genel kurmay başkanı ve savaş bakanı’dır) 11 mayıs 1915 günü mareşal liman von sanders’i karargahında ziyaret etmiştir. enver paşa, istanbul’dan yola çıkmış olan, kurmay yarbay hasan (askeri) bey komutasındaki 2. tümen’i de kuzey grubu komutanı esat paşa’nın emrine vermiş ve arıburnu cephesi’nde derhal taarruz edilerek düşmanın denize dökülmesi emretmiştir.
  
  birleşik donanmanın ateşinden kaçınabilmek için ve daha da önemlisi baskın tarzı olabilmesi için taarruz 19 mayıs 1915 sabahı değil, sabaha karşı 03:30’da başlatılacaktır. anzak kolordusu cephesine dört koldan saldırı öngörülmüştür. kuzeyden itibaren kurmay yarbay mustafa kemal bey’in 19. tümeni, albay hasan basri (somel) bey’in 5. tümen, kurmay yarbay hasan (askeri) bey komutasındaki 2. tümen ve albay rüştü (sakarya) bey komutasındaki 16. tümen taarruza katılacaktır.
  
  çıkatma günü olan 25 nisan 1915 gecesi, sahili tahliye etme önerisinin general sır ıan hamilton tarafından rededilmesi sonrasında yeni zelandalı ve avustralyalı askerler, mevzilerini tahkim etme zamanı bulmuşlardı. yeterince derin kazılan siperler ve bağlantı hatları, binlerce kum torbasıyla desteklenmiş, sık aralıklarla makineli tüfek yuvaları oluşturulmuştu.
  
  19 mayıs 1915 sabahı 03:30'da başlayan osmanlı taarruzu, anzak makineli tüfekleri ve sahili projektörlerle aydınlatan birleşik donanma'nın topçu ateşiyle etkisiz olmuştur.
  
  mayıs ayı sonlarında anzak mevzileri sağlamlaştırılmıştır. osmanlı tarafı da anzak çıkarma bölgesini derinlemesine bir siperler ağıyla kuşattılar. bu aşamadan itibaren cephe kilitlenmiştir. osmanlı açısından makineli tüfek yuvaları ve donanmanın örtü ateşi nedeniyle taarruz etmek neredeyse olanaksızdır. müttefiklerin bol topçu cephanesine karşın osmanlı ordusu'nun, çanakkale savaşı'nın bütününde yeterli topçu cephanesi olmamıştır. bu yüzden etkili bir hazırlık topçu ateşi de yapılamıyordu. anzak tarafının ise, osmanlı askerinin hakim sırtlara yerleşmiş olması dolayısıyla başarılı bir taarruz olanağı yoktur.
  
  6 ağustos taarruzları
  temmuz - 1915 ayı sonlarında gelibolu yarımadası'nda tüm cepheler kilitlenmiştir. osmanlı savunması halen sırtlara hakim olmakla birlikte müttefik siperlerine iyice yakın siperlere yerleşmişti. kendi siperlerini vurmaktan kaçınan müttefik donanma, bu mevzilere ateş açamamaktadır. bununla birlikte müttefik kuvvetler halen sahillerde tutunabilmektedir. hamilton da açıkça belirtmektedir ki, osmanlıların yeterli topçu cephanesi olsa idi, bu sahillerde tutunmak kesinlikle olanaksızdır.
  
  general hamilton, bu kilitlenmeyi kırabilmek için ingiltere'den gönderilen yeni takviye birliklerle, yeni bir taarruz planı hazırlamaktadır. "yeni ordu" ya da "kitchener ordusu" olarak bilinen ordudan aktarılan tümenler, gökçeada ve limni adasında üstlenmeye başlamıştır. hamilton'un planı, takviye gelen bu tümenlerle oluşturulan ingiliz 9. kolordusu ile suvla koyu'nda bir çıkarma yapma yönündedir. ancak bu çıkarma harekatının gelibolu yarımadası'ndaki bir dizi operasyonla desteklenmesi planlanır. esas operasyonlar, ingiliz 9. kolordusu'nun suvla koyu'na yapacağı çikartma ile birlikte, anzak 1. tümen'inin girişeceği bir çevirme harekatıdır.
  
  general sır ıan hamilton, ingiliz 9. kolordusu'nun suvla koyu'na yapacağı çıkarmanın ve anzak çevirmesinin hemen öncesinde osmanlı kuvvetlerinin dikkatini başka bölgeye çekmek için seddülbahir cephesi'nde bir operasyon planlamıştır. bu amaçla 6 ağustos 1915 günü saat 15:50 dolaylarında seddülbahir cephesi’nde ingiliz 88. tümen’i taarruza geçmiştir. bölgede 12 ağustos 1915 tarihine kadar süren çatışmalar, kirte bağları muharebesi olarak bilinir.
  
  aynı şekilde osmanlı kuvvetlerini yarımadanın daha güneyine çekerek suvla koyu'na çıkacak birliklerin yükünü hafifletmek için arıburnu cephesi'nde de iki operasyona girişilmiştir. arıburnu cephesi'nin güney kesiminden başlatılan taarruz kanlısırt yükseltisine yönelmiş, kanlısırt muharebesi olarak sürmüştür. cephenin kuzey kesiminde (esas operasyonun ikinci bileşeni olarak) iki kol halinde yapılan taarruzlarla da kocaçimen tepe ve conk bayırı'nın ele geçirilmesi amaçlanmıştır. sarı bayır harekatı'nın bileşenleri olan kocaçimen tepe muharebesi ve conk bayırı muharebesi olarak bilinir.
  
  bomba tepe taarruzu
  anafartalar cephesi'ndeki tüm kuvvetlerin ve anzak kolordusuna bağlı bir tugayın 21 ağustos 1915 tarihinde giriştikleri genel taarruz, osmanlı resmi tarihinde ikinci anafartalar savaşı olarak geçmektedir. anzak kuvvetlerince bomba tepe'ye girişilen taarruz, cephenin kuzey ucunu daha ileriye almak ve anafartalar cephesi ile olan teması güçlendirmek amaçları gütmektedir. taarruz, 29 ağustos tarihine kadar sürmüş, tepedeki osmanlı savunmasını atamamıştır.
  
  bomba tepe taarruzu, çanakkale savaşı'nın, tahliyeye kadar ufak çaplı çatışmalar yaşanmış olsa da, son muharebesidir.
  
  tahliye
  ikinci anafartalar savaşı ve onun bir parçası olan bomba tepe taarruzunun sonlanması ardından gelibolu'da kayda değer bir çatışma olmamıştır. osmanlı yüksek komutanlığı, iyice tahkim edilmiş mevzilere yeterli topçu desteği olmadan taarruz etmenin yararsız olacağını bilmektedir. sık aralıklarla yerleştirilmiş makineli tüfek yuvalarına ve yeterince derin kazılmış sipelere karşı, üstelik yoğun topçu ateşi altında, sadece süngü hücumu askeri kırdırmaktan başka bir sonuç getirmeyecektir. bu mevzileri zayıflatmaya yetecek topçu unsuru ve cephane de yoktur. osmanlı tarafı açısından, olası bir genel taarruzu göğüslemekye hazır olmaktan başka yapacak şey yoktur.
  
  müttefik tarafında ise durum benzer bir açmaz içindedir. sırtlardaki osmanlı mevzilerine karşı etkili bir taarruz yapılabilmesi için en az ellibin kişilik yeni birliklere gerek vardır. general hamilton'un son raporu bu rakkamı vermektedir. bu ise, göze alınması güç bir seçenektir. üstelik bulgaristan'ın 14 ekim 1915 günü ittifak devletleri safında net tavır alması, gelibolu'daki durumu etkilemektedir. bu olayla, almanya ile istanbul arasında bir demiryolu hattı açılmış olmaktadır. bu demiryolu üzerinden geliboluya topçu unsurları ve cephanesi aktarılabilecektir. öte yandan hamilton, artık ciddi ciddi düşünülmeye başlanan tahliyenin, gelibolu'daki birliklerin ancak yarısının kaybıyla olası olacağını belirtmektedir.
  
  ingiliz ve fransız makamları 15 ekim 1915 tarihinde general hamilton'un görevde alınması kararına vardılar. yerine atanan general charles monro, 28 ekim 1915 tarihinde gelibolu'ya gelerek görevi devralmıştır. general monro'un cephedeki incelemeleri ardından ingiliz yüksek savunma konseyi'ne verdiği 3 kasım tarihli rapor, tahliyenin tek çıkar yol olduğu ve iyi planlanırsa fazla kayıp olmadan sağlanabileceği yönündedir. bu rapor üzerine müttefik üst komutanlığı, 7 aralık 1915 tarihinde gelibolu'nun tahliyesine karar vermiştir. bu karar, anafartalar ve arıburnu cepheleri içindir. seddülbahir cephesi, daha sonra tahliye edilecektir. tahliye işlemlerine 10 aralık tarihinde başlandı ve tahliye, 19 aralık 1915 günü tamamlandı.
  
  kaynak
• arıburnu cephesi, 1915 senesindeki çanakkale savaşı’nın içerisinde yer alan bir cephedir. bu cephe 25 nisan 1915 tarihindeki arı burnu çıkarması ile başlamış olan ve 6 ağustos 1915 tarihine kadar olan birçok çatışmayı kapsamış olan bir cephedir.
  
  bu cephe bu tarihler arasında açılmış ve üçüncü bir cephe olarak tarihe adını yazdırmış olan anafartalar cephesiyle birleştirilmiştir.
  
  arıburnu çıkarması, 25 nisan 1915 gününde gelibolu yarımadası’nın ege sahillerinde, anzak köyü olarak bilinen kumsal alana anzak kolordusu tarafınca yapılan bir çıkarmadır. müttefiklerin çanakkale savaşı komutanı olarak bilinen ve bu seferde öncülük eden general sır lan hamilton’un emrinde bulunan ve kullanabileceği kuvvet 2 tümen’li anzak kolordusu, iki adet ingiliz tümeni ve bir tane de fransız tümen’idir.
  
  arıburnu cephesi’nde ki asıl çıkarma ise sahili de seddülbahir bölgesi olarak bilinmekte olan gelibolu yarımadası’nın güney ucudur. fakat toplam nüfusu yetmiş beş bini bulmuş olan bu kuvvetin seddülbahir sahillerinde ki dar ve küçük kumsallara çıkartılması imkansızdır.
  
  arıburnu cephesi'nde, bu sebeplerden dolayı general olarak tarihe adını yazdırmış olan hamilton, anzak kolordusu için başka bir çıkarma sahili arayışına girmiştir. bu büyük arayışların sonucunda, kabatepe’nin hemen kuzeyinde yer alan kumsal sahil olarak belirlenmiştir. eldek kuvveti olarak bilinen bu kuvvet, kuvvetin bir bölümünün farklı yerdeki bir sahile çıkarmada ki gaye, bir taraftan sahile çıkarılması gecikecek kuvvetleri bir an önce muharebeye dahil etmektir.
  
  diğer bir taraftan da arıburnu cephesi'nde anzak kolordusu, gerçek çıkarma bölgesinin daha kuzey tarafına çıkartılarak ileri hücuma geçecek ve seddülbahir cephesi’ni savunan osmanlı hükümeti’nin geri hatlarını çevreleyecektir.
  
  anzak kolordusu’nun ilk amacı conk bayırı ve kocaçimen tepesi hatlarını ele geçirerek maltepe yönünde ileriye doğru gitmektir. arıburnu cephesi’nde ki son aşama ise alçıtepe olarak bilinen bölgeyi işgal etmiş olan seddülbahir kuvvetleriyle birlik kurarak kilitbahir bölgesine hücum edilecektir.