attila jozsef

• 11 nisan 1905 - 3 aralık 1937 yılları arasında yaşamış macaristan'ın ünlü toplumcu gerçekçi şairi.
  
  budapeşte'de doğdu. hayatı tamamıyle acılarla geçti. 3 yaşındayken babası ailesini terk etti. annesi temizlikçilik yaparak 3 çocuğunu geçindirmeye çalıştı. attila jozsef bir aileye evlatlık verildi. 13-14 yaşlarındayken de annesi öldü. kişisel dramlarının yanında o dönemde macaristan'da yaşanan çalkantılar da onu etkiledi.
  şizofreni tedavisi gördü.
  
  şiirlerinde toplumsal sorunları ve bireysel çelişkileri başarıyla sergilediği söylenir.
  şairin temiz yürekle şiir kitabını türkçeye hazırlayan kemal özer, attila jozsef'in şiirini yaralayıcı olarak tanımlar.
• haydar ergülen'in bir şiirinden öğrendiğimize göre macaristan'da bir istasyona da adını vermiş, insanlıktan imgeliğe yükselmiş zat...
• flora
  
  şimdi iki milyarlar zincirlemek için beni
  benden bir çoban köpeği yapmak için kendilerine
  fakat iyilik, şefkat ve incelik duyguları
  göç ettiler onların dünyasından güney'e.
  artık ışık içinde göremiyorum bu dünyayı
  göremiyorum, deney tüpüne bakan bir doktor rahatlığıyla
  diz çöküyorum, haykırıyorum yenilgimi
  sevgilim, bir an önce gelmezsen yardımıma
  
  köylü nasıl toprağa muhtaçsa
  yağmura, güneşe nasıl muhtaçsa, muhtacım sana
  bitki nasıl ışığa muhtaçsa
  ve klorofile, fışkırmak için topraktan;
  muhtacım sana, çalışan kalabalık
  nasıl işe, ekmeğe, özgürlüğe muhtaçsa
  ve nasıl avuntuya muhtaçlarsa kuşatıldıklarında
  çünkü gelecek doğmadı daha acılarından.
  
  bir köye nasıl okul, elektrik
  su, taştan evler gerekliyse
  çocuk nasıl gereksinirse oyuncaklara
  ısıtan bir sevgiye;
  işçi için bilincin
  ve gözüpekliğin anlamı neyse
  yoksul için onurun;
  ve bulanık çocuklarına bu toplumun
  bir hayat çizgisi nasıl gerekliyse
  ve nasıl gerekliyse hepimize
  akıl, uyanıklık yol gösteren bir ışık
  flora! yüreğimde yerin işte öyle.
• 1905 yilinda budapeste'de dogdu. yoksul bir cocukluk gecirdi. temizlikcilik yapan annesine, gazete satarak yardim etmeye calisti. bir burs elde ederek ogrenim gorebildi. 17 yasinda ilk siir kitabi "guzellik dilencisi"ni yayinladi. bu kitap yuzunden mahkemeye verildi.
  
  universiteden kovuldu. once viyana'ya, sonra paris'e gitti. budapeste'ye donusunde, gercek bir insanciligin dogmasini, istismara dayanan duzenin kalkmsaini isteyen siirleriyle, caginin oncu sairlerinden bir haline gelmisti.
  
  yoksullugu lirik siirlerle dile getiren proleterya sairi, gunden gune artan sinir krizlerinden bir turlu kurtulamadi. 1937 yilinda, balaton golu yakinlarinda, kendini bir trenin altina atarak canina kiydi.
  
  baslica eserleri: bagiran ben degilim, (1925); ne anam, ne babam var, (1929); aglayacagina calis, (1932); bagislamak yok, (1936).
• anne
  
  bütün bir hafta, aralıksız
  annemin görüntüsü geçti gözlerimden
  kolunda ağır çamaşır sepeti
  çatı katına tırmanırken
  
  ve ben yaramaz, delişmen çocuk
  bağırır, tepinirdim yerimde
  bıraksın da koca sepeti
  çatıya beni taşısın diye
  
  o, söylenmeden, bana bakmadan
  çıkar, sererdi çamaşırları
  göz kamaştıran aklıkta çamaşırlar
  sallanır, döner, hışırdarlardı.
  
  ağlamak için çok geç şimdi;
  annemi uçuşan kır saçlarıyla
  görüyorum gökyüzü sonsuzluğunda
  göğün suyuna katarken çivitini...
  
  çeviren : ataol behramoğlu
  
  http://www.radikal.com.tr/….php?ek=ktp&haberno=4097
• (bkz: bir ispanyol ciftcinin mezar tasi)
• sevgilim ne zaman sokaktan geçse
  serçeler barıştı güvercinlerle.
  
  incelikle basar basmaz kaldırıma
  güzel ayak bileği ışıldadı usulca.
  
  efil efil titreşince omzu
  baktırdı arkasından bir çocuğu.
  
  yürüdü salınarak - lâmbalar yanmaya
  ve bakmaya başladılar hayranlıkla.
  
  ve güldü hepsi, umurlarında değildi
  o benim doldurmuşsa yüreğimi.
  
  kollarımda salladığımı titizlikle
  korktum elimden alacaklar diye!
  
  ama onların bu keyifli halleri
  yok etti içimdeki kıskanç çiçeği.
  
  ve sevgilim yürümeyi neşeyle sürdürdü,
  ardından incecik bir yel kıvrılıp büküldü!
• annem
  
  fincanı aldı iki elinin arasına
  bir pazar günü akşamüstü
  dudaklarında hafif bir gülümseme
  öylece oturup kaldı alacakaranlıkta –
  
  getirdi küçük bir tencereyle
  akşam yemeğini beylerin evinden,
  yattık ve ben düşündüm beylerin
  büyük bir tencereyle yiyeceklerini –
  
  annemdi, ufak tefek, öldü erkenden,
  erken ölür çamaşırcı kadınlar çünkü,
  titrer ayakları taşıdıkları yükten
  ve ağrır ütü yapmaktan başları –
  
  dağ isterse işte çamaşırlar
  sinirlerini dinlendirmek için bulutlarla
  işte buhar ve hava değiştirmek isterse
  çamaşırcı kadın için işte çatı –
  
  görüyorum onu, elinde ütüyle kalakaldı.
  inceydi vücudu kırılacak kadar
  daha da ince oldu kırınca sermaye –
  çalıştırın kafanızı emekçiler –
  
  boynu kıvrıldı çamaşır yıkamaktan,
  bilemedim ne kadar genç olduğunu,
  temiz önlükler kuşanırdı düşlerinde
  selâmlardı onu postacı o zaman.
  
  türkçesi: kemal özer – edit tasnadi
• (bkz: ce n'est pas moi qui clame)
• macaristanlı büyük şair. büyük sefalet içinde yaşamış, bir çok şiirinde çamaşırcılık yapan annesini anlatmıştır. çok genç yaşta, bir trenin altına kendini atarak, yaşamına son vermiştir. temiz yürekle kitabının temiz yürekli şairi.