aşk lüks ve kapitalizm

• tarihçi okulun tipik materyal zenginliğine sahip, sombart'ın eseri.
  
  sombart bu kitapta kadın-erkek ilişkilerinin liberalleşmesinin getirdiği erken modern avrupa'nın bir röntgenini çekmiştir adeta. cinsiyetler arası ilişkilerin liberalleşmesi ve metres ekonomisi beraberinde lükse bağımlılık getirmiş. lüks bağımlılığı, aynı bugün amerika-çin arasındaki ilişkiye benzer bir ilişki doğurmuştur aristokrat kesim ve burjuva sınıfı arasında. bir tarafta metreslerini hoş tutmak için şatafatlı harcamalar yapan soylu-aristokrat kesim, diğer tarafta bu tüketim açlığına cevap veren, yeni gelişmekte olan şehirli zanaatkar kesim. ve bu ticaretle birlikte birinden diğerine "sermaye ve gelir transferi".
  
  sombart çok eleştirilecek bir adam olmakla birlikte, 2.dünya savaşı sonrası kendisine koyulan ambargoyu hiç hak etmemektedir. zamanında, yaşadığı dönemde en az max weber kadar ünlü olduğunu unutmamak lazım.
• kitabı okurken, zaman zaman gösterişin kadınlara ve lüks tüketen erkeklerin olduğundan daha pasif karaktere indirgenmiş olduğunu düşündüm açıkçası. yine de kendisi insan ilişkilerini tarihsel olarak inceleyip lüks tüketimini sosyolojik olarak açıklayan ilk düşünürlerdendir. sombart’a göre lüks, nitel veya nicel anlamda ortak paydada buluşabilecek şekilde tanımlanır. nicel anlamda lüks, kaynakların ziyan edilmesi ve yetecek kadarın üzerinde kullanımdır. (kitap dışı bir örnek (bkz: potlaç)) nitel anlamda ele alındığında temel gereksinimi giderme amacının dışına çıkacak ölçüde işlenmiş maldır. (bkz: incelmiş mal) tüketime sunulan bir çok mal, gıda da dahil olmak üzere, hayvansal ihtiyaçlardan fazlasını tatmin etmektedir. kişisel lüks, hazzın nesneleşmesidir; bu biçimde aşk ve lüks arasında bağlantı kurulur. sombart incelmiş taleplerin ve lüksün; büyük kentlerle, özgür aşklarla ve kendini kanıtlama yarışıyla yükseldiğini belirterek, yüzyılımıza göz kırpmayı da ihmal etmemiştir.
• "aşk, lüks ve kapitalizm - modern dünyanın savurganlığın ruhundan doğması üzerine" başlıklı çalışma, sombart'ın başyapıtı olarak nitelendirilen " modern kapitalizm'in (1902) ardından yayımladığı bir dizi bütünleyici kitaptan biridir. sombart, bu eserinde marx'tan bu yana "kapitalizm"diye adlandırmaya alıştığımız şeyin oluşum aşamalarını konu edinir. sombart'ın kapitalizm kavramı, çok geniş kapsamlıdır; iktisadi ilişkiler ağının yanı sıra kültürel görüngüleri ve "tinsel" süreçleri de kapsar.
  
  sombart'ın bu kitaptaki başlıca hedefi kapitalizmin doğuşunda "lüks'ün oynadığı esaslı rolün gözler önüne serilmesidir;aşk lüks ve kapitalizm arasındaki ilişkiyi irdeleyerek birbirlerini nasıl tetiklediklerini göstermektedir. aşk anlayışının dünyevileşmesinin ardından tarih sahnesine çıkan kibar fahişeler, kapatmalar ve metreslerin yükselişe geçmesiyle birlikte "lüks'e dayalı bir ilişkiler zemini üzerine hem koca bir ekonominin ("metres ekonomisié), hem de bir kültürün ("kapitalist lüks kültürü")doğuşuna tanıklık etmek gerçekten ibret verici! hele bir de, bunca zamandan sonra insanlığın eşitlik, adalet ve özgürlük adına vardığı "sığ patika" düşünüldüğünde..." ^*
• werner sombart'ın önemli çalışmalarından birisi. savaş ve kapitalizm adlı ikinci çalışmasıyla beraber bir bütün oluşturur. sombart bu çalışmasında avrupa'da aşkın dünyevileşmesi, gayrimeşru ilişkilerin genelleşmesi, hazzın yüceltilmesi (bu, epikurosçuluğun lucretius'un de rerum notura manzumesinin keşfiyle yükselmesine denk gelir), kadının lüksü incelikleştirmesiyle bu lüksün nasıl kapitalizmin gelişimine katkı yaptığını açıklar. şahsi kanaatimce aydınlatıcı bir çalışma olmakla beraber aslında çok daha kısaca yazılabilecek bir kitap. en güzel cümlesi ise en sondadır
  
  --- spoiler ---
  
  gördüğümüz üzere, kendisi gayri meşru aşkın meşru çocuğu olan lüks, işte böyle kapitalizmi doğrumuştur.
  
  --- spoiler ---